گیسوی سیاه یلدا بر سرخ ها و زردها می گسترد تا آن همه تلألو رنگ و تقلای برگ را به سکوت و آرامش برف فرا خواند. خط پایان طلایی پاییز برای راهی شدن به سرزمین سپید… . شب آرامی که با طمأنینه، رهسپار شدن و از راه رسیدنی را هم زمان شاهد است. ظلمت باشکوهی که نیاکانمان بزرگش داشته اند و فرصتی نیکو دانسته اند برای لذت حضور. آن را با سرخی انار در سفالینه های آبی و غزل حافظ پیوند زده اند و با گرمای وجودشان فصل رنگ را بدرقه کردند و این میراث گران مایه و سنت زیبا را در ریشه های فرهنگیمان به یادگار نهادند.
یلدا شبی برای با هم بودن…برای آنکه یاد بگیریم می توانیم با خانه ای گرم از محبت به استقبال سرمای زمستان برویم. می توانیم در کنار هم خاطرات خوشی برای خود بسازیم و کام خود را برای روزهای باقیمانده از سال شیرین نگاه داریم.
یلدا می آید تا به ما ثابت کند چراغ عشق هنوز هم در میان قلبهایمان فروزان است و دستهایمان را گرم نگاه می دارد. همه گرد هم می آییم و این جشن کهن ایرانی را به زیبایی هر چه تمام تر برپا می داریم.
همراه کارناوال باشید تا با هم نگاهی به آئین شب یلدا و تاریخچه آن بیاندازیم.
شب یلدا، شبی برای با هم بودن…
آخرین غروب پاییز (سی ام آذر ماه ) تا طلوع آفتاب روز بعد ( اول دی ماه ) که بلندترین شب سال است؛ ایرانیان بنا بر آداب و رسوم سنتی خود جشنی باشکوه در میان اقوام برگزار می کنند به این صورت که خانواده ها شبی شاد را درکنار هم می گذرانند، شاهنامه می خوانند، به خاطرات بزرگان گوش فرا می دهند، و تفعلی به لسان الغیب می زنند.
معمولا شامی فاخر، تنقلات مرسوم و میوه های فصل را در کنار هم نوش جان می کنند. در مناطق سرد کشور، همه به دور کرسی گرم و زیبایی می نشینند و از حضور هم لذت می برند.
امروز، که تنها چند ساعت تا فرا رسیدن شب یلدا در پیش است، همراه کارناوال باشید تا در کنار هم نگاهی بیاندازیم به شب یلدا در روزگاران گذشته، از فلسفه و دانستنی های آن بدانیم و با نحوه برگزاری آن در استان های مختلف آشنا شویم.
پیشینه یلدا
شب یلدا یک سنت باستانی است که در میان ایرانیان جایگاهی ویژه دارد. در مورد پیشینه اعیاد و مراسم نظری قطعی نمی توان داد اما بنابر نوشته های باقی مانده از گذشتگان، مورخین دلایلی را بیان می کنند.
در سالیان دور که مردم با کشاوزی امور زندگی خود را می گذراندند، با گذشت ایام، کارهای خود را بر اساس تغییر فصول و بلند و کوتاهی روزها تنظیم می کردند. از فصول گرم، روزهای بلند سال و تابش و گرمای خورشید استفاده بیشتری می کردند و کم کم بر این باور شدند که تابش خورشید و روشنایی روز، نماد نیکی می باشد و دشمن تیرگی و ظلمت است. اقوام آیایی دریافتند که بلندترین شب سال، شب اول زمستان است و بعد از آن روزها آرام آرام بلند می شود. به همین خاطر بلندترین شب سال را شب زایش خورشید ( مهر ) نامیدند و شروع سال نو را این شب قرار دادند.
در باور ایرانیان باستان، تاریکی نمادی از اهریمن و نور و روشنایی نماد خیر و اهورا مزداست. به همین خاطر در طولانی ترین شب سال برای نابودی اهریمن دور هم جمع می شدند وآتش می افروختند و به پایکوبی و شادی و گفتگو می پرداختند و سفره ای که آن را میَزد ( Myazd ) می نامیدند می گستراندند و در آن میوه های فصل، میوه های خشک و آجیل به اصطلاح زرتشتیان، لُرک ( Lork ) می گذاشتند و تا صبح بیدار می ماندند.
