تأثیر حریم‌ها و کاهش بی‌سابقه ارزش ریال آنچنان جدی است که وزارت بهداشت در ابلاغیه‌ای به بیمارستان‌های کشور دستورالعمل «فرآوری مجدد ایمن وسایل پزشکی» را برای استفاده مجدد از وسایل اتاق عمل صادر کرده است
به گزارش به نقل از جوان ،تحریم‌ها و کاهش بی‌سابقه ارزش ریال بر حوزه سلامت تأثیر گذاشته است. این تأثیر آنچنان جدی است که وزارت بهداشت در ابلاغیه‌ای به بیمارستان‌های کشور دستورالعمل «فرآوری مجدد ایمن وسایل پزشکی» را برای استفاده مجدد از وسایل اتاق عمل صادر کرده است، دستورالعملی که اگرچه مسئولان این وزارتخانه از آن دفاع می‌کنند و معتقدند مشکلی برای بیماران ایجاد نخواهد کرد، اما برخی پزشکان معتقدند با تمام تنگنا‌های موجود و نیاز به صرفه‌جویی ارزی این کار می‌تواند چالش عفونت‌های ثانویه را جدی‌تر کند.
بعد از دوران دفاع‌مقدس و تدابیری که در شرایط اضطرار جنگ از سوی برخی پزشکان در اتاق عمل‌های پشت جبهه‌ها صورت می‌گرفت. این شاید نخستین بار است که استفاده مجدد از وسایل پزشکی مطرح می‌شود، وسایلی که تا پیش از این یکبار مصرف تلقی می‌شدند و برای ایمنی بیشتر و پیشگیری از انتقال عفونت استفاده مفید از آن‌ها تنها برای یکبار است، اما حال کشور در شرایط عادی قرار ندارد و صرفه‌جویی و مدیریت منابع ضرورتی انکار ناپذیر تلقی می‌شود به شرطی که منجر به هزینه‌های بعدی برای بیمار و نظام سلامت کشور نباشد.
کمین خطر عفونت‌های ثانویه
بحث استفاده مجدد از برخی وسایل پزشکی را نخستین بار همین چند ماه پیش ایرج فاضل، رئیس سازمان نظام پزشکی و رئیس انجمن جراحان کشور به عنوان پیشنهاد جامعه جراحان برای مدیریت شرایط و صرفه‌جویی‌های ارزی مطرح کرد، اما با تنگ‌تر شدن اوضاع و افزایش فاصله دلار و ریال وزارت بهداشت در اقدامی دستورالعمل این فرایند را به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی ابلاغ کرده است.
دستور العملی که با واکنش‌های متفاوت از سوی پزشکان و مسئولان مواجه شده است. پیش از این نیز گاهی وقت‌ها اخباری مبنی بر استفاده مجدد برخی وسایل پزشکی در برخی بیمارستان‌ها به گوش می‌رسید. کاری که بنا به تأکید مسئولان امر تخلف محسوب می‌شد و مشمول پیگرد قانونی بود! مسعود مردانی، متخصص عفونی در این باره چنین راهکاری را برای عبور از تنگنا‌های اقتصادی به هیچ عنوان مناسب نمی‌داند.
وی دلیل مخالفتش را اینگونه بیان می‌کند: نیرو‌های انسانی کارآزموده در زمینه استریل کردن وسایل در همه بیمارستان‌ها در دسترس نبوده و چه بسا استفاده مجدد از برخی وسایل حتی از هزینه اولیه آن گران‌تر می‌شود. مردانی تأکید می‌کند: عمل‌هایی همچون انواع جراحی‌های ارتوپدی، مغز، قلب و انواع پیوند‌ها احتمال بروز عفونت ثانویه در آن‌ها بسیار زیاد بوده و یک اشتباه کوچک ممکن است عواقب زیادی برای بیمار به همراه داشته باشد و این مسئله به هیچ عنوان مصلحت نیست.
