آسیب های معنوی آخرالزمان(۱)

از زبان سلسله خورشید
 

حمیده رضایی (باران)
امام کاظم (علیه السلام) فرمود: «هنگامی که پنجمین فرزندم غایب شد، مواظب دین خود باشید تا کسی شما را از آن بیرون نکند. برای صاحب این امر (امام مهدی (علیه السلام)، غیبتی خواهد بود که گروهی از پیروان او از اعتقاد خود دست بر می دارند و این غیبت، آزمونی است که خداوند با آن بندگانش را امتحان می کند. (1)
امتحان، یکی از سنت های خداوند است. خداوند بندگان خود را با اسباب گوناگون می آزماید تا میزان استواریشان در مسیر حق روشن شود. شکی نیست، نتیجه امتحان برای خداوند معلوم است و بندگانند که در این آزمون ساخته می شوند و به جوهر وجود خود پی می برند.
همچنین امام صادق (علیه السلام) فرمود: «در زمان غیبت طولانی امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) باطل گرایان [ در اعتقاد و دین خود] به شک و تردید گرفتار می شوند».
زراره از یاران خاص امام گفت: «اگر آن زمان را شاهد بودم چه عملی انجام دهم؟» امام صادق (علیه السلام) فرمود: «این دعا را بخوان: اللهم عرفنی نفسک فإنک ان لم تعرّفنی نفسک لم اعرف نبیّک اللّهم عرّفنی رسولک فإنک إن لم تعرّفنی رسولک لم اعرف حجّتک الّلهمّ عرفنی حجّتک فإنّک ان لم تعرّفنی حجّتک ضللت عن دینی» (2)
از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده است: «در پایان این امت [دوره آخرالزمان] گروهی خواهند بود که پاداش آنها همانند اجر امت اول اسلامی خواهد بود. آنها امر به معروف و نهی از منکر می کنند و با اهل فتنه [و فساد] می جنگند». (3)
باید گفت خودسازی و اصلاح نفس در دوره غیبت، اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا در این دوران، زمینه لغزش و انحراف و آلوده شدن به رذایل اخلاقی بیشتر است.
امام صادق (علیه السلام) در این زمینه می فرمایند: «صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) غیبتی خواهد داشت. اگر کسی در آن دوره [آخرالزمان] بخواهد دین دار بماند، سخت در مشقت خواهد بود. بنده خالص خدا در آن شرایط باید تقوای الهی پیشه کند و دو دستی به دین خود بچسبد.(4)
امام سجاد (علیه السلام) فرمود: «کسی که در زمان غیبت قائم ما بر ولایت ما استوار باشد، خداوند پاداش هزار شهید از شهدای جنگ بدر و احد را به او خواهد داد»(5)
به راستی آنان که در دوران غیبت بر ولایت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خود بمانند و عهد خود با ولی را از یاد نبرند، همچون رزمندگانی هستند که در رکاب پیامبر به نبرد با دشمنان خدا پرداخته و در آن صحنه به خون خود غلتیده اند!
امام باقر (علیه السلام) فرمود:
روزی پیامبر در حضور گروهی از اصحاب خود فرمود: خدایا برادران مرا به من نشان بده! و این جمله را دوبار فرمود: اصحاب حضرت گفتند: ای رسول خدا! آیا ما برادران تو نیستیم؟!
فرمود: خیر، شما اصحاب من هستید و برادران من قومی هستند در آخرالزمان؛ که به من ایمان می آورند و حال آنکه هرگز مرا ندیده اند! خداوند آن ها را به اسم خود و پدرانشان به من معرفی کرده است... استواری هر یک از ایشان در دین خود از کندن خارهای گون در شب تاریک و به دست گرفتن آتش گداخته، سخت تر است. آنها مشعل های هدایت هستند که خداوند آن ها را از فتنه های تیره و تار نجات می بخشد. (6)
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز فرمود:
خوشا به حال کسی که قائم اهل بیت مرا درک کند و حال آنکه پیش از قیامش به او اقتدا کرده باشد. با دوستان او دوستی و از دشمنان او بیزاری جسته باشد و امامان پیش از او را نیز دوست داشته باشد. آنها رفقای من و صاحبان دوستی و مودت من و گرامی ترین امت من نزد من هستند. (7)