ستارگان و خورشید در آیین میترائیسم، بسیار مهم اند و از درجه و مقام بالایی برخوردار اند. مهر در یک حادثه نجومی متولد می شود. چهارم دی ماه هر سال را به بهانه تولد میترا در پرستشگاه های مهری، جشن می گیرند. تولد مهر را زمانی می دانستند که از آن به بعد خورشید، روزها بیشتر در آسمان می ماند و روزها بلندتر می شد. بلافاصله بعد از اول دی ماه روزها بلند می شوند بنابراین یلدا شب پیروزی خورشید یعنی ایزد مهر بوده است.
این جشن از سرزمین ایران به روم باستان رسیده و آن ها نام جشن ساتوران را بر آن نهادند. برخی براین باورند که عیسی بن مریم (ع) در این شب به دنیا آمده است.
یلدا در برهان قاطع
یلدا کلمه‌ای است «سریانی» به معنای میلاد عربی که شب اول زمستان و شب آخر پاییز است ( اول ماه جَدی و آخر ماه قوس. جَدی دهمین برج فلکی و قوس نهمین برج فلکی ). این شب در تمام سال درازترین شب‌ها است و یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک است و برخی گفته‌اند شب یلدا، یازدهم جدی است.
ابوریحان و بیان یلدا
دی ماه که آن را خورماه نیز می‌گویند و نخستین روز پس از این شب را به خرم روز تعبیر می‌کنند یعنی روزی که نور از حد نقصان به حد زیادت خارج می‌شود و قدرت آدمیان رو به افزونی می‌نهد و پریان به فنا می‌افتند.
به گفته بیرونی به این مناسبت پادشاهان ایران لباس سفید به تن می کردند و خود را برادر کشاورزان و بزرگران می دانستند و هم سفره آنها می شدند و تشریفاتی را برای آنها اجرا نمی کردند.
یلدا در ادبیات و اشعار شعرای ایرانی
یلدا که از رسوم کهن ایرانی است جایگاه ویژه ای را در ابیات فارسی دارد، شعرا معمولا تیرگی شب و طولانی شدن فراغ را به یلدا توصیف کرده اند. یلدا در برخی از اشعار اینگونه آمده است:
– او بر دوشنبه و تو بر آدینه تو لیل قدر داری و او یلدا ( ناصر خسرو )
– صحبت حکام، ظلمت شب یلدا است نور ز خورشید جوی بو که برآید ( حافظ )
– باد آسایش گیتی نزند بر دل ریش صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود ( سعدی )
– تو جان لطیفی و جهان جسم کثیف تو شمع فروزنده و گیتی شب یلدا (خاقانی )
– به صاحب‌دولتی پیوند اگر نامی همی جویی که از یک چاکری عیسی چنان معروف شد یلدا ( سنائی غزنوی )
شب یلدا یا شب چله ؟
یلدا واژه ای سریانی است به معنی تولد. ابوریحان بیرونی آن را به تولد اکبر یعنی تولد خورشید تعبیر می کند. او در کتاب آثارالباقیه روز اول دی را روز خور می نامد.
اما چله مخفف کلمه چهله نشان دهنده گذشت یک دوره است. در ادبیات عامه دو چله داریم یکی در شروع تابستان و دیگری در شروع زمستان. هر دو دارای یک چله کوچک ( بیست روز ) و یک چاه بزرگ ( چهل روز ) اند.
چله بزرگ
چهل روز اول زمستان یعنی اول دی ماه تا ده بهمن را چله بزرگ می نامند. چله زمستان که می گویند همان چله بزرگ است که کنایه از سرما و شدت آن است.
چله کوچک
در ایران مرکزی چله کوچک از دهم بهمن تا آخر بهمن می باشد اما در قسمتهای دیگر ار هفدهم بهمن تا پنجم اسفند را چله کوچک می گویند.
تنقلات و خوردنیهای مخصوص شب یلدا
برای شب نشینی و دورهم بودن در این شب میوه ها و آجیل و تنقلات مخصوصی را تدارک می بینند. در هر نقطه از ایران با توجه به منطقه جغرافیایی خوراکی های خاص آن منطقه در سفره یلدا چیده می شود. انار و هندوانه، لبو، ازگیل، کدو حلوایی، سیب و مرکبات و… میوه های مخصوص این شب می باشند. در این میان انار و هندوانه در سفره شب یلدای همه شهرها دیده می شود. همه این میوه ها جنبه نمادین و شادکامی و برکت را دارند.
