بسیاری از مادران در دوران شیردهی به‌دنبال راه مناسبی هستند تا کودک‌شان را از شیر بگیرند یا تعداد دفعات شیردهی را کم کنند. به‌طورکلی از شیر گرفتن کودک، به‌خصوص در مورد کودکانی که به مدت طولانی از شیر مادر تغذیه می‌کنند، کاری زمان‌بر خواهد بود. استفاده از روش‌های زیر برای از شیر گرفتن کودک کمک می‌کند تا بدون ایجاد استرس و نگرانی برای مادر و کودک، این روند به‌راحتی انجام شود.
1. چه زمانی باید کودک را از شیر گرفت
از شیر گرفتن کودک می‌تواند هم برای مادر و هم کودک روندی طولانی و سخت باشد. داشتن برنامه‌ای دقیق برای از شیر گرفتن کودک بسیار مهم است.
روند شیردهی یا توقف آن نباید به‌اجبار اتفاق بیفتد و در هر دو مورد، مادر باید آمادگی لازم و کافی داشته باشد. بااین‌حال، دستورالعملی کلی و ساده وجود دارد که به مادران کمک می کند در این مورد بهتر تصمیم بگیرند.
دستورالعمل‌های پزشکی پیشنهاد می‌کنند که نوزادان تا 6 ماه اول زندگی خود، فقط باید از شیر مادر تغذیه کنند. بعد از 6 ماهگی علاوه‌بر شیر مادر می‌توان از غذاهای جامد برای تغذیه کودک استفاده کرد و پس از آن به‌مدت یک سال یا هر زمانی‌که مادر و کودک تمایل دارند شیردهی مادر می‌تواند ادامه داشته باشد.
نوزادان بعد از یک سالگی، از شیر مادر به‌عنوان غذای مکمل و منبع راحت انرژی تغذیه می‌کنند. علاوه‌بر آن این منبع مهم تغذیه می‌تواند از دستگاه ایمنی کودک محافظت کند.
برخی مواقع خانم‌ها به‌دلیل احساس درد یا ورم در سینه، فشار اجتماعی یا ترس از اینکه کودک به‌اندازه‌ی کافی شیر نمی‌خورد، تصمیم می‌گیرند شیردهی را متوقف کنند اما درصورتی‌که تمایل به ادامه‌ی شیردهی دارند، بهتر است تا این مورد با پزشک یا متخصص کودک مشورت کنند.
2. از تغذیه‌ی مناسب برای کودک استفاده کنید
خانم‌هایی که کودکان زیر یک سال خود را از شیر می‌گیرند، باید از شیرخشک یا شیر یک خانم دیگر برای تغذیه نوزاد استفاده کنند.
کودکان بزرگ‌تر از 6 ماه همچنان به تغذیه با شیرخشک یا شیر خانم دیگر احتیاج دارند، اما می‌توانند در کنار آن از غذاهای جامد مناسب با سن خود تغذیه کنند. کودکان زیر یک سال به‌هیچ‌عنوان نباید از شیر گاو، شیر سویا یا هر نوع محصول مشابه دیگر استفاده کنند.
نوزادانی که غذای جامد می‌خورند، باید میزان مناسبی از پروتئین، آهن و سایر مواد مغذی دریافت کنند. والدینی که در این زمینه نگران هستند می‌توانند در مورد تغذیه و میزان کالری دریافتی کودک با پزشک متخصص اطفال مشورت کنند.
ممکن است بعضی کودکان به‌طورمعمول به‌میزان کافی آهن و ویتامین D دریافت نکنند و برای جبران به مولتی‌ویتامین و سایر مکمل های غذایی نیاز داشته باشند.
3. عوامل استرس‌زا را از خود دور کنید
بعضی از کودکان خیلی زود از شیر گرفته می‌شوند اما برای بقیه این‌طور نیست. داشتن یک برنامه‌ی مناسب برای تغییر تغذیه‌ی کودک سبب می‌شود که راحت‌تر کودک را از شیر بگیرید. همچنین هرقدر این تغییر تغذیه آرام‌تر اتفاق بیفتد، مادر و کودک استرس کمتری خواهند داشت.
