اخلاص

نکته دیگری که در حقیقت توبه باید مورد پژوهش قرار گیرد این گفته متکلمان است که «توبه از گناه باید به سبب قبح آن و توبه از ترک واجب یا اخلال در آن، باید به سبب اخلال به واجب، یا ترک آن باشد». از این رو اگر کسی به سبب زیان های دنیوی گناه، یا گریز از آتش دوزخ و یا دست یابی به پاداش اخروی و رسیدن به بهشت، توبه کند، صحیح نیست و مقبول نمی افتد.

اخلاص در نیت به معنای خالص نمودن قصد و انگیزه برای خداست . نیت، زمانی برای خداوند خالص می گردد که انسان برای عبادت یا کار و تلاش خود، هیچ انگیزه ای جز خداوند نداشته باشد و هیچ عاملی جز تقرب و رضای خداوند او را به انجام عبادت و عمل وادار نکرده باشد

به درستی که شیطان سخت دشمن انسان است

تاکنون دراین بخش از مجله , مباحثی از مقدمات اخلاق , پیشینه تاریخی درسهای اخلاق ,اصول نوشتاراخلاقی و ویژگیهای درس واستاداخلاق مطرح کرده ایم .اینک در تکمیل همان مباحث , می پردازیم به[ آداب و اخلاق اهل علم] .

مبلغان دینی برای توفیق در تبلیغ باید از ویژگیها و شرایطی برخوردار باشند که بدون آن ویژگیها، از تبلیغ خود بهره چندانی نخواهند برد . گاهی نبود این شرایط، تبلیغات دینی را خنثی ساخته و یا ضد تبلیغ خواهد بود .

بحث در آداب واخلاق اهل علم بود. نخستین ادب از آداب مربوط به حوزویان را در نوشتار پیشین , تحت عنوان[ اخلاص در نیت] مطرح نمودیم . دراین بخش , به ادامه آن پرداخته و درباره[ اخلاص در عمل] مطالبی را عنوان می کنیم .

اخلاص، پالودن عمل از هر شایبه ای همچون ریا و عُجب و مانند آن است. و برای آن سه درجه است:

داروی اخلاص شکستن لذت های نفس و بریدن طمع از دنیا و تجرد برای آخرت است؛ به طوری که این امور بر دل غلبه یابد و تنها در همین موقع است که اخلاص میسر می شود. چه بسیار است اعمالی که انسان در تحقق آن ها رنج می برد و گمان می کند آن ها را خالصانه برای خداوند انجام می دهد، در حالی که در آن ها فریب خورده است، زیرا جهات آفات آن اعمال را نمی داند.

مرحله اول، اخلاص پیش از عمل است. انسان باید پیش از عمل که همان مرحله «نیت» یا انگیزه کار و فعالیت اوست، در بافته ها و یافته های ذهنی و فعل و انفعالات روحی و درونی خویش بنگرد و در تصمیم گیری هایش انگیزه عمل خود را روشن سازد که در این زمان، مسئله «اخلاص در نیت» و نبود آن جلوه گر می شود و به عمل آدمی جهت می بخشد.

ضد ریا، اخلاص است و آن عبارت است از خالص ساختن قصد از غیر خدا و پرداختن نیت از ما سوی اللّه و هر عبادتی که قصد در آن به این حد نباشد، از اخلاص عاری است