هندوانه
هندوانه یاد آور گرمای تابستان است و ایرانیان بر این باورند که خوردن هندوانه در این شب باعث می شود که در زمستان سرما به آنها غلبه نکند. با توجه به خواص هندوانه که سرشار از ویتامین های A و B و C می باشد، باوری درست در میان ایرانیان بوده و هست.
انار
انار میوه ای شاداب کننده و خون ساز است. در سفره شب یلدا انار را به عنوان نماد شادی و زایش می گذارند. با توجه به خواص انار و ویتامین C موجود در آن انرژی تازه به انسان می بخشد و این خود یک زایش و شادی محسوب می شود.
آجیل شب یلدا
در این شب ایرانیان برای بیدار ماندن تا صبح و گذراندن زمانی شاد و مفرح بر سر سفره خود آجیل می گذارند تا با خوردن آن در کنار هم فضایی گرم و دلنشین داشته باشند.
خشکبار آجیل شب یلدا دارای انواع ویتامین‌های گروه E و B، روی، کلسیم، فسفر و پتاسیم، منیزیم، ویتامین A و پروتئین است. وجود این مواد در بدن موجب افزایش تراکم استخوان و جلوگیری از ریزش مو و چین و چروک پوست، درمان افسردگی، افزایش قدرت بینایی و رفع خستگی و گرفتگی عضلات می‌شود.
غذاهای مرسوم شب یلدا
در این شب معمولا خانواده ها سعی می کنند غذایی مفصل و لذیذ را تدارک ببینند چرا که در طول سال فقط شب یلداست که همه اقوام، پیر و جوان همه بر گرد یک سفره می نشینند و از حضور هم لذت می برند.
بنا بر سلیقه و منطقه زندگی غذاهای متفاوتی طبخ می شود مثلا سبزی پلو با ماهی، انار پلو، کلم پلوی شیرازی، زرشک پلو، خشیل و…
همچنین دسرهای متفاوتی از میوه های شب یلدا برای تزیین سفره مثل دسر انار و لبو و کدو حلوایی و… آماده می کنند.
چای نوشیدنی لذت بخش شبهای زمستان
در کنار همه این تنقلات و آجیل ها و صحبت های گرم در کنار هم، نوشیدن چای خوش رنگ و عطر ایرانی، لذت شب نشینی یلدا را دو چندان می کند و در کنار سرمای تازه از راه رسیده زمستان اوقاتی خوش و خاطره انگیز را خلق می کند.
هیاهو و شوق مردم در کوچه و بازار برای خرید شب یلدا
مردم در همه شهرها چند شب مانده به شب چله، خود را برای برپایی جشنی باشکوه آماده می کنند. در بازار و خیابان و میوه فروشی ها جمعیتی شاد و خندان دیده می شود. باید به میان مردم رفت و تکاپوی آن ها را برای هرچه بهتر برگزار شدن این شب دوست داشتنی دید.
مراسم شب یلدا در شهرهای مختلف ایران
از آنجا که یلدا از آیین های سنتی و کهن ایران است همه ایرانیان آن را گرامی و بزرگ می دانند. مراسم شب یلدا تقریبا در هه جای این سرزمین به یک شکل برگزار می شود اما در بعضی از نقاط با آدابی متفاوت برخورد می کنیم که ناشی از گستردگی سرزمین ایران و وجود خرده فرهنگهای مختلف است.
با برخی از فرهنگها اندکی آشنا شویم…
1) استان آذربایجان شرقی
مردمان این خطه نیر مانند هموطنان خود در این شب حتما چیلله قارپیزی ( هندوانه شب یلدا ) می خورند.
خنیاگران محلی ( عاشیق های ) تبریز در این شب می نوازند و فی البداهه شعر می سرایند و ساز می زنند. اهالی تبریز اعتقاد جالبی دارند؛ آنها پوست میوه هایی که در شب یلدا نوش جان کردند را در آب روان ریخته و این عمل را خوش یمن و میمون می دانند. داستان های حماسی این مرز و بوم را بزرگ خانواده نقل می کند و دیگران به آن گوش می سپارند. خانه تکانی تا پایان چله کوچک صورت نمی گیرد چون معتقدند در طول دو چله نباید خانه تکانی کرد چون چله آن ها را نفرین می کند.