زمان‌هایی که استرس کمتری دارید برای از شیر گرفتن کودک مناسب‌تر هستند.
همچنین سعی کنید در این مواقع زمان بیشتری را با کودک سپری کنید. بعضی‌اوقات هنگامی‌که کودکان از شیر گرفته می‌شوند، دچار اضطراب می‌شوند و بیشتر به مادر خود می‌چسبند.
والدین باید برای از شیر گرفتن کودک برنامه‌ی یک یا چند هفته‌ای داشته باشند و اگر کودک این روند را به‌خوبی پذیرفت، آن را ادامه دهید.
4. از شیر گرفتن در شب
زمانی که کودکان بین 6 ماهگی تا یک سالگی قرار دارند، معمولا شب‌ها کمتر از شیر مادر تغذیه می‌کنند. این روند «از شیر گرفتن شبانه» نامیده می‌شود و به مادر این فرصت را می‌دهد تا مقدار بیشتری استراحت کند و در طول روز بهتر فعالیت‌هایش را انجام دهد. مادران می‌توانند از همین زمان برای از شیر گرفتن کودک استفاده کنند.
5. به‌تدریج تعداد دفعات شیردهی را کم کنید
توقف یک‌باره‌ی شیردهی بسیار وسوسه‌انگیز است، اما این‌کار می‌تواند سبب ورم و درد سینه و ناراحتی‌های روحی برای مادر و کودک شود، اما بهترین روش این است که به‌آرامی تعداد دفعات شیردهی را طی چند هفته کم کنید.
می‌توانید این کاهش دفعات را با وعده‌هایی که برای کودک خیلی مهم نیست یا میزان کمی شیر می‌خورد، شروع کنید.
چند روز کودک را به همین مرحله عادت دهید و بعد وعده‌ی بعدی را کم کنید. این کار را تا جایی ادامه دهید تا در نهایت تمام وعده‌های شیردهی متوقف شود.
6. از شیردوش استفاده کنید
استفاده از شیردوش می‌تواند بسیاری از ناراحتی‌های مربوط به از شیر گرفتن کودک را کم کند. بهتر است که در هر وعده مقدار کمی شیر بدوشید، تا از تولید بیشتر شیر جلوگیری کنید.
فرایند شیردهی از قانون عرضه و تقاضا پیروی می‌کند. زمانی‌که کودک میزان زیادی شیر می‌خورد یا مادری به‌طور مرتب شیر خود را می‌دوشد، بدنش روند تولید شیر را ادامه خواهد داد. هرقدر کودک شیر کمتری بخورد، مادر شیر کمتری تولید می‌کند. بااین‌حال، بسیاری از زنان در این زمان در بدن‌شان احساس ورم یا ناراحتی می‌کنند.
یکی از این روش‌ها برای کم‌کردن این ناراحتی دوشیدن مقداری از شیر است. از دوشیدن مقدار زیادی شیر خودداری کنید، زیرا در این صورت مقدار تولید شیر بیشتر می‌شود. بهتر است 2 تا 3 دقیقه یا تا زمانی‌که دردی ندارید، شیر خود را بدوشید.
خانم‌هایی که در روند گرفتن شیر از کودک‌شان هستند می‌توانند از همین شیر دوشیده‌شده برای وعده‌ی بعدی شیردهی نوزاد استفاده کنند. استفاده از شیر دوشیده به‌جای شیردهی از سینه سبب می‌شود تا تولید شیر به‌سرعت کاهش پیدا کند.
7. درمان ورم سینه
درصورتی‌که استفاده از شیردوش فایده‌ای نداشت، خانم‌های شیرده می‌توانند از روش‌های دیگری برای رفع ناراحتی سینه استفاده کنند.
هم استفاده از شیردوش و هم شیردهی هردو می‌توانند میزان تولید شیر را افزایش دهند، همچنین می‌توانند ناراحتی را بیشتر کند و روند از شیر گرفتن کودک را طولانی‌تر کنند.
