سال‌های مدیدی است که روانشناسان مشغول بررسی روابط، عوامل سازنده، علل شکست یا موفقیت، و مهم‌تر از همه المان‌های کیفی‌ مربوط به آن‌ها هستند.
هرچند که همه بر سر این مطلب توافق دارند که هیچ دستور و روش ثابتی برای دنبال کردن وجود ندارد و هر فردی شخصیتی مجزا با پیشینه و تربیتی متفاوت دارد که پیش‌بینی‌ نوع رابطه عاطفی که خواهد داشت را سخت‌تر می‌‌کند.
اما در نتیجه پژوهش‌هایی‌ که بر روی بیش از 386 زوج انجام شد، 13 عنصر اصلی‌ را در روابطی‌ که از لحاظ کیفی‌ سطح بالایی‌ دارند را چنین مشخص کرده است (با ارزیابی رابطه خود بر آسان این 13 عنصر، کیفیت آن را مشخص کنید):

 1. منحصر به فرد بودن یک رابطه

یک شراکت احساسی‌ نزدیک، تنها ترکیب خصایص و ارزش‌های دو نفر نبوده بلکه بازتاب برهم کنش منحصر به فردی است که از احساس دو جانبه طرفین به وجود می‌‌آید. هرچه دو نفر با یکدیگر احساس راحتی‌ بیش‌تری داشته و بتوانند در تمام مدتی‌ که در حضور هم هستند صحبت کنند و در میا‌‌ن بگذارند، بازتاب این بر هم کنش منحصر به فردتر خواهد بود.

2. یکپارچگی یا همدلی

همان‌قدر که شخصیت‌های مجزایی دارید، چنان روحا در هم تنیده شده‌اید که تشخیص مرز‌های بین ذهن شما و همسرتان مشکل است. نه تنها خودتان بلکه برای اطرافیان نیز تصور یکی‌ از شما بدون دیگری و در حالت غیر زوج بسیار مشکل است.

3. مسیر و الگوی طی‌ شده

رابطه یک سیر تکاملی روز به روز دارد. وقتی‌ به عقب برگردید و مسیر طی‌ شده را ببینید متوجه می‌‌شوید که با روز اول تفاوت‌های زیادی دارد. چنانچه نسبت به تغییرات و سیر تکامل رابطه احساس خوب و مثبتی داشته باشید، این گزینه‌ به کیفیت احساس می‌‌افزاید.

4. ارزیابی

لنز‌هایی‌ که انتخاب می‌‌کنید تحت آنها به رابطه نگاه کنید، تاثیر مهمی‌ در نحوه ارزیابی و دسته بندی شما دارد. از کشش، همدلی، و تعهد گرفته تا احساس شخص شما نسبت به خود، شریک و رابطه تان، همه مواردی هستند که در صورت وجود به کیفیت رابطه می‌‌افزایند.

5. پاسخ‌گویی و حاضر بودن

نسبت به نیاز‌های یکدیگر چقدر حساس هستید؟ چگونه به تاثیر یکدیگر در زندگی‌ مشترک واکنش نشان می‌‌دهید؟ هرچه جواب این سال‌ها به 100 درصد نزدیک باشد، عمق ارتباط بالا خواهد بود.

6. تفکیک پذیری

چطور مناقشه می‌‌کنید؟ اختلاف نظر و مشکلات را چگونه تفکیک می‌‌کنید؟ چطور به سراغ راه حل می‌‌روید؟ دو نوع اساسی‌ در برخورد با اختلافات، سازنده و تخریبی‌ است. روش سازنده شروط جدیدی را برای دو طرف در جهت ارتقا وضع می‌‌کند در حالی‌ که نوع مخرب، به دنبال پسرفت دادن طرفین به چند مرحله قبل است. 

7. تداوم

در روابط طولانی مدت و موفق، دو نفر تلاشی بی‌ وقفه و پایدار برای حفظ کیفیت احساس، ارتباط و تماس یکدیگر دارند. اشخاص سوم با تعجب به چنین روابطی‌ نگاه می‌‌کنند در حالی‌ که خود نو نفر هیچ مورد به خصوصی را نمی‌‌بینند.

8. تمایلات

تئوری همبستگی‌، ابتدای کودکی را زمان شکل‌گیری دیدگاه‌ها نسبت به روابط نزدیک می‌‌داند. هرچه افراد در یک رابطه احساس امنیت بیشتری داشته باشند، تمایل بسیار قوی تر و ماندگار تری نسبت به همسر و شریک خود خواهند داشت.

9. همدستی و شراکت ابزاری

معمولا انگیزه‌های پس از ازدواج زوج‌ها را اهداف آنها میان می‌‌کند. چه میزانی‌ در دستیابی به اهداف یکدیگر شراکت می‌‌کنید؟ به عنوان مثال در تصمیمی که جهت تغییر سبک زندگی‌ و سلامتی جسمانی‌ می‌‌گیرید تا چه حد با همراهی همسرتان همراه است؟ در نیات برای رسیدن به رضایت شخصی‌ چه میزانی‌ از همراهی را دریافت می‌‌کنید؟

10. استاندارد‌ها و معیارها

در بیشتر روابط، زوج‌ها به دنبال یافتن معیار‌هایی‌ دقیقا برابر با خودشان در طرف مقابل هستند. هرچند که به نه بر نتایج، روابط پایدار و موفق زمانی‌ شکل می‌‌گیرد که دو طرف حاضر به تطابق استاندارد‌های خود و واقعیت‌های وجودی و شخصیتی یکدیگر باشند. 

11. جایگزین

چنانچه در مغز هر یک از طرفین، فرد یا افرادی به عنوان جایگزین‌های بهتر برای همسر وجود داشته باشند، کیفیت رابطه همیشه در تهدیدی جدی خواهد بود.

12. استرس

هرگاه موقعیتی توانایی‌ و قابلیت شما را به چالش بکشد، دچار استرس می‌‌شوید. در رابطه شما این شرایط چگونه کنترل می‌‌شود؟ آیا توانایی‌‌های یکدیگر را تکمیل می‌‌کنید یا سبب احساس کمبود و اضطراب دو چندان در یکدیگر می‌‌شوید؟

13. فرهنگ

در نهایت، عاملی بسیار مهم در میزان موفقیت روابط، داشتن پیشینه خانوادگی نسبتا مشابه، عقاید و سنت‌های مشابه، محتوا و فرهنگ اجتماعی یکسان است که می‌‌تواند کارکرد ذهن دو نفر را به یکدیگر هرچه بیشتر نزدیک کند. نگرش دو نفر به روابط، تاریخ یا حتی جدایی‌، تاثیر مهمی‌ را در سرنوشت کیفی‌ آنها رقم می‌‌زند.