کلید ساختمان بهشت در جیب چه کسانی بوده است؟/ کلیددار بعدی چه کسی خواهد بود

ترکیب شورای شهر پنجم تهران، در آستانه دومین انتخابات مدیریت شهری برای «تحویل فرمان اداره پایتخت به شهردار جدید»، با یک آزمون بزرگ دو وجهی مواجه است که رعایت 5 اصل مربوط به «نحوه انتخاب غیرمستقیم شهردار» توسط نمایندگان شهر، می‏‌تواند موفقیت منتخبان مردم تهران را در این امتحان «تضمین» کند. 29 اردیبهشت، اولین مرحله پوست‏‌اندازی مدیریت شهری پایتخت، از طریق انتخاب مستقیم اعضای پنجمین دوره شورای شهر برگزار شد و از چند روز پیش، مقدمات انتخاب غیرمستقیم شهردار جدید تهران به ‏عنوان دومین تحول مدیریتی در پایتخت، با مطرح شدن اسامی برخی چهره‏‌های سیاسی و اجرایی در شبکه‌‏های مجازی و البته نشست‏‌های تصمیم‏‌گیری، کلید خورده است.

فردی که برای بالاترین پست اجرایی در مدیریت شهری تهران برای 4 سال آینده انتخاب می‏‌شود، ‏ باید در قالب «معیارهای حداقلی 6 گانه»، ابتدا «برنامه‏‌ریز» باشد و سپس دارای «شناخت عمیق از مسائل شهری به‌خصوص پایتخت» باشد. همچنین از «تجربه و قدرت مدیریتی برای اداره کلان‏شهری با وسعت و پیچیدگی‏‌های تهران» برخوردار باشد و از آن مهم‌تر، «حسن شهرت و سابقه روشن در پاکدستی» را در کارنامه سوابق اجرایی خود در پست‏‌های قبلی و فعلی، به همراه داشته باشد.

فرد مدنظر شورا برای شهرداری، ‏ باید «قائل به پاسخگویی و استقبال از حسابرسی» بوده و به «شفافیت در کار با انتشار رسمی و منظم همه اقدامات مالی و معاملاتی شهرداری» تعهد دهد. این 6 معیار حداقلی، باید یا در سوابق اجرایی نامزدهای شهرداری تهران موجود باشد یا اینکه، برنامه مدنظر نامزد برتر از نظر اعضای شورا، حاوی آنها باشد. 

در کلان‏شهرهای موفق دنیا، «برنامه‏‌ریزی»، وظیفه همسنگ سایر وظایف جاری و اجرایی شهردار تلقی می‏‌شود. کارشناسان شهری درباره این 5 معیار معتقدند: مسائل پنهان و مشکل‌‏ساز موجود در نظام مدیریت شهری تهران، ‏ هر کدام به تنهایی می‌‏تواند اسباب کامل انحراف شهر از توسعه‏ پایدار و تکرار اقدامات پرخطر برای شهر و شهروندان را از سوی مدیریت شهری جدید، رقم بزند. بنابراین شناخت عمیق از مسائل شهر و تجربه در اداره شهر، می‌‏تواند در این زمینه، به شهردار جدید تهران کمک کند. درباره معیار «پاکدستی» نیز این واقعیت مطرح است که پایتخت در دوره جدید برای جلب مشارکت سازنده مردم در اداره مطلوب شهر، باید بتواند «اعتماد افکار عمومی در مبارزه جدی با فساد شهری» را احیا کند. در این قالب، شهردار اصلح، ‏ فردی است که در کارنامه کاری او، این معیار جلب توجه کند.

در برخی ابرشهرهای توسعه‏‌یافته، در حال حاضر نحوه اداره شهر از مدل حکومت شهری به «حکمرانی شهری» ‏ تغییر فاز پیدا کرده است. در حکمرانی شهری، شهرداران اگر چه رئیس اصلی اجرایی شهر محسوب می‏‌شوند، اما اساس این مدل، جلب مشارکت مردم، مشاوره با بازیگران شهر شامل بخش خصوصی و عمومی و همچنین توافق بر سر هنجارهای تکنوکراتیک است. در این مدل، مدیریت از پایین به بالا در شهر اعمال می‏ شود. افرادی که در سوابق اجرایی‏شان یا برنامه ه‏ایی که به شورای پنجم ارائه می‏‌کنند، شبیه این مدل مدیریت شهری، در بخش‏‌های مختلف دولت یا سوابق استانی‏شان وجود داشته باشد، می‏‌توانند نامزد برتر منوط به داشتن سایر شرایط، شناخته شوند.

«مبارزه با فقر و تنظیم سیاست‏‌های شهری برای کاهش آسیب‏‌های اجتماعی»، «مدیریت زیرساخت‏‌های شهری با هدف کاهش هزینه استهلاک»، ‏«ورود به مباحث اقتصاد شهر با تدارک فرصت‏‌های شغلی، ‏ تقویت گردشگری و اداره بازارهای محلی»، «دید استراتژیک نسبت به حل مسائل شهر»، «اعتقاد به کار در اتاق شیشه‌‏ای و انتشار رسمی همه تصمیمات و قراردادهای شهری»، «پایان دادن به شهرداری رانتی و قطع وابستگی منابع شهر به گروه اقلیت متقاضی امضاهای طلاهایی»، «ضمیمه داشتن حمایت و همراهی دولت»، ‏ «تجربه مدیریتی و کاری در امور زیربنایی کشور یا شهر، امور اجتماعی، شهرسازی و حتی مباحث مالی-اقتصادی» و همچنین «داشتن قدرت تأمین منابع سالم برای اداره شهر و مدیریت شهر با کمترین هزینه و بیشترین بهره‏‌وری» از جمله معیارهای مطرح برای انتخاب شهردار مطلوب تهران است.