هرچقدر هم که شما از قبل برای بچه‌دار شدن برنامه‌ریزی کرده باشید و هرچقدر هم که عاشق کودکتان باشید، بازهم بچه‌دار شدن امری بسیار اضطراب‌آور است. با توجه به کمبود خوابی که به‌ناچار پس از به دنیا آمدن نوزاد گریبانتان را می‌گیرد، حجم انبوه مسئولیت‌های جدید و کمبود وقت برای رسیدگی به خودتان، جای تعجب نیست که بیشتر زنانی که تازه مادر شده‌اند به لحاظ احساسی تغییر شدیدی را در خود احساس می‌کنند. اندوه پس از زایمان یک مسئله‌ی کاملاً طبیعی است. ولی اگر علائم آن بعد از چند هفته بهبود پیدا نکرد و یا بدتر شد، احتمالاً شما از افسردگی پس از زایمان رنج می‌برید. در قسمت قبل دلایل ایجاد افسردگی پس از زایمان، تشخیص و پیشگیری از آن را شرح دادیم. در اینجا نشانه‌های روان‌پریشی پس از زایمان٬ روش‌های درمانی و داروهایی که برای این نوع افسردگی وجود دارد را نام می‌بریم. با بنیتا همراه باشید.
بیماری ما اندوه پس از زایمان است یا افسردگی پس از زایمان؟
این اولین فرزند شماست و دیگران انتظار دارند هم‌اکنون غرق در لذت مادری باشید. از شما انتظار می‌رود به دنیا آمدن نوزادتان را با دوستان و خانواده‌تان جشن بگیرید. اما به‌جای شادی و سرور، شما دلتان می‌خواهد گریه کنید. قبل از تولد کودکتان خودتان را برای هیجان و سرخوشی آماده کرده بودید نه برای خستگی، اضطراب و اشک و بغض. شاید شما انتظارش را نداشته‌اید، ولی افسردگی خفیف، اضطراب و نوسانات خلقی در مادران جدید، امری رایج و عادی است و به آن اندوه پس از زایمان می‌گویند.
اغلب زنان بلافاصله بعد از به دنیا آمدن کودکشان علائم مشابهی را تجربه می‌کنند که به خاطر تغییرات شدید و ناگهانی هورمون‌ها پس از فارغ شدن در بدن به وجود می‌آید. استرس، انزوا، بی‌خوابی و خستگی ازجمله‌ی این نشانه‌ها هستند. حتی ممکن است مدام گریه کنید و حس کنید فشار وحشتناکی روی شماست و به لحاظ عاطفی شکننده باشید. این احساس‌ها یکی دو روز پس از زایمان شروع می‌شوند، پس از یک هفته به اوج خود می‌رسند و بعد کم‌کم شروع می‌کنند به بهبود یافتن.
علائم و نشانه‌های افسردگی پس از زایمان
Credit: keyword-suggestions
برخلاف اندوه پس از زایمان، افسردگی پس از زایمان مشکلی جدی است که نباید آن را نادیده گرفت. بااین‌حال همیشه تشخیص بین این دو بیماری کار ساده‌ای نیست. ابتدا، افسردگی پس از زایمان می‌تواند مثل اندوه عادی پس از زایمان به نظر برسد، چراکه علائم مشابه بسیاری دارند. ازجمله نوسانات خلقی، گریستن، غمگین بودن، بی‌خوابی و تحریک‌پذیری. تفاوت در اینجاست که در افسردگی پس از زایمان علائم شدیدترند (مثل افکار خودکشی یا ناتوانی در نگهداری کودک) و بیشتر هم طول می‌کشند.
- ممکن است از همسرتان فاصله بگیرید و ببینید نمی‌توانید با نوزادتان رابطه برقرار کنید.
- ممکن است اضطراب از کنترلتان خارج‌شده و دچار بی‌خوابی شوید، حتی وقتی نوزادتان خوابیده یا دچار اختلالات تغذیه‌ای بشوید.
- ممکن است احساس گناه، بی‌ارزشی و درهم‌شکستگی کنید. یا بیشتر به مرگ فکر کنید و اینکه نمی‌خواهید زنده بمانید.
این‌ها علائم هشداردهنده‌ی افسردگی پس از زایمان هستند.