استفاده از روش‌های زیر می‌تواند برای کاهش ناراحتی‌ها مناسب باشد
- استفاده از برگ کلم برای سینه، برگ‌های سرد می‌تواند برای ورم مناسب باشد؛
- از داروهای ضدالتهابیِ غیراستروئیدی برای کاهش درد استفاده کنید؛
- قبل از شیردهی از کمپرس گرم یا حمام داغ استفاده کنید؛
- قبل از شیردهی از کمپرس سرد (مثلا نخودفرنگی یخ‌زده) استفاده کنید؛
- با مشورت و تشخیص پزشک می‌توانید از قرص های ضد بارداری استفاده کنید. تولید شیر در بعضی از خانم‌هایی که قرص‌های ضدبارداری مصرف می‌کنند کاهش می‌یابد و ناراحتی‌هایی حاصل از گرفتن کودک از شیر کم خواهد شد؛
- سینه‌ی خود را ماساژ دهید تا خطر بسته‌شدن مجاری شیری کاهش یابد؛
- زمانی‌که سینه سنگین می‌شود از سینه‌بندهای حمایتی استفاده کنید. محکم بستن سینه می‌تواند میزان درد را بیشتر کند و سبب التهاب سینه شود.
8. نشانه‌های اختلال را بشناسید
از شیر گرفتن کودک می‌تواند استرس‌زا باشد و در موارد نادری احتمال خطر وجود دارد. التهاب سینه و سوتغذیه کودک، دو خطر اولیه‌ی از شیر گرفتن کودک است.
در این مواقع بعضی از مادران دچار افسردگی یا اضطراب می‌شوند و بعضی از نوزادان تلاش می‌کنند تا بدون تغذیه با شیر مادر خودشان را تسکین دهند.
در صورت مشاهده موارد زیر حتما پزشک خود را مطلع کنید
- ایجاد تب در مادر؛
- سینه‌های مادر متورم، قرمز و داغ شوند؛
- ترشحات سبزرنگ یا بدبو از سینه؛
- مادر علائم افسرگی یا علائم اضطراب داشته باشد؛
- پوشک کودک کمتر خیس یا کثیف شود؛
- تغییر مشخصی در الگوی خواب کودک ایجاد شده باشد و به‌مدت طولانی، در حدود یک یا دو هفته ادامه داشته باشد.
9. آرامش کودک را حفظ کنید
شیر مادر چیزی بیشتر از یک منبع تغذیه‌ای است. زمانی‌که کودک دچار استرس یا ترس می‌شود، شیر مادر می‌تواند منبعی برای ایجاد حس آرامش باشد. بسیاری از کودکان درحالی‌که شیر می‌خورند به خواب می‌روند.
موارد زیر کمک می‌کند تا زمانی‌که کودک را از شیر می‌گیرید، حس آرامش را در او ایجاد کنید
- ارتباط پوستی با کودک را حفظ کنید؛
- به کودک آرامش دهید؛
- با کودک بازی کنید، برایش آواز بخوانید و او را بیرون ببرید؛
- کودک را در آغوش بگیرید و به‌آرامی تکان دهید؛
- درصورتی‌که کودک دندان درآورده است می‌توانید حلقه‌های لاستیکی مخصوص گاز گرفتن را در فریزر سرد کنید و به کودک بدهید؛
- شیوه‌ی جدیدی برای خواباندن کودک پیدا کنید تا کودک به‌راحتی به خواب برود.
می‌توانید از افراد دیگر یا مراقب برای آرام‌کردن کودک استفاده کنید. زمانی‌که نوزادان از شیر گرفته می‌شوند، ممکن است به‌شدت تلاش کنند تا از شیر مادر تغذیه کنند. در این مواقع اجازه دهید تا فرد دیگری به کودک غذا دهد یا او را آرام کند؛ این روش می‌تواند به‌طور واضح موجب کاهش استرس مادروپدر شود.
مادران باید در مقابل نوزادی که تمایلی ندارد از شیر گرفته شود صبور باشند. ممکن است در مراحل اولیه‌ی رشد کودک اختلالی ایجاد شود، کودک مضطرب شود، به مادر بچسبد یا بیش‌ازحد معمول گریه کند، اما بعد از گذشت چند هفته، این موضوع بهبود می‌یابد.
