میزان مصرف داروهای خودسرانه در کشور چقدر است، به درستی مشخص نیست، اما آنچه از گزارش‌های میدانی می‌توان برداشت کرد، مسکن‌ها بیشترین داروهایی هستند که مردم به صورت خودسرانه مصرف می‌کنند، علاوه‌بر مسکن‌ها، قطره‌های چشمی و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز بیشترین میزان مصرف خودسرانه را دارند.
به گزارش به نقل از آرمان ،البته آنتی‌بیوتیک‌ها به علت نوع تاثیر دارویی، بدترین داروهایی هستند که به این شیوه مصرف می‌شوند، چرا که در صورت عدم نیاز بدن، این دارو مانند سم عمل می‌کند و میکروب‌های بدن را نسبت به داروها مقاوم می‌کند و در صورت ایجاد عفونت در بدن، دیگر آنتی‌بیوتیک در درمان بیماری موثر نیست. امروزه در هر یک از خانه‌های ایرانیان به کرات دارو مشاهده می‌شود و همین مساله نشان می‌دهد که در زمینه مصرف دارو آن‌طور که باید و شاید اطلاعات کافی در دست نیست، چون اغلب افراد فراموش می‌کنند که هر دارویی که مصرف می‌کنیم، به داروی دیگری نیاز دارد که عوارض آن را از بین ببرد. هرچند اگر بپذیریم که علت درخواست دارو از سوی بیماران ناآگاهی آنها و باورهای نادرست رایج میان مردم است، آن وقت می‌توان برای کاهش مصرف دارو برنامه‌ریزی کرد. از سوی دیگر باید توجه داشت که اغلب افراد چرایی مصرف دارو را نمی‌دانند. آنها فقط به صرف اینکه دوست یا یکی از اعضای خانواده فلان دارو را مصرف کرده و برایش مفید بود، دارو مصرف می‌کنند. از سوی دیگر مصرف مولتی ویتامین‌ها و مُسکن‌ها نیز درجامعه بیش از حد مجاز است.
هشدار وزارت بهداشت به«سوپر مارکت‌های داروفروش»
سخنگوی سازمان غذا و دارو نسبت به عرضه داروهای بدون نسخه و حتی برخی از داروهای اعصاب و روان در برخی سوپر مارکت‌ها هشدار داد و گفت: در برخی سوپرمارکت‌ها به‌ویژه در محله‌هایی که از نظر تمکن مالی بالاترند، شاهد چنین مبحثی هستیم؛ چنین اقداماتی خلاف است و با خاطیان برخورد قضائی می‌شود. کیانوش جهانپور در واکنش به عرضه برخی داروها از جمله مسکن‌ها و داروهای آرامبخش در سوپرمارکت‌ها، افزود: عرضه هرگونه دارو در مکانی غیر از داروخانه خلاف بوده و دارویی که در این مراکز عرضه شود، قاچاق محسوب می‌شود. گزارش‌هایی داشته‌ایم، مبنی بر اینکه برخی سوپرمارکت‌ها به ویژه در شمال تهران داروهای OTC(بدون نسخه)، بعضی مسکن‌ها و برخی از ویتامین‌ها را می‌فروشند، از نظر سازمان غذا و دارو چنین کاری خلاف است. او با اشاره به عرضه داروهای اعصاب و آرامبخش در برخی سوپرمارکت‌ها نیز تاکید کرد: عرضه این نوع از داروها هم قطعا خلاف است؛ چرا که این نوع از داروها سوءمصرف هم دارند و اصلا با داروهای OTC قابل مقایسه نیستند. بعضا مشاهده می‌شود که سوپر مارکتی مولتی ویتامین می‌فروشد که دارویی بدون نسخه است. از سوی دیگر برخی از این ویتامین‌ها دارو نبوده و مکمل محسوب می‌شوند و داروخانه هم آنها را بدون نسخه عرضه می‌کند. این در حالی است که داروهای آرامبخش، خواب‌آور، اعصاب و... نیازمند نسخه‌اند و قطعا حتی اگر داروخانه هم آنها را بدون نسخه دهد، مرتکب خلاف شده است، چه برسد به اینکه در سوپرمارکت عرضه شوند.
جهانپور با تاکید بر اینکه داروهای اعصاب و آرامبخش سوءمصرف داشته و اعتیاد آورند، تاکید کرد: ارائه این داروها در هر جایی جز داروخانه خلاف است. در عین حال داروخانه هم باید با نسخه، چنین داروهایی را عرضه کند. سخنگوی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه ما نمی‌توانیم بر عطاری‌ها و سوپرمارکت‌هایی که بعضا داروهایی را عرضه می‌کنند، به صورت مستقیم نظارت کنیم، تاکید کرد: البته در مواردی که چنین تخلفاتی کشف شده، با خاطیان برخورد شده است و دستگاه‌های مربوطه پرونده را به دستگاه قضائی داده‌اند. در برخی سوپرمارکت‌ها به ویژه در محله‌هایی که از نظر تمکن مالی بالاترند، بعضا می‌بینیم که در کنار برخی مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌ها، برخی داروهای OTC و حتی غیر OTC عرضه می‌شود که خلاف است و با آنها برخورد و حتی برخوردهای قضائی انجام می‌شود. جهانپور با تاکید مجدد بر اینکه تنها محل عرضه مجاز دارو، داروخانه‌ها هستند و حتی فروش دارو به صورت اینترنتی هم تخلف محسوب می‌شود، ادامه داد: حتی داروخانه‌های مجاز هم نمی‌توانند دارو را به صورت اینترنتی به فروشند. البته این تخلفات وجود دارد.
