بحث و تحقیق در عرصه تفکرات و پژوهشهای بشری بویژه تفکر علمی – اسلامی، جایگاهی رفیع دارد. پیوستگی و ارتباط درونی علوم نیز در این زمینه قابل تأمل است و ایجاد ارتباط میان آموخته ها و میراث علمی – فرهنگی نیز از عواملی است که می تواند به فرهنگ و جامعه روح ببخشد.
از مهمترین اهداف آموزش در اسلام، در آمیختن جان آدمی با علم و یگانه شدن با معرفت است و از آنجا که در اسلام علم و عمل از هم جدا نیست، شایسته است منشأ تجلیات بیرونی پژوهشگر که شامل رفتارها و گفتارهای اوست، جان وروح فرهیخته او باشد.
قابل ذکر است که در عرصه پژوهش در جوامع اسلامی و بویژه در ایران، تاکنون موانع زیادی وجود داشته است؛ از جمله این موانع در عرصه تاریخی، عدم استقلال در برهه های پیشین، نارسایی ساختار سیاسی جامعه، حاکمیت اندیشه های واپس گرا و غلبه روحیه اخباریگری بر جوامع اسلامی در رویکرد اندیشمندان به حوزه های مختلف علمی و معرفتی است؛ به طور مثال، دخالت نهاد سیاسی می تواند موجب تغییر و تحول در نهادهای علمی و پژوهشی، متناسب با نیازهای قدرت حاکم و تأثیر آن بر جامعه شود. این نحوه دخالت در ساختار آموزشی جامعه می تواند موجب مشارکت اقشار مختلف اجتماعی یا عدم مشارکت آنها در امر تحقیق و پژوهش باشد.
در گذشته بسیاری از سیاستها و برنامه های متولیان فرهنگی کشور موجب حذف هویت اسلامی در برخی سطوح از جمله مراکز دانشگاهی شده است که در نتیجه آن آشنایی فرهیختگان ایران و جهان اسلام با اندیشه های غربی و متفکران غرب بیش از آشنایی با مسائل خودشان است.
اکنون ما در شرایطی قرار داریم که غرب، اندیشه درباره مسائل دینی، بومی و ملی را محدود کرده است و با عرضه پرشتاب و متنوع اطلاعات به شیوه سکولاریستی در زمینه علوم انسانی، افکار جوامع اسلامی را بخصوص در زمینه حقوق و فقه اسلامی – به معنای عام و خاص آن – مغشوش کرده است. از سوی دیگر مراکز علمی از جمله حوزه های علمیه به دلایل مختلف در برهه ای از زمان، دچار فترت و رکود در مباحث حساس و مطرح جامعه گردیده اند و از مباحث حقوقی و فقهی در مسائل کلان اجتماعی و حکومتی غافل گشته اند.
در چنین وضعیتی، دانشگاهها و نهادهای اسلامی و حوزوی، نیازمند پژوهشهای عمیق و تأثیرگذار بر روند غالب در گذشته هستند تا فعالیتهای علمی - پژوهشی خود را به سوی مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی معاصر و متناسب با مقتضیات زمان سوق دهند.
بنیان پژوهشهای روز آمد و برخوردار از تأثیرات پایدار و مثبت، نیازمند شناخت منصفانه گذشته علمی و دوباره کاوی و بازسازی آن، بدون نگرش موزه ای به سنت و میراث اسلامی – ایرانی است؛ بنابراین لازم است بدون محدود شدن به گذشته، به بازسازی بپردازیم، در عرصه علوم انسانی حرکت کنیم و در جهت تقویت خودباوری و بهره برداری از قرآن و حدیث به زیباترین و مؤثرترین شکل قدم برداریم. مطمئناً این مطمئن ترین گام جدی در آغاز کار پژوهش است و پرهیز از تنگ نگری و همسویی با توسعه اقتصادی و سیاسی و یافتن الگوهای مناسب عملی متناسب با اهداف و امکانات موجود، زمانبندی طرحهای راهبردی و امکان ارزشیابی آن به هنگام اجرای طرح، از جمله ویژگیهای این راه است.
