تحریریه زندگی آنلاین- گروه پزشک امروز
داروهای مدر در ورزشکاران معمولا برای کاهش وزن یا متاسفانه گمراه کردن آزمایش دوپینگ مصرف می‌‌شوند.
بر اساس آمارهای جهانی متاسفانه تعداد زیادی از ورزشکاران از این مواد سوءاستفاده می‌کنند. در سال‌های گذشته پاسخ آزمایش چندین نفر از ورزشکاران ایرانی به دلیل استفاده از داروهای مدر مثبت شد که منجر به محرومیت ایشان گردید. حتما به ورزشکاران توصیه کنید که در صورت الزام و اجبار مصرف این دارو برای مشکلات پزشکی، قبلا مجوز و معافیت درمانی استفاده از آن را کسب نمایند.
برابر با بند 2-1 آیین‌نامه آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ تخلف و استفاده از داروهای مدر، دوپینگ محسوب می‌شود. داروهای مدر جزء مواد ممنوعه دوپینگ تحت سرفصل مواد مدر و عوامل پوشاننده محسوب شده است.
در صورت اثبات مصرف داروهای مدر توسط ورزشکار، در صورتی که ورزشکار برای اولین بار دوپینگ کرده باشد دو سال و در صورتی که برای بار دوم دوپینگ کرده باشد برای همیشه از ورزش قهرمانی و حضور در مسابقات محروم می‌گردد.
داروهای مدر چیست و برای چه استفاده می‌شود؟
همان‌طور که از اسم این مواد مشخص است داروهایی هستند که تولید و دفع ادرار را زیاد می‌کنند. این داروها در درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها و اختلالات مورد استفاده قرار می‌گیرند که مهم‌ترین آنها عبارت است از: ادم ناشی از نارسایی احتقانی قلب، اختلالات کبدی مانند سندرم نفروتیک و نارسایی مزمن کلیه، اختلالات کبدی مانند سیروز ادم حاد ریه، پرفشاری خون، کاهش حاد سدیم خون (هایپوناترمی) افزایش مزمن پتاسیم خون (هایپر کالمی)، افزایش حاد کلسیم خون (هایپر کلسمی) و…
علت آنکه مدرها توسط برخی ورزشکاران مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد چیست؟
همان‌طور که می‌دانید در بسیاری از رشته‌های ورزشی رقابت‌ها و مسابقات بر اساس تقسیم‌بندی وزنی صورت می‌گیرد لذا ورزشکاران برای کاهش وزن خود از این داروها سوءاستفاده کرده و از طریق از دست دادن سریع مایع بدن، وزن خود را کاهش می‌دهند.
آیا به غیر از کاهش مایعات بدن دلیل دیگری برای سوءاستفاده از این داروها وجود دارد؟
بلی، وقتی مقدار ادرار و دفع آن زیاد شود غلظت ادرار کاهش یافته و ادرار رقیق می‌شود لذا احتمال جداسازی و تفکیک و تشخیص سایر داروهایی که ورزشکار برای دوپینگ استفاده کرده کاهش می‌یابد. بنابراین دلیل دیگر سوءاستفاده از این داروها استفاده از خاصیت پوشانندگی این مواد از طریق رقیق کردن ادرار به منظور گمراه کردن آزمایش کنترل دوپینگ است.
آیا روش دیگری برای کاهش وزن وجود ندارد که ورزشکاران چنین راهی را انتخاب می‌کنند؟
روش‌های بسیاری وجود دارد که البته پرزحمت و طولانی است اما به سلامت ورزشکار لطمه نمی‌زند. اگر ورزشکار برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد می‌تواند با راهنمایی پزشک و استفاده از طراحی و انجام رژیم‌های غذایی مناسب و تمرینات هوازی و چربی‌سوز وزن خود را به‌تدریج و بدون آنکه به سلامتی خود ضربه بزند کاهش دهد و آن را به روزهای آخر قبل از مسابقات موکول نکند.
اگر ورزشکاران و مربیان آنها چنین برنامه‌ای نداشته باشند در چنین وضعیتی در حالی که فقط چند روز به مسابقه باقی است علاوه بر تحمل اجباری اضطراب و نگرانی اضافه وزن به سمت راه‌های غیراصولی و غیرعلمی خواهند رفت و ورزشکاران چاره‌ای نخواهند داشت که وزن خود را با استفاده از کاهش مایعات بدن کاهش دهند.
کاهش مایعات بدن از طریق داروهای مدر یا سونا چه عوارضی دارد؟
کم‌آبی بدن مهم‌ترین عارضه است. اگر کم‌آبی بدن 2 تا 3 درصد وزن بدن باشد عملکرد ورزشی 16 تا 33 درصد کاهش پیدا می‌کند و اگر به 5 درصد برسد باید بستری شده و با استفاده از سرم‌های خوراکی و یا تزریقی تحت درمان قرار گیرد.
بنابراین کاهش آب بدن اولا باعث کاهش عملکرد ورزشی می‌شود یعنی ورزشکار قادر نخواهد بود در حد ایده‌آل مسابقه دهد و دوم آنکه اگر میزان کم‌آبی حدود 5 درصد باشد لازم است سرم درمانی کند که استفاده از سرم و هر گونه تزریق داخل وریدی از ابتدای سال 2005 میلادی دوپینگ محسوب می‌شود.
به هر صورت منظور آن است که کاهش وزن از راه کاهش آب بدن هم باعث افت عملکرد ورزشکار شده و احتمال دوپینگی شدن آن را افزایش دهد.
عوارض جانبی داروهای مدر
مهم‌ترین عوارض جانبی داروهای مدر عبارتند از: کم‌آبی بدن، کاهش حجم خون، کرامپ‌های عضلانی، افزایش فشار خون ارتواستاتیک و این عوارض می‌توانند جزئی بوده و یا به حدی جدی خطرناک باشند که زندگی را به خطر بیندازند و باعث مرگ شوند.
درباره کم‌آبی توضیح داده شد که باعث کاهش عملکرد می‌شود و اگر زیاد باشد باعث بستری شدن می‌شود و اگر بیشتر از 10 درصد شود می‌تواند باعث مرگ هم بشود. کاهش حجم خون باعث افزایش ضربان قلب و عملکرد دستگاه قلبی عروقی می‌شود لذا خون به‌خوبی و در مواقع لازم به اعضای حیاتی نمی‌رسد لذا اکسیژن و مواد غذایی به این بافت‌ها نمی‌رسد و احتمال بروز اتفاقات ناگوار زیاد می‌گردد.
کاهش حجم خون باعث فشار خون ارتواستاتیک می‌شود یعنی فشارخون در حالت خوابیده و ایستاده متفاوت است لذا این تغییر فشار خون در وضعیت‌های فیزیکی متفاوت علاوه بر کاهش توانایی و عملکرد می‌تواند خود عامل مشکلات جدی‌تر باشد.
مساله دیگر آن است که وقتی فردی از طریق تعریق مثلا در سونا و یا استفاده از داروهای مدر مایعات بدن خود را از دست می‌دهد علاوه بر آب مقداری از الکترولیت‌های بدن مانند سدیم، پتاسیم و کلسیم را نیز از دست می‌دهد. وقتی مقدار مایعاتی که از بدن دفع می‌شود زیاد باشد بدن دچار اختلالات الکترولیتی می‌شود.
احساس خستگی، کوفتگی، گرفتگی‌های عضلانی اولین علایم این اختلالات است و اگر زیاد شود می‌تواند باعث اختلالات انقباضی قلب و آریتمی و حتی مرگ هم بشود.