حضور حضرت در زندگی ما پر رنگ است. غافل نباشیم
 

برخی غیبت امام مهدی (علیه السلام) را حضور نداشتن ایشان می پندارند، ولی شیعه بر این باور است که امام، واسطه فیض رسانی پروردگار به همه پدیده های جهان آفرینش است. محور و مدار آفرینش است و بی وجود او عالم و آدم، جن و ملک و حیوان و جمادی بر جا نمی ماند.
از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد: «آیا زمین بدون امام باقی می ماند؟» حضرت فرمود: «اگر زمین بدون امام بماند هر آینه فرو می رود». (8)
در زیارت جامعه کبیره می خوانیم:
بکم فتح الله و بکم یختم و بکم ینزّل الغیث و بکم یمسک السّماء ان تقع علی الارض الاّ باذنه.(9)
[ای امامان بزرگ] خداوند به سبب شما [عالم را] آغاز کرد و به سبب شما [نیز آن را] پایان می دهد و به [سبب وجود] شما باران را فرو می فرستد و به [برکت وجود] شما آسمان را نگه داشته است. از این که بر زمین فرود آید، جز به اراده او.
بنابراین، آثار وجودی امام تنها به ظهور او خلاصه نمی شود، بلکه وجود او در عالم- حتی در غیبت- سرچشمه حیات همه موجودات و مخلوقات الهی است و خدا خود این گونه خواسته است که او که موجود برتر و کامل تر است، واسطه دریافت و رساندن فیوضات و داده های الهی به دیگر پدیده ها باشد و در این عرصه، فرقی بین غیبت و ظهور او نیست.
امام مهدی (علیه السلام) خود را به خورشید تشبیه می کند و وقتی دوباره نحوه بهره مندی از او در دوره غیبت، سؤال می شود می فرماید:
و امّا وجه الانتفاع بی غیبتی فکا الانتفاع بالشّمس اذا غیّبتها عن الابصار السّحاب.(10)
بهره مندی از من در روزگار غیبتم، مانند سود بردن از خورشید است، آن گاه که به وسیله ابرها از چشم ها پوشیده است.
در واقع، این تشبیه ساده ای نیست و نکته های فراوانی دارد که به برخی از آن ها اشاره می شود: خورشید در منظومه شمسی مرکزیّت دارد و کرات و سیارات به دور او حرکت می کنند، چنان که وجود امام عصر مرکز نظام هستی است.
ببقائه بقیت الدّنیا و بیمنه رزق الوری و بوجوده ثبتت الارض و السّماء.(11)
به سبب بودن او دنیا باقی است و به برکت وجود او، عالم روزی می خورند و به خاطر وجود او زمین و آسمان، استوار مانده است.
آفتاب، لحظه ای از نورافشانی دریغ نمی کند و هر کس به اندازه ارتباطی که با خورشید دارد، از نور آن بهره می گیرد. همان طور که وجود ولیّ عصر واسطه دریافت همه نعمت های مادی و معنوی است، ولی هر کس به اندازه رابطه خود با آن منبع کمالات، بهره مند می شود.
اگر این آفتاب پشت ابر هم نباشد، شدت سرما و تاریکی، زمین را غیر قابل سکونت خواهد کرد. چنان که اگر عالم از وجود امام- گرچه در پشت پرده غیبت- محروم بماند، سختی ها و نابسامانی ها و هجوم انواع بلاها ادامه زندگی را ناممکن می سازد.
آن حضرت در نامه ای به شیخ مفید خطاب به شیعیان خود می فرماید:
انّا غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم و لولا ذلک لنزل بکم اللّأواء و اصطلمکم الأعداء.(12)
ما هرگز شما را به حال خود رها نکرده و هرگز شما را از یاد نبرده ایم و اگر نبود [عنایت پیوسته ما] حتماً سختی ها و بلاهای فراوانی به شما می رسید و دشمنان شما را نابود می کردند.
و نیز می فرماید:
أنا خاتم الأوصیاء و بی یدفع الله عزّو جلّ البلاء من اهلی و شیعتی.(13)
من آخرین جانشین پیامبر خدا هستم و خدای تعالی به [سبب وجود] من بلاها را از خاندان و شیعیانم دور می کند.