در برخی از روستاهای هشترود و چاراویماق، مراسم شب های چله هر شب در یکی از خانه های اهالی ده برگزار می شود و در روستاهایی که جمعیت آن زیادتر است، این مراسم محلی یا کوچه به کوچه اجرا می شود. آجیل مخصوص آنها گردو و کشمش است چون موجب غلبه گرما در مقابل سرما می شود.
بیشتر آذری ها رسم دارند افرادی که نامزد هستند برای عروس تنقلات و میوه های شب یلدا و پارچه و هدیه ای از طرف داماد برای عروس را به صورت خوانچه به خانه عروس می برند ، و در آنجا به جشن و پایکوبی می پردازند. از طرفی دیگر پدر عروس باید سال اولی که دخترش را به خانه بخت می برند برای عروس شب چله ای ببرد.
غذایی که اکثر آذری ها در این شب دور هم میل می کنند، خشیل است. غذایی محلی با گندم و شکر و کره طبیعی. گرمای مواد این غذا بدن را در مقابل سرما ایمن می کند.
2) آذربایجان غربی
در آذربایجان غربی رسمی بسیار قدیمی و جالب وجود داشته که امروز بسیار کمرنگ شده و شاید امروز فقط در خاطرات بزرگترها حضور داشته باشد. برگزاری جشن خدر نبی و قورتولوش بایرامی (عید نجات). در این جشن، جوانان روستا از خانه های اهالی، حبوباتی را جمع می کنند و آنها را با نمک آسیاب کرده وبه آن قوت می گویند . هر یک از جونان به اندازه هفت ناخن از این معجون خورده و می خوابیدند. خوابی که می بینند را برای بزرگان باز گو می کردند و آن ها نیز تعبیر خواب را برایشان می گفتند.
دختر ها با حبوبات آش نذری می پختند و در بین همسایگان پخش می کردند.
در شهرهای کرد زبان مثل نقده، پیرانشهر، اشنویه و مهاباد به خواندن اشعار کردی می پردازند. جوانان نیز به بازی سنتی جوراب بازی و فنجان‌بازی مشغول می شوند. بارش برف در این شب را آن ها بسیار مبارک می دانند و نشانه برکت در روزهای آینده است.
در شهر تکاب زنان و دختران بر دست های خود حنا می بندند. مردم بر پشت بام های خود به جهت رونق و برکت در کسب و کار گندم برشته می ریزند. جوانانی که نامزد دارند شترکی می سازند بر پشت بام نامزد خود می روند و هدیه ای را از هواکش خانه با نخ پایین می فرستند. خانواده عروس نیز شترک او را پر از تنقلات می کنند.
غذای مرسوم این شب آش کشک است که به آن مقداری نخود و سبزی اضافه می‌کنند و در اصطلاح محلی به آن کاچی می‌گویند.
در سفره شب یلدای مرم آذربایجان غربی یک بشقاب پشمک، یک بشقاب حلوا، یک عدد هندوانه، یک عدد خربزه، نقل های معروف آذربایجان و… دیده می شود. شام نیز برنج تهیه می‌کنند. بعد از صرف شام پدر خانواده خوردنی‌ها را تقسیم می کند. دخترهایی که نامزد دارند از طرف نامزدشان خوانچه‌ای با دوازده بشقاب خوردنی که شامل یک بشقاب پشمک، یک بشقاب میلاخ، یعنی انگور نیمه خشک، یک عدد هندوانه، خربزه، یک بشقاب هم انار، و در بقیه بشقاب‌ها هم خلعتی عروس را می‌گذارند. پیراهن عروس و طلاجات در وسط خلعت قرار می گیرد.
3) استان اردبیل
در این استان نیز مانند دیگر نفاط کشور، اقوام دور هم جمع می شوند و هندوانه، انار و تخمه می خورند. غذای مخصوص این شب ماهی‌پلو می باشد.
4) استان اصفهان
اصفهانی ها دو شب را به عنوان یلدا جشن می گیرند. هندوانه میوه ی اصلی سفره یلداست که به خاطر شکل کروی آن نماد خورشید است. مردم اصفهان البسه و رختخواب های خود را در هوای آزاد و در مقابل خورشید پهن می کنند تا به عمو چله و چله زری تبریک بگویند. بردن خوانچه به خانه عروس در این شهر نیز مرسوم است.