علائم و نشانه‌های روان‌پریشی پس از زایمان
روان‌پریشی پس از زایمان خیلی به‌ندرت اتفاق می‌افتد، اما اختلالی بسیار جدی است که منجر می‌شود مادر، رابطه‌اش را با دنیای واقعی از دست بدهد. ازآنجاکه خطر خودکشی یا فرزندکشی در این بیماری وجود دارد، برای حفاظت از مادر و کودک توصیه می‌شود فرد بستری شود. روان‌پریشی پس از زایمان بی‌مقدمه و به‌طور ناگهانی دو هفته بعد از زایمان یا گاهی 48 ساعت پس از فارغ شدن به وجود می‌آید. علائم این بیماری ازاین‌قرارند:
- توهمات (دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعیت خارجی ندارند)
- هذیان (عقاید پارانویید و غیرمنطقی)
- پریشانی و اضطراب خیلی زیاد
- افکار یا اعمال خودکشی
- سردرگمی و جدایی از دنیای واقعی
- نوسانات خلقی سریع
- رفتارهای عجیب و نامأنوس
- ناتوانی یا امتناع از خوردن و خوابیدن
- افکار آسیب رساندن یا کشتن نوزاد
روان‌پریشی پس از زایمان باید یک بیماری اورژانسی شناخته شود و هر چه سریع‌تر باید به فوریت‌های پزشکی مراجعه کرد.
چرا درمان مهم است؟
Credit: wisegeek
بیشتر زنان بدون هیچ درمانی بین 3 تا 6 ماه بهتر می‌شوند. یک‌چهارم زنانی که به افسردگی پس از زایمان دچارند وقتی کودکشان یک‌ساله شد هنوز افسرده هستند و این به معنی گذراندن درد و رنج بسیاری است. افسردگی پس از زایمان می‌تواند تجربه‌ی مادر شدنتان را ویران کند. می‌تواند رابطه‌ی شما با همسر و نوزادتان را تحت‌فشار قرار دهد. شما ممکن است نتوانید آن‌گونه که اگر حالتان خوب بود، مراقب خودتان و نوزادتان باشید. افسردگی پس از زایمان می‌تواند حتی پس از درمان شدن، روی رفتار و پیشرفت کودکتان تأثیر بگذارد. بنابراین هر چه زمان کوتاه‌تری به آن مبتلا باشید، بهتر است.
در حال حاضر چه درمان‌هایی برای این نوع افسردگی وجود دارد؟
مداوای شما به این بستگی دارد که شما چطور احساس ناخوشی می‌کنید. پزشک باید تمام محسنات و عوارض راه‌های درمانی را برای شما توضیح بدهد تا بتوانید بهترین شیوه‌ی معالجه را برای خود انتخاب کنید.
صحبت درمانی:
حتی اگر افسرده هستید، صحبت کردن درباره ی احساساتی که دارید می‌تواند بسیار مفید باشد. گاهی اوقات سخت است احساستان را با نزدیکان و اطرافیان در میان بگذارید. گفت‌وگو با یک مشاور یا درمانگر متخصص می‌تواند راحت‌تر باشد. اینکه به کسی بگویید چگونه حسی دارید تسکین‌بخش خوبی برایتان خواهد بود. دکترتان می‌تواند به شما پیشنهاد کند که جلسات مشاوره را در خانه‌ی خودتان یا مطب برگزار کنید.
درمان‌های روان‌شناختی تخصصی‌تری هم وجود دارد. درمان شناخت رفتاری می‌تواند کمک کند شما متوجه شوید که یک سری از افکار و اعمال شما تحت تأثیر افسردگی هستند. شما می‌توانید افکاری که دیگر علائم افسردگی را تشدید می‌کنند عوض کنید. روان‌درمان‌ها به شما کمک می‌کنند تأثیر افسردگی در روابطتان را درک کنید یا متوجه شوید که در زمان‌های گذشته چه چیزهایی را پشت سر گذاشته‌اید. اگر به‌تازگی بچه‌دار شده‌اید، برخی از سرویس‌های مشاوره و روان‌درمانی از شما خواهند خواست در فواصل کوتاه‌تری شما را ملاقات کنند.
آیا گفتاردرمانی عوارضی دارد؟
معمولاً گفتاردرمانی روش بی‌خطر و مطمئنی است، ولی می‌تواند عوارض جانبی هم داشته باشد. صحبت کردن درباره ی احساسات می‌تواند دوباره خاطرات بد گذشته را بازسازی کند و این ممکن است شما را غمگین‌تر کند. روان‌درمانی می‌تواند به رابطه‌ی شما با دوستان نزدیکتان فشار بیاورد. پیش از هر چیز اطمینان داشته باشید که می‌توانید به پزشکتان اعتماد کنید و اینکه او حتماً یک مشاور متخصص باشد.
مشکل دیگر صحبت درمانی این است که مراکز درمانی آن هنوز در تمامی مناطق وجود ندارند. درحالی‌که تأکید می‌شود زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان باید در عرض یک ماه توسط پزشک ویزیت شوند، ولی به علت کمبود مراکز درمانی تخصصی، زنان اغلب مجبور می‌شوند مدت‌ها در صف انتظار بمانند.
