افسردگی، قبل و بعد از زایمان

به گزاش فرادید؛ اما در بین این خوشحالی‌ها می‌بینید که ناگهان اشک‌هایتان بی‌دلیل سرازیر می‌شود، میل به تنهایی و غصه خوردن دارید. شاید بی‌اشتها شوید و اصلا با خودتان بگویید "اصلا این بچه را نمی‌خواهم."

حالا کافیست‌‌ همان لحظه یک نفر بخواهد‌‌ همان نطفه را از شما بگیرد، تقریبا تا مرز جنون پیش می‌روید و حاضرید او را بکشید.

افسردگی چیست؟

این حس دوگانگی از کجا آمده؟ چرا مادران باردار دچار این حالت می‌شوند؟ اگر دراین شرایط قرار گرفتید شک نکنید که دچار افسردگی بارداری یا پیش از زایمان شدید.

نگران نباشید، این افسردگی درمان دارد البته اگر دلتان نخواهد که تا آخر عمر با شما همراه باشد.

پزشکان معتقدند از هر ده زن، دو زن به افسردگی دوران بارداری و یک زن به افسردگی پس از زایمان مبتلا می‌شود.

چرا افسرده می شویم؟

این افسردگی دلایل زیادی دارد، مهم‌ترین آن تغییرات شدید هورمونی در زنان است که از ابتدای بارداری شروع می‌شود. ممکن است چند ماه بعد برطرف شود ولی گاهی ادامه دار شده و به بعد از تولد بچه هم می‌رسد.

از دیگر عوامل موثر در افسردگی بارداری زمینه قبلی روحی زنان برای ابتلا به افسردگی است. شرایط اجتماعی، مالی، سن بارداری، همراهی همسر و  بارداری ناخواسته همه این‌ها می‌تواند زمینه ساز افسردگی شود.

حالات جسمی مثل تهوع، بی حالی و ضعف در انجام امور عادی زندگی، از عواملی است که این افسردگی را تشدید می‌کند.

فکرهای منفی زیادی در این دوران سراغ مادران می‌آید، نگرانی از سلامت بچه، جواب درست آزمایش‌ها، ترس از زایمان و نگرانی‌های بعد از آن هم از نظر روحی می‌تواند بسیار مخرب باشد.

مادرانی که در دوران بارداری برای بهتر شدن افسردگی خود کاری نکنند باید منتظر افسردگی با حالت‌هایی شدید‌تر بعد از زایمان باشند.

یادتان باشد بعد از زایمان شما دیگر تنها نیستید و باید حواستان غیر از خودتان به یک نوزاد هم باشد که تمام نیازهاش دست شماست. پس اگر در دوران بارداری هستید و این حالت‌ها را در خودتان می‌بینید زود‌تر دست به کار شوید و راه بهتر شدن را پیدا کنید.

حالت های افسردگی

حالت‌های افسردگی در دوره بارداری و بعد از زایمان تقریبا به هم شبیه‌اند.

گریه کردن زیاد، احساس نا‌امیدی، نگرانی از سلامت خود و بعد از زایمان سلامت بچه، ترس و وحشت زیاد (این حالت بعد از زایمان باعث می‌شود مادر مدام بالای سر نوزاد باشد و از نفس کشیدن او مطمئن شود.)، احساس ناتوانی، که در بارداری به خاطر ضعف و خستگی باعث می‌شود زنان در انجام امور منزل و کارهای روزمره کند عمل کنند، مدام در حال استراحت و خوابیدن باشند و بعد از زایمان برای‌تر و خشک کردن نوزاد دچار وحشت شوند. تندخویی و پرخاش، بی‌حوصلگی حتی برای همسر، بدخوابی و کم خوابی که خود باعث کاهش نیروی بدنی می‌شود.

راههای بهبودی

یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند به بهتر شدن حال مادران کمک کند همراهی و حمایت همسران است. در این شرایط زنان از نظر روحی بسیار شکننده و آسیب پذیرند و نزدیک‌ترین فرد به آن‌ها همسرشان است.

درست است که پدران نیز در این دوران نگرانی‌های خاص خود را دارند، ترس از پدر شدن و پذیرش این مسئولیت سنگین، خود می‌تواند عامل افسردگی برای مردان باشد، اما باز هم آن‌ها یک قدم جلو‌تر هستند چرا که از نظر جسمی و فیزیکی درگیر بچه نیستند.

پس بهتر است مردان در این شرایط درگیری‌های ذهنی را برای خودشان نگه دارند و به داد همسر افسرده‌ شان برسند. زنان باید حضور و امنیت همسر خود را کاملا حس کنند و بدانند در بچه دار شدن تنها نیستند.

