راه های انتقال هپاتیت

همه چیز در مورد هپاتیت

با دلگرم همراه باشید تا با هپاتیت و راه های پیشگیری از این بیماری خطرناک آشنا شوید.

هپاتیت چیست؟

به التهاب و تورم کبد، هپاتیت ( زردی یا یرقان ) گفته می‏شود. هپاتیت ویروسی در اثر ویروس های مختلفی ایجاد می شود که منجر به تورم کبد می گردد.

انواع هپاتیت را میشناسید؟

انواع هپاتیت عبارت است از:

• نوع F ، G ، E ، D ، C ، B ، A .
• هپاتیت نوع B و C می‏توانند آسیب کبدی مزمن ایجاد کنند و مهم هستند.

کدام راه ها عوامل انتقال هپاتیت هستند؟

هپاتیت به معنای التهاب کبد است. این التهاب می تواند در اثر برخی بیماری های غیر عفونی از جمله بیماری های داخلی، بعضی بیماری های روماتیسمی، بالا رفتن میزان سموم در بدن و... ایجاد شود. حتی کسانی که بیش از حد الکل یا دارو مصرف می کنند ممکن است دچار التهاب کبد شوند. با این حال منظور از هپاتیت بیشتر هپاتیت ناشی از بیماری های عفونی است.

ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و انگل ها می توانند کبد را درگیر کنند. گاهی اوقات نیز کبد در جریان بیماری های عفونی عمومی از جمله سرخک، سرخجه، آبله مرغان و ... نارسا می شود. با این حال آن چه که در اصطلاح عموم هپاتیت شناخته شده است بیشتر هپاتیت های ویروسی الفبایی A، B، C، D، E و ... هستند که اهمیت شان از سایر ویروس ها بیشتر است.

کار و نقش کبد در بدن انسان چیست؟

کبد یکی از مهمترین اعضای بدن است ، کبد نقش حیاتی در زندگی ایفا می‏کند. وظیفة اولیه کبد تصفیه هر چیزی است که شما می‏خورید. کبد در مراقبت از عفونتها کمک می‏کند و میکروبها و سایر مواد سمی را از خون خارج کرده و به حفظ سلامت شما کمک می‏کند . همچنین کبد مسئولیت ذخیره انرژی برای به حرکت در آوردن عضلات و کنترل قند خون و تنظیم کلسترول و نیز مسئولیت کنترل چندین هورمون و آنزیم دیگر است.

هپاتیت نوع A

هپاتیت نوع A با خوردن غذا یا نوشیدن آبی که با ترشحات انسانی آلوده شده باشد، ایجاد می‏شود. تخمین‏ زده می‏شود که هر ساله در آمریکا 000 /150 نفر دچار هپاتیت A می‏شوند. در کشور ما نیز اکثر افراد تا سن 35 سالگی در معرض این ویروس قرار می‏گیرند.ویروس هپاتیت نوع A و E معمولاً از راه‌ آب یا غذا وارد بدن‌ می‌شود، خصوصاً صدف‌ خام‌ که‌ توسط‌ فاضلاب‌، آلوده‌ شده‌ باشد.

چه کسی در خطر ابتلا به هپاتیت A است؟

موارد زیر احتمال ابتلا به هپاتیت A را افزایش می‏دهند:

• زندگی کردن در خانه فرد مبتلا.
• پرستاری از بیمار مبتلا به هپاتیت A نوع .
• تماس جنسی با فرد مبتلا.
• مسافرت به مناطقی که هپاتیت A در آنجا شایع است.
• افرادی که سوزن سرنگ های آلوده را به کار می‏برند.

علایم عفونت با هپاتیت A کدامند؟

همانند سایر ویروس های مسبب هپاتیت، فردی که با هپاتیت A آلوده می‏شود ممکن است هیچ شکایتی نداشته باشد این موضوع بخصوص برای بچه‏ های زیر 2 سال صادق است. به هرحال، بعضی از آنها علایم شبیه آنفلوآنزا از قبیل خستگی، تهوع، استفراغ و درد در ناحیه کبد دارند. علایمی که کمتر دیده می‏شوند

عبارتند از:

• ادرار پررنگ.
• مدفوع سفید رنگ.
• تب.
• بیشتر افراد حداکثر ظرف 6 ماه بهبود می‏یابند .