اگر برف آمده باشد، دور هم برف و شیره میل می کنند. ماهی پلو نیز غذای مخصوص این شب در اصفهان است.
5) استان خراسان
مردم خراسان در شب چله هویج، گلابی، انار و زیتون سبز می خورند تا در تابستان بعد از گزند جانوران مخصوصا نیش عقرب ایمن باشند.
مراسم کف زدن یکی از رسوم جالب توجه در میان اهالی خراسان است. به این صورت که ریشه گیاه چوبک را در آب می خیسانند و چند بار می جوشانند. این ماده را در ظرف بزرگ سفالی ( تغار ) ریخته و مردان و جوانان با چوبهای نازک آن را هم می زنند تا به صورت کف در آید. این کار را در محیط سرد انجام می دهند تا نتیجه کار چیزی شبیه گز شود. در آخر کف را با شیره شکر مخلوط می کنند و با پسته و مغز گردو تزییین می کنند تا قبل از اضافه کردن شیره شکر، جوانان می توانند کف را بر روی سر هم بپاچند و شادی کنند.
6) استان تهران
در این استان مردم بسیار به بخت گشایی در این ایام اعتقاد داشتند و برای این نیت خانواده های دختر دار تشک و متکاهای خود را به چنبه زن می سپردند تا برایشان بزند تا اعلامی برای بخت گشایی باشد. در هنگامیکه چنبه زن دست از کار می کشید دختر را از میان کمان پنبه زن عبور میدادند.
قهوه خانه های تهران قدیم در این شب بسیار شلوغ می شد و اکثرا ترجیح می دادند شام را هم در قهوه خانه ها میل کنند.
7) استان سیستان و بوچستان
در این استان نیز اهالی به خانه بزرگان می روند و پدر بزرگ ها و مادربزرگ ها قصه هایی را برای جمع تعریف می کنند. گرفتن فال حافظ، بازی های دسته جمعی و گفتن و خندیدن از سرگرمی های این شب در سیستان و بلوچستان است.
8) استان فارس
اهالی فارس برای این شب سفره ای رنگارنگ و مملو از خوراکی ها تدارک می بینند که شامل مرکبات، هندوانه، خرما و رنگینک و… است. مهمترین رسم آنها حافظ خوانی است که به هیچ وجه فراموش نمی شود. کلم پلوی شیرازی غذای مخصوص این شب است.
9) استان قزوین
در این استان نیز شب نشینی در خانه بزرگترها مرسوم است. بزرگان قزوینی بر این باورند که آوردن میوه های سرخ فام و خشک که به شب چره معروف است، شگون دارد و مایه برکت و فراوانی در آینده است. مادربزرگ ها باید شب چره را بیاورند، وقتی دیر کنند، کوچکترها باهم می گویند “هر که نیارد شب‌چِرِه – انبارش موش بِچَرِه”. مادربزرگ نیز با شنیدن آن در آوردن شب چره عجله می کند.
مادربزرگ های این دیار باور جالبی دارند که اگر ننه سرما در این شب گریه کند از آسمان باران، و اگر گردنبند مرواریدش پاره شود، تگرگ و اگر پنبه های لحاف را بیرون بریزد، برف می بارد.
خوانچه بردن برای عروس نیز از آداب و رسوم قزوینی ها در شب یلداست.
10) استان کرمان
در این استان مردم به افسانه قارون باور دارند که در این شب قارون لباس هیزم شکن به تن می کند و برای خانواده های فقیر هیزمی می برد که این تکه های چوب به طلا تبدیل می شود و برکت و ثروت را به این خانه می آورد.
در سالهای اخیر جشن یلدا در کویرهای کرمان برگزار می شود. میزبان میهمانان خود را به کلوت می برد و شب را به جشن و پایکوبی می پردازند و صبح آن روز در شهر به گردش و چیدن سفره یلدا می می روند .
11) استان کردستان
در این استان از سه ماه مانده به یلدا اهالی انگور و بادامی را روی شاخه‌هایی از چوب یا طناب از سقف اتاقی خنک می‌آویزند، تا شب یلدا به همراه سیب و گلابی نوش جان کنند. در سنندج بعضی از اهالی خربزه را در ترشی می اندازند تا شب یلدا به جای هندوانه میل کنند. خوانچه بردن برای نو عروس نیز از رسوم اهالی کردستان است.