فروش اینترنتی دارو از سوی داروخانه‌ها، ممنوع
سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره نحوه نظارت و شناسایی این تخلفات نیز گفت: برخی از این تخلفات که در فضای مجازی رخ می‌دهند، با هماهنگی پلیس فتا شناسایی یا از طریق پلیس فتا یا از طریق سازمان غذا و دارو به مرجع قضائی معرفی می‌شوند. از طرفی سوپرمارکت‌هایی هم که محل غیرمجاز عرضه دارو باشند یا توسط گزارش‌های مردمی یا از طریق بازرسان سازمان یا بازرسان بهداشت محیط دانشگاه‌های علوم پزشکی شناسایی و به سیستم قضائی ارجاع می‌شوند. به گزارش ایسنا، جهانپور تاکید کرد: باید توجه کرد که حتی داروخانه هم نمی‌تواند به صورت اینترنتی دارو بفروشد. البته داروخانه‌ها می‌توانند فرآورده‌هایی چون مکمل یا فرآورده‌های آرایشی-بهداشتی را البته به شرط داشتن مجوز از سازمان غذا و دارو به صورت مجازی بفروشند. بنابراین تاکید می‌کنم که هیچ داروخانه‌ای حق فروش دارو به صورت مجازی را ندارد و دارو فقط در داروخانه باید عرضه شود. داروخانه تنها راه قانونی عرضه دارو است.
علت خروج داروهای«سوپرمارکتی»از شمول بیمه
در تیر سال‌جاری هم دبیر شورای عالی بیمه سلامت در واکنش به برخی اظهارات درباره خروج داروهای OTC(بدون نسخه) از شمول بیمه، گفت: داروهای OTC از شبکه درمان کشور خارج نشده‌اند، اما به دلیل هزینه پایین و عمدتا مصرف تعداد محدود از هر دارو و عدم لزوم ارائه نسخه در مقابل دریافت دارو، از پوشش بیمه خارج شده اند. علیرضا اولیایی منش درباره برخی از انتقادات و پیشنهادات درباره خروج داروهای OTC از پوشش بیمه‌ای که در دنیا به داروهای سوپرمارکتی معروف هستند، افزود: اخیرا از طرف برخی افراد غیرکارشناس و غیرمرتبط با نظام سلامت، درباره خروج این داروها از پوشش بیمه اظهارنظرهای غیرکارشناسانه‌ای می‌شود. دبیر شورای عالی بیمه سلامت تاکید کرد: داروهای OTC یا over the counter یا داروهای سوپرمارکتی تقریبا در اکثر کشورهای دنیا به آسانی در دسترس مردم قرار دارند و نیاز به نسخه پزشک ندارند. حتی در برخی از کشورها این داروها در محل‌هایی خارج از داروخانه به فروش می‌رسند و تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیستند.
اولیایی‌منش اظهارکرد: خروج این داروها از پوشش بیمه‌ای پس از مطالعه تجارب کشورهای مختلف دنیا در این زمینه و بررسی کارشناسی در دبیرخانه شورای عالی بیمه در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در اوایل سال 96 و با موافقت اکثریت اعضای شورای عالی بیمه مصوب شد که اخیرا پس از بررسی مجدد کارشناسی صرفا توسط دبیر شورای عالی بیمه که طبق قانون مسئول ابلاغ مصوبات شورای عالی بیمه است، ابلاغ شد. او تاکید کرد: داروهای OTC از شبکه درمان کشور خارج نشده‌اند، اما به دلیل هزینه پایین و عمدتا مصرف تعداد محدود از هر دارو و عدم لزوم ارائه نسخه در مقابل دریافت دارو، از پوشش بیمه خارج شده‌اند. دبیر شورای عالی بیمه سلامت با بیان اینکه دستورالعمل خروج داروهای OTC از پوشش بیمه دو استثناء دارد، افزود: تجویز برای اطفال زیر 12 سال و تجویز برای بیماران بستری در این ابلاغیه جزء موارد استثناء است. این امر باعث می‌شود که برای بیماران بستری کوچک‌ترین مشکلی در پوشش بیمه‌ای داروهای فوق ایجاد نشود. به گزارش ایسنا، این مقام مسئول افزود: با خروج این داروها از پوشش بیمه، پرداخت از جیب مردم قطعا افزایش نمی‌یابد؛ چرا که عدم افزایش پرداخت از جیب مردم همواره از اصلی‌ترین دغدغه‌های تولیت نظام سلامت یعنی وزارت بهداشت بوده و خواهد بود.