دارودرمانی
اگر افسردگی شدیدتری را تجربه می‌کنید و با صحبت درمانی حالتان بهتر نشده، احتمالاً یک داروی ضدافسردگی بیشتر می‌تواند به شما کمک کند. داروهای ضدافسردگی انواع مختلفی دارند. همه‌ی آن‌ها به‌خوبی کار می‌کنند اما عوارض جانبی‌شان باهم فرق دارد. داروهای ضدافسردگی اعتیادآور نیستند. و همه‌ی آن‌ها در درمان افسردگی پس از زایمان می‌توانند مورداستفاده قرار بگیرند ولی اگر شما به نوزاد خود شیر می‌دهید، بعضی گونه‌های آن می‌تواند برایتان بی‌خطرتر باشد.
حداقل دو هفته طول می‌کشد تا اثر داروهای افسردگی روی عملکرد ذهن و بدن مشهود شود. 6 ماه پس از اینکه حس کردید حالتان رو به بهبودی است، باید داروها را ادامه دهید.
آیا داروهای ضدافسردگی برای شیردهی بی‌خطر هستند؟
Credit: bcsnygroup
به دکترتان اطلاع دهید که به نوزاد خود شیر می‌دهید. اغلب داروهای ضدافسردگی اثری بر روی شیردهی ندارند و می‌توان با خیال راحت آن‌ها را مصرف کرد. بااین‌حال تصمیم‌گیری در این مورد بر عهده‌ی خود زن است. خیلی از داروهای ضدافسردگی سال‌هاست که حتی در دوران شیردهی تجویز می‌شوند. در مورد داروهای جدیدتر، اطلاعات کمتری در دسترس است و شما می‌توانید از پزشکتان بخواهید شمارا در جریان آخرین اطلاعات روز در مورد داروها قرار دهد.
برای اینکه بتوانید تصمیم بگیرید که آیا در طول دوره‌ای که داروی ضدافسردگی مصرف می‌کنید می‌خواهید به نوزادتان شیر بدهید یا نه، باید این موارد را بررسی کنید:
- اینکه افسردگی شما تا چه حدی شدید است
- شیوه‌های درمانی که قبلاً توانسته‌اند به شما کمک کنند
- اثرات جانبی قرص‌ها
- آخرین اطلاعات موجود درباره بی‌خطر بودن داروی تجویزشده در دوران شیردهی
- مزایای شیر مادر برای کودک
- اینکه آیا کودکتان زودتر از موعد به دنیا آمده و یا بیماری خاصی دارد
- تأثیرات منفی درمان نشدنتان بر روی نوزاد
هورمون درمانی به چه صورت است؟
برای درمان افسردگی پس از زایمان، هورمون درمانی هم یکی از راه‌های پیشنهادی است. ولی شواهد کمی وجود دارد که این نمایش بتوانند خیلی مؤثر باشند، در ضمن اینکه هورمون‌ها خطرات خودشان را دارند به‌ویژه اگر شما سابقه‌ی ترومبوز (لختگی خون در رگ‌ها) را داشته باشید.
روش‌های درمانی دیگر
مخمر سنت جان، یک داروی گیاهی است که در درمان افسردگی‌های خفیف تا متوسط می‌تواند مؤثر باشد. این مخمر در بدن به همان شیوه‌ای عمل می‌کند که داروهای ضدافسردگی عمل می‌کنند، ولی بعضی مردم بر این باورند که این داروی گیاهی عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای شیمیایی دارد.
یکی از مشکلات مخمر سنت جان این است که می‌تواند با دیگر داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشد. به همین دلیل اگر در حال حاضر داروی دیگری هم مصرف می‌کنید، باید از قبل آن را به پزشکتان اطلاع دهید. مخصوصاً اگر در حال مصرف داروی ضدبارداری باشید این احتمال بالا می‌رود. مخمر سنت جان می‌تواند عملکرد داروهای ضدبارداری را متوقف کند و این ممکن است منجر به بارداری ناخواسته شود.
اطلاعات کافی در مورد بی‌خطر بودن این دارو در دوران شیردهی وجود ندارد. درصد خیلی کمی از این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود، ولی اینکه فکر کنیم چون یک داروی گیاهی است پس هیچ عوارض جانبی ندارد اشتباه است. می‌توانید با دکترتان درباره‌ی مضرات و منافع این دارو در دوران شیردهی صحبت کنید. مطلب افسردگی پس از زایمان: علل٬ علائم٬ پیشگیری و روش‌های درمانی[قسمت دوم] را از دست ندهید.
منبع: helpguide ,rcpsych
