ضرورت دارد هر کسى از نظر امکانات مالى به هر اندازه قدرت و استطاعت دارد به جهاد و جهادگران یارى دهد، تا جائى که جنگ با دشمن به پیروزى برسد، اگر در مسئله انفاق مالى کوتاهى شود ممکن است زمینه شکست براى مسلمانان فراهم آید، که از این شکست آیه شریفه تعبیر به هلاکت نموده است.
«امر انفاق در پایان احکام جهاد براى این است که انفاق- امداد مستمر و عمومى- پایه و مایه جهاد میباشد از این جهت که: موجب تعاون و پیوستگى خلق و قواى داخلى جامعه و تهیه تجهیزات و تسلیحات سپاهى است، و نیز انفاق فى سبیل الله منشأ کار و تحرک و بروز استعدادها و آزاد شدن از علاقهها و کشانده شدن در میدان جهاد میشود، چنان که بخل دلبستگى به مال موجب رکود فکرى و خاموشى استعداد و ناتوانى و سستى اراده و زبونى و سازش کارى میگردد.
ولاتلقوا عطف به جواب شرط ضمنى است: اگر از انفاق خوددارى کنید دچار هلاکت میشوید، و نباید به دست خود، خود را به هلاکت افکنید.
حروف زائد و هیئت تهلکه اشعار به هلاکت شدید و همه جانبه دارد، مال اندوز که از انفاق خوددار است گمان میکند که مال او را جاودان میدارد: یَحْسَبُ أَنَّ مالَهُ أَخْلَدَهُ «1»
با آن که همین جمع و خوددارى وى را به هلاکت میرساند: کَلَّا لَیُنْبَذَنَّ فِی الْحُطَمَةِ «2»
شاید لا تُلْقُوا نهى از انفاق بیش از حد باشد تا به بینوائى و هلاکت نرساند، امر احسنوا مکمل أَنْفِقُوا است چون احسان اعم از دستگیرى مالى و غیر مالى و بیش از استحقاق میباشد، و شاید معناى احسان هرچه بهتر و نیکوتر انجام دادن کار و مسئولیت باشد «3»»
در هر صورت از آیه شریفه استفاده میشود که صرف اموال به ویژه در رابطه با جنگ، و تقویت مسلمانان براى نبرد با دشمنان امرى واجب، و ترک آن موجب هلاکت مردم و به هم ریختگى نظام حکومت و زندگى مسلمانان است.
هلاکت و مورد آن
مردى از مهاجرین در جنگى به صف دشمن حمله کرد، مردم فریاد زدند به دست خودش خود را به هلاکت انداخت، ابو ایوب انصارى گفت: ما به این آیه داناتریم و این آیه در حق ما نازل شد، ما با پیامبر بودیم، او را یارى دادیم، و در بسیارى از مشاهد با او بودیم، زمانى که اسلام قوى شد، و پیروانش زیاد شدند، ما به اهل و مال و صلح و سلامت برگشتیم، هلاکت براى ما با نزول آیه چنین معنا داد: نشستن در خانه، و بودن در کنار مال، و ترک جهاد هلاکت است.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- سوره همزه 3 و 4.
(2)- سوره همزه 3 و 4.
(3)- پرتوى از قرآن، ج 2، ص 85.
مطالب فوق برگرفته شده از:
کتاب : تفسیر حکیم جلد ششم
نوشته : استاد حسین انصاریان