آلزایمر و تغذیه

دکتر احمد ساعدی؛ دانشیار تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تهران، فاطمه ضابطیان؛ دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تهران

آلزایمر با از دست دادن حافظه در دوران پیری شناخته می شود. رژیم غذایی سالم نقش عمده ای در پیشگیری از آلزایمر دارد. با مصرف مواد غذایی مفید در سلامت مغز می توان به اندازه 40% از بروز این بیماری جلوگیری کرد. آلاینده ها ی محیطی و سیگار دارای رادیکالهای آزاد هستند که نه تنها باعث پیری زودرس و آلزایمر می گردند بلکه در بروز سرطانها و بیماری های قلبی نیز موثرند. عدم مصرف سیگار و قرار نگرفتن در معرض آلاینده های محیطی می تواند از بروز آلزایمر جلوگیری کند. سرب، آلومینیوم، مس، آهن و روی با تولید رادیکالهای آزاد سبب زوال عقل می‌گردند. در بعضی بیماران آلزایمری سطوح بالای آلومینیوم گزارش شده است. بنابرین استفاده از خوراکی های  بسته بندی شده در ظروف آلومینیومی توصیه نمی شود. نوشیدن آب با سطح آلومینیوم بیشتراز 15میکروگرم در لیترنیز توصیه نمی شود.

موادغذایی مناسب جهت پیشگیری از آلزایمر

آنتی اکسیدانها سبب کاهش رادیکالهای آزاد می گردند. توت‌ها، سبزیجات با برگ سبز تیره و سبزیجات نارنجی رنگ، آجیل‌ها و لوبیاها حاوی آنتی اکسیدانهای طبیعی مثل ویتامین E، ویتامین C، بتاکاروتن و فلاوونوییدها هستند که می توانند ازطریق کاهش رادیکالهای آزاد از پیشروی این بیماری جلوگیری کنند. مطالعات نشان داده‌اند که زغال‌اخته، توت‌فرنگی و توت‌ها در موش‌های آزمایشگاهی مبتلا به آلزایمر سبب بهبود عملکرد ذهنی شده اند. محدودیت مصرف قند و شکر و مصرف متعادل نمک در پیشگیری از این بیماری موثر است. مصرف زردچوبه و استفاده از سالاد سبزیجات به همراه روغنهای مایع گیاهی مانند روغن ذرت، روغن کانولا، روغن آفتابگردان و روغن زیتون می‌تواند از شروع این بیماری پیشگیری نماید. سبزیجات به خصوص سبزیجات برگ سبز رنگ تیره ، کلم ها از جمله کلم بروکلی وگوجه فرنگی حاوی آنتی اکسیدانهای مفیدی هستند که مانع از شروع آلزایمر می‌گردند. سیر از اعصاب محافظت کرده ونقش عمده ای در جلوگیری از بروز و پیشروی این بیماری دارد. انگور قرمز به علت داشتن آنتی اکسیدانی خاص به نام رزوراترول میتواند از بروز این بیماری جلوگیری کند. بسیاری از تحقیقات، بیانگر این مطلب هستند که رژیم غذایی حاوی میزان بالای ماهی و اسیدهای چرب امگا-3 سبب کاهش پیشرفت آلزایمر می گردد. منابع دیگر امگا 3 شامل تخم کدو و دانه کتان  هستند. کاهش مصرف غذاهای حاوی اسیدهای چرب اشباع‌شده مانند روغن حیوانی، گوشت قرمز و لبنیاتی نظیرکره و خامه در پیشگیری از آلزایمر موثر می باشند. تحقیقات نشان داده اند رژیم غذایی مدیترانه ای  سبب پیشگیری از بروز این بیماری می گردد. این رژیم حاوی میزان بیشتری از انواع میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، ماهی و روغن زیتون است در حالیکه غذاهای حاوی اسید چرب اشباع مانند گوشت قرمز، کره، خامه و روغنهای حیوانی در آن به میزان بسیار کمتری وجود دارد.  اسید چرب اشباع موجود در روغن‌های جامد با افزایش میزان کلسترول بدن سبب افزایش خطر ابتلا به آلزایمر می گردد.غذاهای مفید برای بیماران آلزایمر که از آسیب به اعصاب جلوگیری می‌کنند شامل منابع امگا 3 مانند: ماهی، بذر کتان و تخم کدو، منابع ویتامین C مانند: فلفل دلمه ای, کلم بروکلی، پرتقال، گریپ فروت و دیگر مرکبات و سبزی های برگ سبز هستند.

نقش مواد مغذی و کمبود آنها دربروز آلزایمر

کمبودهای تغذیه ای مثل کمبود ویتامین B12  و فولات در بروز آلزایمر موثرند. استفاده بیشتر از منابع حاوی ویتامین‌های گروه B مانند نانهای سبوس دار برای جلوگیری از بروز این بیماری مفید است. علاوه بر این، افرادی که به میزان کافی نیاسین از رژیم غذایی شان دریافت می کنند 70 درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر هستند. غذاهای غنی از نیاسین شامل: ماهی،  حبوبات (لوبیاها و عدس)، مغزها (گردو و فندق)، غلات صبحانه غنی شده و نان تهیه شده از غلات کامل می‌باشند.

توصیه های مفید برای مبتلایان به آلزایمر

از آنجاکه بیماران دارای آلزایمر در بلعیدن غذاها مشکل دارند ، توصیه می شود غذاهایی با بلع آسان استفاده نمایند. مصرف سوپ ها، آبگوشت ها و دیگر غذاهایی که غلظت کم دارند و آجیل ها، حبه ها و آبنبات ها که بلع سخت دارند برای این بیماران توصیه نمی شود. غذاهای غلیظ تر و پوره و همینطور غذاهای نرم ترد وتکه شده راحت تر بلعیده می شوند.  مکمل های دارای ویتامینE ممکن است به کند کردن روند پیشرفت بیماری آلزایمر کمک کنند. مکمل اسیدهای چرب امگا3 و امگا6 برای بهبود روحیه، خلق و خو، اشتها، خواب و حافظه کوتاه مدت مفید هستند. بهتر است افرادی که در خانواده یا خویشاوندان آنها سابقه بیماری آلزایمر وجود دارد از مصرف خمیر دندان ها و قرص های آنتی اسید حاوی آلومینیوم اجتناب کنند.    انرژی لازم برای جلوگیری از کاهش وزن در افراد مبتلا به این بیماری باید فراهم شود. تأمین ویتامین D و E و املاح سلنیوم و فلوراید می تواند در بهبودی بیمار مؤثر باشد. از سویی دیگر برای کاهش احتمال یبوست در این بیماران افزایش فیبر خوراکی مانند سبزیجات و غلات سبوس دار به همراه افزایش مایعات مصرفی توصیه می شود. بهتر است مواد غذایی در حجم کم ولی در دفعات بیشتر صرف شود  .برای پیشگیری از سو تغذیه در بیماران مبتلا به آلزایمر، بهتر است غذا در محیطی آرام و ساکت به دور ازصدا به آنها داده شود و رنگ ظرف با رنگ غذا کاملا متفاوت باشد چرا که ممکن است غذا توسط بیمار دیده نشود.