چگونگی تشخیص هپاتیت A

بهترین راه تشخیص بیماری، آزمایش خون است. در این آزمایش ها، دو نوع آنتی بادی برای ویروس مشخص می‌شود. اول آنتی بادی ایمونوگلوبولین M که 10 - 5 روز قبل از ظاهر شدن علایم، بوسیله دستگاه ایمنی ساخته می‌شود و کمتر از 6 ماه ناپدید می‌شود. دوم آنتی بادی ایمونوگلوبولین G که جایگزین آنتی‌بادی اول می‌شود و بدن را در مقابل آلودگی نسبت به هپاتیت نوع A ایمن می کند و مصونیت به وجود می آورد.

تفسیر نتایج حاصل از آزمایش خون

• اگر آزمایش خون شخص نسبت به آنتی بادیهای ایمونوگلوبولین G و M هر دو منفی باشد، او هرگز به ویروس آلوده نشده و می‌تواند واکسن بزند.
• اگر در آزمایش خون شخص، ایمونوگلوبولین M مثبت باشد. آلودگیA هپاتیت وجود دارد و ممکن است تا 6 ماه دیگر بهبود یابد یا وضعیت بیمار بدتر شود.
• اگر ایمونوگلوبولین M منفی و ایمونوگلوبوین G مثبت باشد، شخص از طریق ویروس یا واکسن آلوده شده و برای همیشه ایمن شده است.

هپاتیت نوعb

ویروس هپاتیت B یکی از جدی‏ ترین انواع هپاتیت را سبب می‏شود. این بیماری شایع تر و بسیار مسری‏ تر از ایدز است. تقریباً 2/1 میلیون آمریکایی با HBV آلوده هستند و در کشور ما حدود 2 میلیون نفر به این ویروس آلوده اند و از این تعداد سیصد هزار نفر مبتلا به هپاتیت B شده ‏اند. هپاتیت B ممکن است در حدود 5% بیماران به یک بیماری مزمن ( که بیش از 6 ماه طول می‏کشد ) تبدیل شود. اگر بدون درمان رها شود، خطر بروز سیروز ( فرسودگی کبد ) و سرطان کبد افزایش می‏یابد.

راه های انتقال ویروس هپاتیت نوع B

1. تماس جنسی بین دو نفر ( مرد به مرد، مرد به زن، زن به مرد و زن به زن ) که یکی از آنها به ویروس آلوده باشد. البته انتقال ویروس از زن به زن کمتر است. آلودگی از راه تماس جنسی 80 درصد کل موارد را شامل می شود که بیشتر از 70 درصد آن از راه تماس با جنس مخالف و 10 درصد آن از راه همجنس بازی است.

2. از راه خون و فرآورده های خونی آلوده یا پیوند اعضا از بافتهای افراد آلوده: از آنجائیکه تمام نمونه های خون اهدایی به سازمان انتقال خون ایران به دقت از نظر بیماری هپاتیت و ... آزمایش می شود و پس از مطمئن شدن از سلامت خون ها، مورد استفاده قرار می گیرد و خون های آلوده شناسایی شده به روش صحیح از بین می روند. امروزه انتقال بیماری هپاتیت، از راه خون و فرآورده های آن، تقریباً غیرممکن شده است.

3. استفاده از ابزارهای آلوده به خون ( سرنگ، سوزن، لوازم خال کوبی، ختنه، سوراخ کردن گوش، طب سوزنی، دندانپزشکی، تیغ سلمانی، تاتو در آرایشگاه زنانه، حجامت و ... ). از آنجائیکه استفاده از مواد مخدر، عملی غیرقانونی است و اکثر افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی، دارای وضع مالی بسیار بدی هستند، در نتیجه از سرنگ های استفاده شده دیگران استفاده می کنند و از این راه اگر شخصی، آلوده به ویروس هپاتیت باشد، به راحتی آلودگی را منتقل می کند.

4. انتقال از مادر آلوده به کودک: ویروس هپاتیت از مادر آلوده به کودک، ممکن است قبل از زایمان، حین زایمان، بعد از زایمان و از راه شیر دادن انتقال یابد.

مهمّ: ویروس هپاتیت B ، در محیط خارج از بدن، در برابر حرارت، رطوبت و عوامل شیمیایی بسیار مقاوم است. این ویروس در حرارت 20 – درجه تا 15 سال و در حرارت اتاق تا 6 ماه و در یک لیوان خشک تا 4 هفته زنده می ماند. ولی پس از جوشاندن در 100 درجه سانتی گراد به مدّت 5 دقیقه از بین می رود. این ویروس با مواد ضد عفونی کننده تظیر گلوتارآلدئید، کلروفرم و فرمالین ( 1 در 4000 ) از بین می رود. یا در منزل لباس ها را می توان در محلول نیم درصد ( ده قسمت آب و یک قسمت آب ژاول ) یا ماده ی ضد عفونی کننده لباس ها قرار داد.

