سرویس سیاست مشرق- نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد زیر سایه کرونا؛ جنگ اقتصادی میان پکن و واشنگتن و نیز سرنوشت برجام از امروز آغاز می‌شود. البته این بار ماجرای دزدی دریایی انگلیس و آمریکایی‌ها از فرانسه در فروش زیردریایی به استرالیا چشم بسیاری از رسانه‌ها را به مقر سازمان ملل جلب کرده است. غیبت بسیاری از رهبران مهم جهان ازجمله رئیس‌جمهور چین؛ ایران و روسیه در این نشست قابل‌توجه است، سه متحد استراتژیک در قطب شرق جهان این بار ترجیح داده‌اند به‌صورت «آف لاین» نطق سخنرانی خود را در نشست عمومی بخوانند؛ هر سه رئیس‌جمهور مسئله شیوع کرونا را به‌عنوان عامل غیبت خود در این گردهمایی بین‌المللی اعلام کرده‌اند.
البته سید ابراهیم رئیسی هفته قبل به دوشنبه سفرکرده و با مقامات سازمان همکاری‌های شانگهای جلسات مثبتی را برگزار کرد، به نظر می‌رسد عدم حضور رئیس‌جمهورکشورمان در این نشست و حضور در سطح وزیر خارجه، پیام روشنی برای طرف غربی داشته و نگاه استراتژیک ایران به رابطه با آمریکایی‌ها را به‌خوبی نشان می‌دهد.
قرار است حسین امیر عبداللهیان در نشست عمومی سازمان ملل شرکت کرده و با بیش از 40 تن از وزرا و رهبران کشورهای مختلف رایزنی دیپلماتیک دوجانبه داشته باشد. نکته جالب‌توجه آنکه سخنگوی وزارت خارجه در همان ابتدا آب پاکی برگزاری جلسه مشترک را روی دست آمریکایی‌ها ریخته و اعلام کرده است که وزیر هیچ برنامه‌ای برای دیدار با وزیر خارجه آمریکا ندارد.
وزیر خارجه وارد نیویورک شد
تلاش بیهوده اروپا برای برگزاری نشست مشترک
امیرعبداللهیان پیش از سوارشدن به هواپیما برای سفر به آمریکا در صفحه توییتر خود نوشت: «برای شرکت در هفتادوششمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به مدت 4 روز در نیویورک خواهم بود» وزیر خارجه در ادامه توضیح داده است که دیدارهای جداگانه‌ای با دبیر کل و رئیس مجمع عمومی سازمان ملل، جوزپ بورل مسئول عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دیدار دوجانبه و مجزایی با وزرای خارجه فرانسه و انگلیس در برنامه کاری‌اش دارد.
بیان برنامه دیپلماتیک نماینده ایران در نشست سازمان ملل به مذاق غربی‌ها خوش نیامده است. ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه؛ به وبگاه شبکه «الجزیره» گفته است که زمان برای ایران به‌سرعت در حال گذر است و آماده برگزاری نشست مشترک برجامی در نیویورک هستیم.
رادیو دویچه‌وله آلمان نیز در تحلیلی از اولین سفر امیرعبداللهیان به آمریکا نوشت: بهتر است وزیر خارجه ایران به جای دیدارهای دوجانبه بر سر میز مذاکره مشترک با 1+4 حاضر شود. رسانه دولت آلمان در ادامه نوشته است که مذاکرات باروی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی در ایران متوقف‌شده و باید راه‌حلی برای ادامه این توافق پیدا کرد. البته دخالت‌های بیجای غربی‌ها درباره شیوه عمل ایران در سفر به نیویورک با واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه روبرو شد؛ خطیب زاده در این باره اعلام کرد: پیش‌تر هم برخی وزرای خارجه چنین ابراز علاقه‌ای کرده بودند. دیدارهای امیر عبداللهیان با وزرای خارجه حاضر در 4+1 دوجانبه است و درباره برجام هم‌صحبت خواهد شد. اما درباره برجام «نشست مشترکی» در دستور کار نیست. موضع محکم ایران در عدم برگزاری نشست مشترک باعث شد طرف غربی عقب نشینی کند؛ ساعتی قبل جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد، وزیران بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و ایران در حاشیه مجمع عمومی نشست هسته‌ای نخواهند داشت.
