بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO) پروبیوتیک ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که مصرف کافی آن‌ها سبب نمایان شدن اثرات سلامت‌بخش در بدن میزبان می‌شود. روده انسان شامل انواع زیادی از باکتری‌ها است که باید توازن این باکتری‌های مضر و مفید به صورت مداوم در روده انسان برقرار باشد، در غیر این صورت علاوه بر ایجاد اختلال وظایف فلور روده باعث شیوع بیماری‌های دیگر مانند التهابات روده‌ای، اختلال در تقویت سیستم ایمنی، بیماری‌های گوارشی، آلرژی‌های غذایی، یبوست و یا حتی سرطان خواهد شد. از این رو اهمیت مصرف پروبیوتیکها که موجب رشد باکتری‌های مفید روده یا کاهش بیماری‌‌زایی میکروب‌های مضر می‌شوند در تضمین سلامت بدن و به خصوص سلامت سیستم گوارشی بسیار چشم گیر است. درباره فواید پروبیوتیک ها و نقش درمانی آن ها چه می‌دانید؟
فواید پروبیوتیک در درمان بیماری‌های مختلف
تقویت سیستم ایمنی بدن
از آنجا که سیستم گوارش سالم به طور مستقیم روی سیستم ایمنی بدن تاثیر دارد، پروبیوتیکها با تولید هر چه بیشتر لنفوسیت‌ها موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شده و از بروز بیماری‌های عفونی جلوگیری می‌کنند.
کاهش بیماری‌های ناشی از التهابات روده‌ای
بیش از یک میلیون نفر، از بیماری التهابی روده، کولیتاولسراتیو و بیماری کرون رنج می برند. با اینکه اثر پروبیوتیکها بر علائم کرون کم است، اما می توانند در درمان بیماری های دیگر روده مانند نشانگان روده تحریک پذیر، موثر باشند. این مواد مغذی حتی می‌توانند خطر ابتلا به التهاب شدید روده را که در نوزادان نارس شایع است تا 50 درصد کاهش دهند.
فواید پروبیوتیک ها در کاهش آلرژی
مصرف پروبیوتیکها باعث کاهش و از بین رفتن جذب مواد آلرژی‌زای موجود در لبنیات از طریق روده می‌شود. علاوه بر این طبق پژوهش‌های مکرر، شمار نوزادان مبتلا به اگزما و نیز آلرژی در کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری پروبیوتیک مصرف کردند به طور چشمگیری از سایر کودکان کم‌تر است.
خنثی کردن اثرات منفی آنتی‌بیوتیک ها
متاسفانه با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان بیماری‌ها شاهد از بین رفتن باکتری‌های مفید سیستم گوارشی خواهیم بود که موجب ایجاد عوارضی چون مشکلات گوارشی یا اسهال می‌شوند. مصرف پروبیوتیکها همزمان با آنتی‌بیوتیک‌ها کمک به بازسازی فلور روده می‌کند و درهضم مواد غذایی بسیار مفید خواهد بود.
فواید پروبیوتیک ها در درمان یبوست
طبق تحقیقات به عمل آماده متاسفانه تقریبا بیش از 30٪ از مردم ایران دچار مشکلات گوارشی از جمله یبوست هستند که با وجود مصرف داروهای ملین نتیجه مطلوبی از مصرف آن‌ها نمی‌گیرند. پروبیوتیکها زمان انتقال غذا در روده را طولانی‌تر، میزان حرکات روده را بیشتر و منجر به نرم شدن مدفوع و دفع بهتر آن می‌شوند.
یبوسـت در دوران کودکی
یبوست یکی از شایع‌ترین و چالش برانگیزترین مشکلات دوران کودکی هم برای والدین و هم پزشکان است. متأسفانه یبوست یکی از شایع‌ترین مواردی است که به درستی تشخیص داده نشده و درمان نمی‌شود و عدم تشخیص و درمان آن درد و ناراحتی غیر قابل پیشگیری را به کودک تحمیل می‌کند.
طبق گزارشی از دانشگاه علوم پزشکی اراک بعد از مصرف پروبیوتیک در کودکان مبتلا به یبوست، تواتر دفع مدفوع درهفته به صورت چشمگیری افزایش داشته است.
در طول 6 ماه اول زندگی نوزاد رفلاکس اسید معده و یبوست از متداول‌ترین مشکلات گوارشی هستند که باعث ارجاع نوزاد به متخصص اطفال می‌شوند. این مشکلات گوارشی اغلب به استفاده از دارو، تغییر رژیم غذایی مادر و حتی بستری شدن در بیمارستان منجر می‌شود.
نتایج این بررسی در ایتالیا نشان می‌دهد نوزادانی که از پروبیوتیک استفاده کرده بودند نسبت به گروه پلاسیبو، دفع بیشتر، میزان استفراغ کم‌تر و گریه کمتری در روز داشتند. هم چنین استفاده از مکمل پروبیوتیک در سه ماه اول تولد برای نوزادان می‌تواند به پس‌انداز بیشتی در سبد مخارج در خانواده همراه شود. طبق نتایج این پژوهش استفاده از مکمل پروبیوتیک هیچ عوارض جانبی برای نوزاد نداشت. با وجود نتایج گزارشات بهترین راه برای مقابله با این ناراحتی در کودکان آشنایی مادران با علائم آن و مشورت با متخصص کودک قبل از مصرف آن است.
یبوست در زنان باردار
با شروع زندگی یک عضو جدید در داخل رحم زنان، تغییرات بسیاری در بدن آن ها صورت می گیرد که اکثر این تغییرات به دلیل بی‌تجربگی مادران باردار به خصوص جوان، برای آن‌ها سخت و طاقت فرسا خواهد بود. یکی از این موارد یبوست در بارداری است.
متاسفانه بروز یبوست در دوران بارداری به دلایلی چون کم تحرکی، رژیم غذایی نامناسب و استفاده از داروهای مختلف مانند قرص‌های تامین آهن تبدیل به یک مشکل گوارشی بسیار شایع شده است. یبوست بارداری معمولاً همزمان با احساس درد یا ناراحتی شکم، حرکات روده‌ای دشوار و به صورت عبور سخت مدفوع بروز می‌کند. به طور کلی نگرانی، اضطراب، کم تحرکی و یک رژیم غذایی کم فیبر ممکن است منجر به یبوست شود. اما تصور می‌شود که یبوست در زنان باردار از عوامل دیگری که مختص بارداری فرد است، ناشی می‌شود. شل شدن و آرامش عضلات روده‌ای باعث کاهش سرعت حرکت روده و حمل و جابه‌جایی مواد غذایی و مدفوع خواهد شد. کندی حرکت مدفوع درون روده بزرگ نیز منجر می‌شود تا مدفوع آب بیشتری را حین عبور از دست دهد و در نتیجه سفت‌تر و خشک‌تر شود.
مصرف پروبیوتیکها موجب بهبود حرکات روده و کمک به درمان یبوست می شود. علاوه بر این پروبیوتیک ها در دوران بارداری، خصوصیات ایمنی بسیار مهمی دارند. تعادل میکروبیوم‌های واژن، بر سلامت دوران بارداری تاثیرات ویژه ای دارند. پروبیوتیک های لاکتوباسیل، با تولید عوامل ضد باکتریایی و ضد قارچ از محیط واژن در برابر عوامل بیماری‌زا مانند باکتری ها و قارچ‌ها محافظت می‌کند.
در ادامه همین مقاله، در مطلبی دیگر به طور شفاف‌تر به بررسی فواید پروبیوتیک ها در دورانی بارداری می‌پردازیم.