آیا ویروس هپاتیت نوع B در اثر برخورد های روزمره منتقل می گردد؟

خیر، ویروس هپاتیت از راه تماس های عادی مانند در کنار هم نشستن، دست دادن، کارکردن در محل کار، نیش حشرات ، استخر حمام ، وسایط نقلیه عمومی ، ظروف غذا خوری ، توالت ، سرفه ، عطسه و حتی روبوسی و بغل کردن انتقال نمی یابد .

چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری هپاتیت B نوع هستند؟

افرادی که در معرض آلودگی با ویروس هپاتیت B هستند عبارتند از:

• کارگزاران بهداشتی.
• افرادی که از نظر جنسی بی‏ بندوبارند.
• کسانی که از مواد مخدر تزریقی استفاده می‏کنند.
• افرای که خالکوبی کرده ‏اند.
• افرادی که خون یا فرآورده‏ های خونی آلوده دریافت کرده باشند.
• بیماران هموفیلی.
• افرادی که در تماس نزدیک با شخص آلوده هستند (مثل اعضای خانواده). کسانی که با شخص آلوده تماس جنسی دارند. تقریباً در یک سوم موارد منشأ عفونت ناشناخته باقی می‏ماند.

علایم هپاتیت B نوع

بیشتر افرادی که هپاتیت B می‏گیرند علایم و شکایات مشخصی ندارند . اما بعضی افراد علایم شبیه آنفلوآنزا از قبیل: بی‏ اشتهایی، تهوع و استفراغ، تب، ضعف، خستگی و درد شکم خفیف دارند. علایمی که کمتر دیده می‏شوند عبارتند از: ادار پررنگ و زرد شدن پوست و چشم ها ( یرقان )، تنها راه برای کشف افراد مبتلا انجام آزمایش خون است.

ناقلین هپاتیت به چه کسانی گفته می شود ؟

ناقلین بیماری هپاتیت به کسانی گفته می شود که ویروس هپاتیت نوع B در خونشان بیش از 6 ماه وجود داشته باشد، حال عمومی خوبی داشته و در بررسی آزمایشگاهی، اختلال در کار کبد آنان مشاهده نشود. در چنین شرایطی، ویروس به صورت مسالمت آمیز در داخل بدن وجود دارد ولی به کبد آسیبی نمی رساند. حدود 90 درصد از ناقلین هپاتیت در جهان سوم و بیش از 75 درصد آنها در آسیا زندگی می کنند.

ناقلین هپاتیت باید به موارد زیر توجه نمایند:

• برای بررسی وضعیت کار کبد خود، جهت معاینات و انجام آزمایشات خونی هر 6 ماه یک بار به پزشک مراجعه نمایند.
• کلیه اعضای خانواده ( همسر، فرزندان و کسانی که در یک مکان با این افراد زندگی می کنند ) باید بر علیه هپاتیت نوع B واکسینه شوند.
• در صورت مراجعه به دندانپزشک، آزمایشگاه، پزشک و اصولاً هر جای دیگری که خطر انتقال ویروس به دیگران وجود دارد. حتماً او را از وجود ویروس هپاتیت در بدن خود آگاه نمایید.
• مشروبات الکلی سبب تشدید بیماری می شود. جداً از مصرف آنها پرهیز نمایید.
• از اهدای خون خودداری کنید.
• افراد چاق باید تلاش کنند تا اضافه وزن خود را کم کنند.
• از وسایل و لوازم شخصی مثل: مسواک، ریش تراش، ناخن گیر، حوله و ... هرگز به صورت مشترک استفاده نکنید.

توجه: ناقلین هپاتیت مانند سایر مردم به زندگی عادی خود ادامه می دهند و محدودیتی ندارند.

سرانجام ناقلین هپاتیت نوع B :

در اکثر موارد شاهدی دال بر تخریب و التهاب سلول های کبدی دیده نمی شود و در واقع یک سازش و همزیستی مسالمت آمیز بین ویروس و سیستم دفاعی به وجود امده است. و این سازگاری تا سالیان دراز ممکن است باقی بماند و بیمار مشکل کبدی پیدا نکند. گاهی ویروس همچنان در حالت نهفته تا آخر عمر باقی می ماند. از هر 100 نفری که به این حالت مبتلا هستند سالیانه یک نفر ( در ایران ) ویروس را از بدن خود پاک کرده و آزمایش HBSAg وی منفی می شود.