دولت‌های غربی امیدوار بودند تا با برگزاری نشست مشترک بتوانند با ایران به «توافق حداقلی» برسند. کشورهای اروپایی که تا پیش از انتخاب بایدن درهم دستی با ترامپ برجام را به‌صورت کامل کنار گذاشته و حتی حاضر نبودند یک بشکه نفت از ایران بخرند؛ بار دیگر در صف حامیان توافق هسته‌ای با ایران قرارگرفته و برای ادامه مذاکرات خط‌ونشان می‌کشند. اصرار دولت روحانی در برقراری ارتباط یک‌طرفه با آمریکایی‌ها و کنار گذاشتن سیاست توازن در ارتباط با شرق و غرب باعث شد که دولت به‌صورت کامل قفل‌شده و همه‌چیز متصل به معجزه «برجام» شود. دولت سیزدهم با برهم زدن آن خط ارتباطی چنان تحولی در حوزه دیپلماتیک ایجاد کرده که کشورهای غربی برای بازگشت ایران به میز وین مدت‌ها باید بدوند.
حسن روحانی در کتاب خاطراتش می‌نویسد: «سال 83 گفتم که ما، بین دوچرخه و پیکان مخیر بودیم. دوچرخه غیرمتعدها و پیکان، انگلیس و فرانسه و آلمان بودند. بنز (آمریکا) هم بود، ولی ما اجازه نداشتیم از آن استفاده کنیم. پس، ناچار شدیم پیکان را انتخاب کنیم.» روحانی در آخرین هفته‌های حضور در پاستور متوجه شد که ماشین اروپایی و آمریکایی به سمت بیراهه و دره در حال حرکت است، البته پیاده شدن از آن برای دولتمردان تدبیری دیگر امکان‌پذیر نبود.
اروپا با وجود ادعای تعهد به برجام تجار ایرانی را به جرم دور زدن تحریم بازداشت و تحویل پلیس آمریکا می داد!
حسن عابدینی: هدف غرب مذاکره برای مذاکره است
حسن عابدینی کارشناس ارشد روابط بین‌الملل درباره جزییات سفر وزیر خارجه به آمریکا و نیز مخالفت ایران با برگزاری نشست مشترک برجامی به «مشرق» می‌گوید: سیاست‌های جمهوری اسلامی در حوزه هسته‌ای کاملاً شفاف و مشخص است، دشمن از سال 1382 برنامه هسته‌ای ایران را از یک منظر فنی و حقوقی به یک پرونده سیاسی رسانه‌ای تبدیل کرد. اما در همه این سال‌ها ما میز مذاکره را ترک نکرده‌ایم.
عابدینی ادامه داد:سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) همراه با آمریکایی‌ها سه هدف اصلی از مناقشه هسته‌ای با ایران دارند: اول آنکه آن‌ها خواهان توقف کامل کلیه فعالیت‌های هسته‌ای کشور در همه ابعاد آن هستند. در مذاکرات سعدآباد، پاریس و بروکسل شاه‌بیت خواسته دولت‌های غربی توقف فعالیت‌های ایران بود. در آن مقطع دولت اصلاحات خواسته دولت‌های اروپایی را پذیرفت و فعالیت خود را تعلیق کرد. دومین خواسته غربی‌ها بازگشت به عقب در کلیه اقدامات علمی کشور در صنعت هسته بود؛ و سومین خواسته آن‌ها نیز نابود کردن کلیه تجهیزات مربوط به توسعه فعالیت‌های صلح‌آمیز است. اوباما گفته بود اگر می‌توانستم تمام پیچ‌های صنعت هسته‌ای ایران را باز می‌کردم! این سه خواسته جز سیاست‌های همیشگی آمریکایی‌ها بوده و در حال حاضر روی میز چیزی تغییر نکرده است. عابدینی افزود:حتی محتوای برجام نیز نابودی صنعت هسته‌ای کشور بود؛ آن‌ها می‌خواستند غنی‌سازی زیر 62/3 درصد و حجم غنی‌سازی زیر 300 کیلوگرم باشد؛ حتی فردو که مصونیت راهبردی برای جمهوری اسلامی داشته و امکان عملیات نظامی برعلیه آن وجود نداشت در رصد غربی‌ها قرار گرفت.
کارشناس مسائل آمریکا درباره فشار دیپلماتیک غرب برای ادامه مذاکرات برجامی گفت: دولت‌های زورگو غربی استنباط پیداکرده‌اند که جمهوری اسلامی به یک مصونیت بازدارنده دست‌یافته است. ازاین‌رو آن‌ها تلاش می‌کنند میز مذاکره را دوباره بچینند. اما محتوای این مذاکرات حل مناقشات نیست، بلکه «مذاکره برای مذاکره» و پیچیده کردن پرونده است.