راهکار دیگری که به این زنان توصیه می‌شود تنها نماندن است، تنهایی در هر حالتی درد را بزرگ‌تر و زمینه را برای فکر و خیال‌های باطل اماده می‌کند.

بهتر است وقت بیشتری را در جمع دوستان و خانواده بگذرانید، برای خودتان برنامه‌های خارج از منزل بگذارید، در کلاس‌های بارداری شرکت کنید. ورزشهای مناسب شرایط انجام دهید. با دکترتان در خصوص این افسردگی صحبت کنید، او می‌تواند به شما کمک‌های زیادی بکند.

شرکت در کلاس‌های بارداری شما را با مادرانی آشنا می‌کند که شاید شرایط شما را خوب درک کنند، حرف زدن و معاشرت با کسانی که این افسردگی را دارند به شما این امکان را می‌دهد که راه‌های خوبی برای رهایی از افسردگی پیدا کنید و از همین حالا جلوی شدت افسردگی را بگیرید.

یادتان باشد اگر افسردگی شما برطرف نشود مجبور به مصرف دارو می‌شوید که در دوران بارداری امکان پذیر نیست. پس خودتان پزشک خودتان شوید و از همین حالا شروع به مبارزه با افسردگی کنید.

تا چند ماه دیگر شما باید از یک نوزاد حمایت کنید. پس از همین امروز دست به کار شوید.

دوران بیماری

دوره بیماری افسردگی به دلیل اینکه امکان مصرف دارو وجود ندارد، ممکن است کمی طولانی شود. اگر این افسردگی به بعد از زایمان برسد برای فرزندتان هم ناخوشایند و مخرب خواهد بود.

بعد از زایمان خیلی از مادران افسردگیشان برطرف می‌شود. آن‌ها غرق در کودک و دنیای جدید می‌شوند و همه چیز را فراموش می‌کنند اما بعضی از زنان این افسردگی را با خودشان نگه می‌دارند. تحقیقات نشان داده70درصد خانم‌ها بعد از زایمان افسردگی شدید می‌گیرند.

ولی این حالت‌های روانی نشانه افسردگی نیستند و طی هفته اول پس از زایمان برطرف می‌شود. اما 10 درصد خانم‌ها دچار افسردگی‌هایی می‌شوند که نیاز به درمان دارند.

 ناتوانی در مراقبت از کودک، احساس استرس و اضطراب، اعتماد به نفس پایین، آشفتگی و بی‌قراری، فکر خودکشی شدید بعد از زایمان زنگ خطری برای شماست که بدانید افسردگی بعد از زایمان دارید.

اگر با مادری برخورد کردید که با وجود داشتن بچه بزرگ هنوز افسرده و اندوهگین است تعجب نکنید. آن‌ها زمان بارداری یا بعد از زایمان افسردگی را جدی نگرفتند و به چشم یک حالت روحی گذرا به آن نگاه کردند، حالا بعد از چند سال متوجه حضور دائمی این مهمان روحی شده‌اند که دیگر بدون دارو درمانی از بین نمی‌رود.

نظر پزشک

دکتر فاطمه سمائی تهرانی، متخصص زنان و زایمان، افسردگی‌های مربوط به بارداری را مسئله‌ای شایع می‌داند که ممکن است در مواردی خطرناک شود. او این گروه افسردگی‌ها را از نظر زمان وقوع، به دو ‌گروه پیش از زایمان و پس از آن تقسیم می‌کند.

او می‌گوید: «حدود 12 درصد از جمعیت کشور ما دچار افسردگی هستند. عوامل محیطی و غیرمحیطی در بروز افسردگی در زنان باردار نقش دارند. ژنتیک به عنوان عاملی غیرمحیطی در افسردگی موثر است. زنانی که مواردی از ابتلا به افسردگی را در بستگان نزدیکشان دارند، 25 درصد بیشتر از دیگر زنان، در معرض خطر ابتلا به افسردگی در دوران بارداری و پس از آن هستند. سطح هورمون محرک غده آدرنال (غده فوق کلیوی) در بدن هم در افسردگی تاثیرگذار است. زنانی که در دوران بارداری با کاهش شدید میزان این هورمون در خون مواجه می‌شوند نیز ممکن است به افسردگی دچار شوند. »

دکتر سمائی تهرانی در خصوص درمان افسردگی می‌گوید: «درمان بستگی به شدت افسردگی دارد و در مواردی که شدید باشد، قطعا نیاز به درمان دارویی دارد و با‌‌ رها کردن بیماری به حال خودش، بهتر نمی‌شود. در این موارد برخی از زنان اقدام به درمان‌های خودسرانه می‌کنند که به شدت خطرناک است و عوارضی جبران‌ناپذیر دارد. مهم‌ترین نکته این است که پزشک باید تشخیص دهد، مشکل این زنان چیست. درمان افسردگی به خصوص پس از زایمان حتما باید جدی گرفته شود، زیرا احتمال دارد با افزایش افسردگی، این گروه از بیماران دست‌به خودکشی یا فرزندکشی بزنند.»