ولی ممکن است 2 تا 3 نفر از این افراد در عرض چند سال دچار عود بیماری شده و به اصطلاح فعالیت ویروس در بدن انها مجدداً از سر گرفته شود. به همین دلیل است که به حاملین هپاتیت نوع B توصیه می شود تا جهت معاینه، انجام آزمایش های کبدی و بررسی وضعشان هر 6 ماه یک مرتبه به پزشک معالج مراجعه نمایند.

آیا امکان منفی شدن هپاتیت نوع B در ناقلین وجود دارد؟

آری، اما این احتمال کم است. طبق بررسی های انجام شده در مدت 10 سال از هر 100 نفر تنها 5 نفر منفی می شوند. بهتر است ناقلین هپاتیت به صورت دوره ای ( هر 3 تا 6 ماه ) از نظر عملکرد کبد بررسی شوند تا در صورت تبدیل شدن بیماری آنها به شکل مزمن، تشخیص و درمان سریع تر صورت گیرد و از تخریب بیشتر کبد جلوگیری شود.

هپاتیت نوع C

تقریباً 5/3 میلیون آمریکایی مبتلا به HCV هستند. در ایران حدود 200000 نفر به این ویروس آلوده هستند. این نوع هپاتیت در بیشتر مبتلایان مزمن می‏شود. همانند هپاتیت B مزمن، اگر بدون درمان رها شود هپاتیت مزمن سی شانس زیادی برای تبدیل به سیروز، سرطان کبد یا احتمالاً نارسایی کبد را خواهد داشت. هم اکنون نارسایی کبد به دلیل هپاتیت C اصلی‏ ترین دلیل پیوند کبد در ایالات متحده است.

چه کسانی در خطر آلودگی با هپاتیت نوع C هستند؟

راه های ابتلا به هپاتیت C ( نظیر آنهایی است که برای هپاتیت نوع B نام برده شد ). به اختصار:عبارتند از

• افرادی که خون یا فرآورده‏ های خونی آلوده دریافت می‏کنند.
• خالکوبی.
• کارگزاران بهداشتی و معتادین به مواد مخدر تزریقی .
• بیماران دچار نارسایی کلیوی که همودیالیز می‏شوند ،افرادی هستند که در معرض ابتلا هپاتیت C قرار دارند. باز هم در بیش از یک سوم بیماران راه انتقال هرگز مشخص نمی‏شود.

علایم هپاتیت نوعC

بیشتر افرادی که هپاتیت C گرفته ‏اند علامت و شکایت مشخصی ندارند. اما بعضی افراد، علایمی شبیه انفلوآنزا دارند که عبارتند از: بی‏ اشتهایی، تهوع و استفراغ، تب، ضعف، خستگی و درد خفیف شکم.
علایمی که کمتر دیده می‏شوند شامل ادرار پررنگ و زردی چشم ها و پوست می‏باشند. همانند هپاتیت B تنها راه کشف موارد مثبت از راه آزمایش خون است.

درمان های مختلفی برای بیماری هپاتیت وجود دارد

هیچ درمان خاصی برای هپاتیت A (ای) شناخته نشده و در بسیاری از موارد، کبد مدت یک یا 2 ماه به طور کامل بهبود می یابد و آسیبی بر جای نمی ماند. درمان هپاتیت A (ای) به طور معمول بر مقابله با علائم و نشانه های عفونت هپاتیت A تمرکز دارد، برای مثال بسیاری از افراد مبتلا به عفونت هپاتیت A برای انجام کارهای روزانه خود احساس خستگی و فقدان انرژی دارند و ممکن است به مدت چند ماه این احساس خستگی را داشته باشند.

واکسن هپاتیت A (ای) می تواند از ابتلا به عفونت ویروسی هپاتیت A پیشگیری کند، این واکسن به طور معمول در 2 دوز واکسیناسیون اولیه و یک تزریق در 6 ماه بعد انجام می شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند تمام کودکان در سنین یک سالگی و بزرگتر که در سال اول واکسن نزده اند و کارکنان آزمایشگاه که ممکن است با ویروس هپاتیت A مواجهه داشته باشند، واکسن این نوع هپاتیت را دریافت کنند.

اگر پزشک بیماری فردی را هپاتیت B (بی)حاد تشخیص داد، یعنی هپاتیتی که کوتاه مدت بوده و خود به خود بهبود می یابد ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد که در این حالت پزشک سعی می کند در زمانی که بدن فرد بیمار با عفونت مقابله می کند، علایم و نشانه ها را کاهش دهد و حتی به منظور پیگیری خارج شدن عفونت از بدن، انجام آزمایشهای خون را نیز درخواست کند. در صورتی که تشخیص بیماری هپاتیت B مزمن از سوی پزشک داده شود، ممکن است داروهای ضد ویروس و پیوند کبد را لحاظ کند.