عابدینی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران مسئله‌اش با غرب بر سر مذاکره نیست، بلکه بر سر اهداف مذاکره است. بایدن پس از انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا تا سه ماه حتی حاضر نبود بر سر مسائل هسته‌ای ایران حتی حرف بزند، باوجودآنکه تیم بایدن همان گروه امضاکننده برجامی بود؛ آن‌ها حتی واکنشی به تحریم‌ها و خروج یک‌جانبه ترامپ از برجام نشان نمی‌دادند؛ سؤال آن است؛ چرا حالا انتظار دارد، آقای رئیسی به‌سرعت درباره مذاکره اظهارنظر کند؟ ایران نیز مانند آمریکا سه ماه فرصت می‌خواهد تا بار دیگر نتایج مذاکرات قبلی را بررسی کند. غربی‌ها می‌خواهند به‌سرعت مذاکرات شروع‌شده تا وارد یک سری گفتگوهای طولانی با هدف اقدام در برابر اقدام برسند. ازاین‌رو سیاست ایران برای عدم شرکت در نشست برجامی مشترک بسیار دقیق و هوشمندانه است.
تیر خلاص به زیاده‌خواهی برجامی
رئیس‌جمهور در دیدار با قاسم توقایف رئیس‌جمهور قزاقستان در دوشنبه گفته بود که ایران مذاکره را برای مذاکره نمی‌خواهد و به ما دنبال مذاکراتی هستیم که به حل مسئله و رسیدن به نتیجه منجر شود. این سخنان در راستای حکم کلی نظام در برداشته شدن سریع تحریم‌ها قابل تفسیر است.
نگاهی به تحولات منطقه‌ای و میدانی نشان می‌دهد که:
1- ایران با عضویت درشانگهای ضلع چهارم مثلث قدرت‌های اقتصادی و سیاسی در شرق را به مربع تبدیل کرده و کمربند استراتژیک منطقه‌ای را محکم کرده است؛ زیاده‌خواهی غربی‌ها در منطقه با هم‌افزایی نیروها در شرق به اهداف خود نخواهد رسید.
2- جمهوری اسلامی تقریباً دو دهه با طرف غربی در خصوص مسائل هسته‌ای مذاکره کرده است. اکنون باید پرسید دستاورد دو دهه مذاکره چه بوده است؟ طرف غربی در این مدت، صرفاً وعده‌های توخالی به ملت ایران داده است و حتی در خصوص اقدامات تروریستی علیه تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران که به‌صورت واضح مغایر با قوانین بین‌المللی است، کوچک‌ترین اقدام ممکنی انجام نداده است و اقدامات آن صرفاً در شعار و بیانیه خلاصه شده است.
3- در خصوص آغاز دوباره مذاکره هسته‌ای با غرب باید به این نکته توجه داشت که آمریکا در حالی ذلیلانه درخواست بازگشت به میز مذاکره دارد که به اذعان مقامات این کشور، سیاست «فشار حداکثری» آن علیه ملت ایران شکست‌خورده است؛ بنابراین جمهوری اسلامی باید ابتدا بر این نکته تأکید داشته باشد که آمریکا سیاست‌های غلط خود را اصلاح کند و تحریم‌ها را به شیوه‌ای عملی لغو کند و ثانیاً نتیجه مذاکرات در کوتاه‌مدت به سرانجام برسد؛ چراکه طولانی و فرسایشی شدن آن بار دیگر ادامه همان دور باطل مذاکره برای مذاکره است و تبعات کنونی اثرپذیری اقتصاد گره‌خورده کشور به برجام و مذاکره را که دستاورد هشت‌ساله دولت روحانی بود را دوچندان خواهد کرد.
پیشنهاد نشست ایران و 1+4 از سوی سرویس اقدام خارجی اروپا به وزارت امور خارجه ارسال شد؛ جمهوری اسلامی ایران با رویکردی مقتدرانه تیر خلاص نهایی را به طراحی هدفمند اروپا در نیویورک زد، نشست مشترک برجامی در آمریکا؛ مقدمه ادامه مذاکرات در وین است؛ ایران با این اقدام هوشمندانه همچنان غرب را در حالت تعلیق نگه داشته است. یک مقام امنیتی اروپایی اخیراً به رادیو فرانسه گفته است: ضرباتی که در سه ماه اخیر از ایران خورده‌ایم به‌اندازه 20 سال قبل عمق دارد!