مرکز بین‌المللی سلامت زنان، برای جلوگیری از ابتلا به افسردگی قبل و بعد از زایمان توصیه‌هایی به زنان می‌کند که عبارتند از:

داشتن برنامه‌ریزی دقیق در طول روز که در این برنامه، زمان خواب و استراحت و برنامه‌هایی هر چند ساده برای تفریح مشخص باشد

تقسیم امور مربوط به خانه و نوزاد با همسر و صحبت کردن با او درباره نگرانی‌های‌ احتمالی

گذراندن اوقاتی با دوستان و آشنایان

مشاوره با پزشک در صورت بروز نشانه‌های افسردگی

مشورت کردن با مادرانی که در نگهداری از فرزند تجربه دارند

پرهیز از ایجاد تغییرات ناگهانی در برنامه زندگی روزمره در دوران بارداری

سابقه افسردگی

ممکن است در گذشته شما یا اعضای خانواده‌تان دچار بحران‌های افسردگی و اضطراب شده باشید. در زمان بارداری به این نکته توجه کنید و حتما با دکتر در این مورد حرف بزنید.

حتی اگر این دوران افسردگی کامل و شدید نبوده اما می‌تواند برای بروز افسردگی بارداری تاثیر گذارباشد.

مشکلات در رابطه با همسر

اگر شما درگیرِ رابطه‌ای هستید که مشکل دارد و یا به عنوان یک زوج نمی‌توانید با صحبت کردن مسائل را حل کنید هرچه سریع‌تر به مشاور مراجعه کنید. هرگز منتظر نباشید که با ورود نوزادتان همه چیز حل ‌شود، این تفکر کاملا غلط است. آمدن این تازه وارد نه تنها مشکلی را بین شما حل نمی‌کند بلکه بر مشکلات رابطه هم می‌افزاید.

 درمان ناباروری

کسانی که برای بارداری دچار مشکل می‌شوند و در مدت زمان طولانی یا با دارو باردار می‌شوند احتمال دچار شدن به افسردگی را دارند. یادتان باشد شما برای باردار شدن فشار روانی زیادی را تحمل کردید پس طبیعی است دچار افسردگی شوید.

بارداری ناموفق

یکی از دلایلی که باعث بروز افسردگی در زنان می‌شود سابقه داشتن بارداری‌های ناموفق است. اگر از دست دادن جنین به تازگی رخ داده یا در سال گذشته چندین بار سقط جنین کرده‌اید، ممکن است وقت کافی برای بهبودی کامل عاطفی و جسمی را نداشته‌اید. کمی به خودتان زمان بدهید و سعی کنید برای فراموش کردن آن اتفاق تلاش کنید.

مشکلات بارداری

بارداری‌های سخت که شما را از زندگی معمولی دور می‌کند و مجبور می‌شوید ماه‌ها در رختخواب باشید کاملا زمینه افسردگی را فراهم می‌کند. چند قلویی یا ضعف بدن برای بارداری از دلایل این اتفاق است. به خصوص اگر سابق بر این کار می‌کردید و حالا باید مرخصی بگیرید و استراحت کنید حتما منتظر افسردگی باشید. با پزشکتان مشورت کنید و از همه راه‌ها برای‌‌ رها شدن از افسردگی کمک بگیرید. فراموش نکنید یک نوزاد با انواع نیازهای ریز و درشت در راه است.

نگرانی‌های زندگی

مشکلات مالی، نیاز به تغییر منزل، اجبار به ترک یا تغیر شغل، نداشتن کمک برای بچه داری و نگرانی‌هایی ازین دست و یا جدایی، مرگ یک دوست نزدیک یا یکی از اعضای خانواده می‌تواند برای شما استرس و افسردگی جدی در پی داشته باشد.

دیگر عوامل خطر

سن پایین مادر، تنهایی یا بارداری نا‌خواسته در بروز افسردگی نقش بسیار اساسی دارد.