آسیب های معنوی آخرالزمان
 

نغمه خلیل بیگی
در عصر غیبت، حضرت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، دوری از امام حی و غیبت ایشان سبب می شود که همه چیز در عالم از جایگاه عدل خارج شود. گناهان بشر از یک سو و ناقص بودن علمش، از سوی دیگر، که با دخالت بی جا و بی رویه او در نظام طبیعی هستی همراه است، باعث شده اند که به این خروج از جایگاه عدل در همه چیز سرعت و شتاب بیشتر داده شود. از همین روست که نشانه های آخرالزمان، چونان دانه های تسبیح، به تعبیر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، یکی پس از دیگری آشکار می شوند تا در نهایت به ظهور حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بینجامد.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «نشانه های ظهور چون دانه های تسبیح یا گردنبندی است که رشته اتصالش بگسلد و دانه های آن یکی به دنبال دیگری فرو ریزد». (14)
در ادبیات دینی و مذهبی اسلام، حضرت ختمی مرتبت (صلی الله علیه و آله و سلم) در مقام «پیامبر آخر الزمان» معرفی شده اند و عصر و عهد ایشان را تا به وقت ظهور منجی موعود، به منزله عصر آخرالزمان می شناسند. نکته جالب این است که بخش بزرگی از اقوال و روایات از بیان حضرت نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده اند. بنابراین، بیشتر روایات این مقاله از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) انتخاب و نقل شده است.

وضعیت مؤمنان در آخر الزمان
 

روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره وضعیت مؤمنان در آخرالزمان نقل شده است:
عندها یذوب قلب المؤمن فی جوفه کما یذوب الملح فی الماء: مما یری من المنکر فلا یستطیع ان یغیره! المؤمن! المؤمن یمشی بینهم المخافه، فان تکلم اکلوه، و ان سکت مات بغیظه. (15)
در آن ایام، قلب مؤمن در درون خود آب می شود. آنچنان که نمک در آب ذوب می شود؛ زیرا منکرات را می بیند و قدرت جلوگیری و تغییر آن را ندارد.
مؤمن در میان آنها با ترس و لرز راه می رود، که اگر حرف بزند او را می خورند و اگر ساکت شود، غصه مرگ می شود.

مسائل اقتصادی در آخرالزمان
 

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) رعایت نکردن اخلاق در مسایل اقتصادی چنین اشاره می فرماید:
و عندها یظهر الرباء و یتعاملون بالرشی، و یوضع الدین و ترفع الدنیا.(16)
در آن زمان ربا شایع می شود، کارها با رشوه انجام می یابد، مقام و ارزش دین تنزل می کند و دنیا در نظر آنها ارزش می یابد.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به این مضمون، بدین حدیث نیز اشاره می کنند:
ما من قوم یظهر فیهم الربا، الا اخذوا بالسنه و ما من قوم یظهر فیهم الرشی الا اخذوا بالرعب. (17)
هیچ قومی نیست که ربا در میان آنها شایع شود، جز اینکه دچار غفلت و بی خبری می شوند و هیچ قومی نیست که رشوه در میان آنها رایج شود، جز اینکه دچار ترس و وحشت می شوند.

امر به معروف و نهی از منکر در آخرالزمان
 

رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره دوری مردم آخرالزمان از امر به معروف و نهی از منکر می فرماید:
اذا کثر الجور و الفساد، و ظهر المنکر، و امرت امتی به، و نهی عن المعروف، و ینکرون الامر بالمعروف و نهی عن المنکر. (18)
هنگامی که ستم و تباهی فراوان شود، منکر آشکار گردد، امت من امر به منکر و نهی از معروف کنند و امر به معروف و نهی از منکر را فراموش کنند.

پی‌نوشت‌ها:
 

1- غیبت طوسی، فصل پنجم، ح 284، ص237.
2- غیبت نعمانی، باب10، فصل3، ح6، ص170.
3- دلائل النبوه، ج6، ص513.
4- اثباه الهداء، ج3، ص422، روایت 14.
5- کمال الدین، ج2، باب 31، ح6، ص592.
6- بحارالانوار، ج52، ص123.
7- کمال الدین، ج1، باب 25، ح2، ص535.
8- کافی، ج1، ص201.
9- مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.
10- احتجاج، ج2، ش344، ص542.
11- مفاتیح الجنان، دعای عدیله.
12- احتجاج، ج2، ش359، ص598.
13- کمال الدین، ج2، باب 43،‌ح12، ص171.
14- الملاحم و الفتن، ص102.
15- سلیمان کامل، روزگار رهایی، ج1، ص355.
16- بشاره الاسلام، ص26.
17- نهج الفصاحه، ج2، ص557، حائزی یزدی، الزام الناصب، ص182.
18- الزام الناصب، صص 64 و 182.
 

منبع:حسینی ایمنی، سید علی؛ اشارات، قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، تابستان 1391.