12) استان کرمانشاه
در گذشته که بارش برف در این استان زیاد بود کوچکترها به خانه بزرگترها رفته و برف را می تکاندند و بعد همگی به دور کرسی گرم جمع می شدند. آنها با خواندن قصه‌هایی از عشق جاودانه شیرین و فرهاد، رستم و سهراب، حکایت حسین کرد شبستری و اشعار زیبا و دلنشینِ شامی کرمانشاهی شبی خاطره انگیز را برای خود رقم می زدند. گرفتن فال حافظ از آیین مرسوم این شب در بین خانواده های کرمانشاهی است. سفره شب یلدا اهالی این استان علاوه بر میوه و آجیل، مملو از شیرینی های سنتی مثل نان برنجی، کاک و… است.
برای آشنایی با نان ها و شیرینی های سنتی کرمانشاه مطلب زیر را بخوانید:
نان و شیرینی های سنتی کرمانشاه
13) استان گیلان
خوردن هندوانه دسته جمعی و دور همی بسیار در این شب در استان گیلان مرسوم است. آنها هنگام بریدن هندوانه شعری با این مضمون میخوانند: “امشب شب چله/ خانم جیر (زیر) پله/ چاقو بزنیم/ هندوانه کله (سر)”.
خوردنی به نام” آوکونوس” را برای این شب تهیه می کنند به این صورت که در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند و آن را پر از آب می کنند و با نمک مخلوط کرده و در خمره را می بندند و در هوای گرم قرار می دهند تا شب یلدا.
14) استان لرستان
در این استان خانواده ها دور هم جمع می شوند. خوراکی مخصوص این شب گندم شیره است که با خیساندن گندم در شیره به همراه نمک و زرد چوبه تهیه می کنند. مواد را بر روی ساج برشته می کنند و خلال بادام ، گردو ، کشمش ، سیاه‌دانه و کنجد به آن اضافه کرده و می‌خورند.
15) استان مازندران
در مازندران نیز مردم برای این شب از قبل تدارک می بینند. اقوام دور هم جمع می شوند و تا پاسی از شب به گرفتن فال حافظ و شاهنامه‌خوانی و خوردن تنقلات و میوه، به ویژه هندوانه، انار و ازگیل می‌پردازند.
16) استان مرکزی
در این استان نیز یلدا بسیار باشکوه در میان خانواده ها برگزار می شده و معمولا مردم به دیدار سالخوردگان و بزرگان می رفتند. در گذشته یلدا را در سه شب متوالی به نامهای ” چله‌بزرگه “، ” چله وسطی ” و ” چله‌کوچیکه ” در این استان برگزار می کردند. یکی از رسوم جالب مردمان این خطه کشتن گوسفندی به نام ” اتلیک ” است به این صورت که روستاییان در تابستان از میان گوسفندانشان گوسفندی را انتخاب می کنند و تا شب یلدا آن را پروار می کنند. در این شب گوسفند را کشته و شامی مفصل و لذیذ به نام ” اتلیک شامو ” از آن تهیه می کنند و در کنار جمع خانواده نوش جان می کنند.
17) استان همدان
فال سوزن از مراسم خاص این استان در یلداست. بانویی مسن در جمع شعر می خواند و دختربچه ای با تمام شدن هر بیت بر پارچه ای نو سوزن می زند و مهمان جمع شده در این محفل هریک شعرهای پیرزن را فال خود می دانند.
یلدا در ایران فرهنگی
هنگام گفتن از فرهنگ و آداب و رسوم ایران باید در نظر داشت که نقشه فرهنگی ایران با نقشه جغرافیایی امروزی آن متفاوت است و کشورهای همجوار کنونی در گذشته قسمتی از خاک ایران بودند پس در فرهنگ و مراسم سنتی با ما اشتراکاتی دارند.
کشورهایی چون پاکستان، افغانستان، شمال هند و کشمیر شب یلدا را مثل ما گرامی می دارند و به آن چله کلان می گویند. تاجیک ها این شب را بسیار مشابه مردمان امروزی ایران برگزار می کنند. مردمان مزار شریف در آخرین روزهای پاییز برای برگزاری این جشن لحظه شماری می کنند و یلدا را در کنار اقوام خود پاس می دارند.
سخن آخر
شما یلدا را چطور جشن می گیرید؟
در شهر شما شب یلدا با چه آداب و رسومی همراه است؟
نظرات و خاطرات یلداییتان را با ما به اشتراک بگذارید.