با توجه به اهمیت این موضوع، دانش فقه و حقوق، امروزه به عنوان شاخه ای گسترده از دانشهای اسلامی و دانش معاصر مطرح در زمان کنونی، که به تنظیم حقوق و روابط مردم با یکدیگر و بیان حقوق افراد نسبت به هم در عرصه های متفاوت و یا متداخل نظر دارد و نیز به عنوان دو دانش مهم که روابط میان افراد با حکومتها و حکومتها با یکدیگر را مشخص می سازند، شایسته نگرشی جدید با رویکرد علمی و تحقیقی است. تناسب این دو دانش با شرایط و مقتضیات جدید بر توان آن در حل مسائل و پاسخگویی به مشکلات و پدیده های نوظهور، با اتکا به بنیادهای دینی – فکری و عقلانی اسلام و تمدن بومی می افزاید.
در شرایط پر تنش جهان فعلی و هجوم اندیشه های مختلف، شایسته است فقه و حقوق مسائل انسان معاصر را دستور کار خود قرار دهند و دستاوردهای خود را عرضه دارند تا بتوان شاهد حل و رفع بخشی از مسائل بود.
رخشندگی و پویایی فقه اسلامی، در تطبیق عناصر ثابت اسلام با مقتضیات زمان بسی مؤثر است.
قابل یادآوری است که اجتهاد با کار آمدی بالای خود، سایه ساری برای دیگر دانشها چون ادبیات عربی، منطق، فقه، رجال، علوم قرآن و حدیث، تاریخ و علوم مرتبط با آن، در عرصه های ویژه است و این امر جز با ممارست در تفریع فروع بر اصول و تتبع اقوال فقیهان برای دریافت بهترین احکام در پاسخگویی به نیازهای معاصر انسان حاصل نمی شود.
در همین راستا نشریه ندای صادق که دستاورد تلاش گروهی از پژوهشگران و اساتید بخش خواهران دانشگاه امام صادقu است، سعی نموده است تا با علمی – پژوهشی نمودن مقالات خویش در جهت تخصصی نمودن این دستاورد فرهنگی گامی مؤثر بردارد و در جهت اخذ مجوز علمی – پژوهشی از سوی کمیسیون محترم نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تلاش نماید؛ این اقدام بطور حتم پیامدهای مثبت و سازنده ای از جمله موارد ذیل دارد:
رویکرد محققانه و کاملا عمیق و ژرف به دو محور فقهی و حقوقی.
پردازش مسائل مبتلا به معاصر به شکل شفاف و تحلیلی (در عرصه فقه و حقوق).
رونق و پویایی فقه و حقوق در ارائه راه حلها و پیشنهادهای متناسب با اقتضائات زمان، مبتنی بر میراث جاودان اسلام و فرهنگ درخشان ایران.
جلب رضایت بیشتر علاقه مندان به موضوعات فقهی – حقوقی.
اختصاصی شدن نشریه در زمینه علمی – پژوهشی فقهی و حقوقی. که امید است در آینده نزدیک با نظر مساعد وزاتخانه محترم علوم صورت پذیرد.
ندای صادق ، با ارائه برخی عناوین و موضوعات مهم و مورد نیاز در آینده، با امید گشودن روزنه ای برای نگرش به افقهای روشن در مسیر پژوهشهای فقهی – حقوقی و با ایجاد تغییراتی در مسیر گرایشی شدن و تخصصی شدن مجله، ره می پوید از اینرو دچار تغییراتی محتوایی و ساختاری گردیده است. همچنین ضمن سپاسگزاری از تلاش پژوهشگرانی که تاکنون با ارسال مقاله به دفتر مجله در غنی سازی بیشتر این فصلنامه مؤثر بوده اند، همه فرهیختگان، صاحب نظران و محققان ارجمند را دعوت به همکاری می نماید.
مدیر علمی