بیمار در خطر نیست
در برابر نگرانی‌های مطرح شده از سوی برخی متخصصان، معاون درمان وزارت بهداشت اطمینان می‌دهد استفاده مجدد از برخی تجهیزات پزشکی بیمارستانی که با مواد ضدعفونی کننده استریل شده است، خطری برای سلامت بیمار ندارد. قاسم جان‌بابایی می‌افزاید: کشور‌های اروپایی و امریکایی که خود تولیدکننده تجهیزات پزشکی در دنیا هستند نیز در بیمارستان‌ها از لوازم پزشکی که قابلیت استفاده مجدد دارد، بهره می‌برند و اینگونه نیست که فقط یکبار مصرف کنند؛ چراکه مقرون به صرفه نیست.
به گفته وی روش فرآوری مجدد وسایل پزشکی آنچنان در دنیا مرسوم شده که شرکت‌های بینابینی مانند شرکت‌های ثالثیه با هدف فرآوری مجدد وسایل پزشکی تأسیس شده و لوازم و تجهیزات پزشکی را استریل کرده‌است یا اینکه اجزای تجهیزات پزشکی را باز و استریل می‌کنند و دوباره مورد مصرف قرار می‌دهند.
بهزاد کلانتری، مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت هم این دستورالعمل را در راستای هدف ارتقای کیفیت عملکرد، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌دهی مطلوب مراکز درمانی با محوریت مدیریت منابع و مصارف می‌داند و می‌گوید: وسایل پزشکی نیمه حیاتی و تجهیزات جانبی بیمارستانی که مجدد فرآوری می‌شود، یکبار مصرف نیست.
وی تأکید می‌کند: در این دستورالعمل به روش ضدعفونی و فرآوری مجدد وسایل پزشکی نیمه‌حیاتی و تجهیزات جانبی اشاره شده و در آن بر حفظ موازین پیشگیری و کنترل عفونت تأکید جدی شده است.
کلانتری با بیان اینکه طبق این دستورالعمل باید از استفاده بی‌رویه وسایل پزشکی یکبار مصرف اجتناب شود و رویکردی به سمت استفاده از وسایل با قابلیت استفاده مجدد (reusable) تغییر کند، می‌افزاید: بدین معنا که وسایل چندبار مصرف قابل فرآوری جایگزین وسایل یکبار مصرف گرانقیمت خواهد شد.
مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه ایجاد چارچوب دقیق فرآوری مجدد ایمن وسایل پزشکی طبق نظارت کمیته پیشگیری و کنترل عفونت بیمارستانی مستقر در ستاد دانشگاه صورت خواهد پذیرفت، تأکید می‌کند: زیرکمیته «فرآوری مجدد ایمن وسایل پزشکی» تحت کمیته پیشگیری و کنترل عفونت بیمارستانی جهت نظارت بر حسن فرآوری مجدد و ایمن وسایل پزشکی در مراکز درمانی ایجاد خواهد شد.
وی خاطر نشان می‌کند: در حال حاضر، موضوع ایمنی بیماران از نکات مهمی است که در مراکز معتبر درمانی دنیا مورد توجه قرار می‌گیرد. از سال1389 تاکنون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران نیز درصدد اجرای طرح ایمنی بیمار برآمده است، تمام اقدامات ما در بیمارستان‌ها و همه اقدامات آموزشی و پژوهشی که در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شود، با محوریت بیماران است.
عفونت‌های بیمارستانی
پیش از این رئیس انجمن میکروب‌شناسی ایران میزان شیوع عفونت‌های بیمارستانی در کشور را تا 15درصد اعلام کرده بود. به گفته محمد‌مهدی فیض‌آبادی اگر میزان عفونت‌های بیمارستانی زیر 5درصد باشد قابل قبول است که این وضعیت در بیمارستان‌های کشور‌های توسعه یافته مشاهده می‌شود. وی در عین حال علت اصلی عفونت‌های بیمارستانی را مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها عنوان کرده بود. حالا باید دید رویکرد تازه وزارت بهداشت برای مدیریت منابع تغییر معناداری در میزان عفونت‌های بیمارستانی ایجاد خواهد کرد یا خیر؟