تزریق واکسن هپاتیت B به طور معمول به صورت 3 تا 4 تزریق در یک زمان 6 ماهه انجام می گیرد که با دریافت واکسن هپاتیت B فرد به هپاتیت B مبتلا نخواهد شد.واکسن هپاتیت B تمام نوزادان در بدو تولد، کودکان و نوجوانانی که در نوزادی واکسن را دریافت نکرده اند، هر فردی که تحت درمان برای عفونت های مقاربتی بوده، افراد مبتلا به ایدز، مبتلایان به بیماری های کبدی مزمن، بیماران در مرحله نهایی بیماری کلیوی، مصرف کنندگان مواد مخدر، همسر بیماران مبتلا به هپاتیت، افراد معلولی که در مکان های سازمانی و عمومی زندگی می کنند و در نهایت پزشکان، پرستاران، کادر درمان و سایر افرادی که به خاطر شغل خود با خون انسان در تماس هستند، توصیه می شود.

چه مواردی حین رابطه جنسی خطر ابتلا به هپاتیت ویروسی را زیاد می‌کنند؟

هر نوع خراش، زخم شدن و ضربه حین برقراری رابطه، خطر انتقال ویروس هپاتیت را افزایش می‌دهد. رفتارهای جنسی پرخطر و روابط جنسی نامتعارف، میزان انتقال ویروس هپاتیت را افزایش می‌دهند. بوسیدن باعث انتقال ویروس هپاتیت نمی‌شود ولی اگر حین بوسیدن مقادیر زیادی بزاق دهان تبادل شود، خطر دچار شدن به هپاتیت از فرد آلوده وجود دارد.

کاندوم تا چه حد در جلوگیری از ابتلا به هپاتیت موثر است؟

استفاده از کاندوم خطر ابتلا به هپاتیت را به مقدار زیادی کاهش می‌دهد ولی به صفر نمی‌رساند. استفاده از کاندوم‌های لاتکس حدود 99 درصد از ابتلا به ویروس هپاتیت جلوگیری می‌کنند به‌شرطی که ناحیه دهان با ناحیه تناسلی در تماس نباشد. میزان حفاظت کاندوم‌های معطر کمتر است. استفاده از مواد نرم‌کننده و روغنی هم باعث آسیب به کاندوم‌های لاتکس می‌شود و میزان حفاظت را کاهش می‌دهد.

هپاتیت سی با داروهای ضد ویروس قابل درمان است؟

تشخیص هپاتیت C (سی) به حتم به این معنی نیست که فرد نیاز به درمان دارد، اگر پزشک درمانی را به این افراد پیشنهاد نکرد، تنها لازم است آزمایش های خونی مکرر را برای کنترل و ارزیابی بیماری های کبدی انجام دهد. هپاتیت C با داروهای ضد ویروس قابل درمان است که این داروها بدن را از ویروس ها پاکسازی می کنند. پزشک ممکن است ترکیبی از این داروها را به مدت چندین هفته برای مبتلایان به این بیماری تجویز کند.

چگونه می‌توان از خطر انتقال هپاتیت B جلوگیری کرد؟

جلوگیری از ابتلای نوزادان از طریق غربالگری تمام زنان باردار از نظر ویروس هپاتیت B، واکسیناسیون شیرخواران و واکسیناسیون افراد بزرگسال که در معرض خطر ابتلا به هپاتیت B هستند. یکی از مراکز مهم برای غربالگری و واکسیناسیون، کلینیک‌های بیماری‌های مقاربتی هستند. در این کلینیک‌ها برای افراد پرخطر واکسن هپاتیت B تزریق می‌شود.

واکسیناسیون برای پیشگیری از ابتلا به سایر انواع هپاتیت به شمار می رود و این امکان وجود دارد پزشک به بیمار توصیه کند که واکسیناسیون علیه هپاتیت A (ای) و هپاتیت B (بی) را نیز انجام دهد که این کار موجب پیشگیری از ابتلاء به سایر ویروس ها می شود که می توانند به کبد آسیب رسانده و عوارض هپاتیت C را تشدید کنند. اول تا هفتم آبان ماه به عنوان هفته اطلاع رسانی هپاتیت نامگذاری شده است که متولیان این حوزه در تلاش هستند با همکاری رسانه ها اقدامات جدی در زمینه اطلاع رسانی عمومی انجام گیرد و از این طریق جلوی شیوع این بیماری در کشور گرفته شود.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی