یبوست و رهایی از آن (۱)

تحریریه زندگی آنلاین- گروه پزشک امروز

جریان تشکیل مدفوع

در جریان هضم غذا مواد مفید و قابل استفاده در روده کوچک جذب می‌شود و بخش ناچیزی به صورت غیرقابل جذب وارد روده بزرگ می‌شود. این بخش غیرقابل جذب عمدتا مواد فیبری (پلی‌ساکاریدهای موجود در غشای سلول‌های گیاهی) و منشاء آنها دانه غلات و حبوبات است.

در روده بزرگ عمدتا آب و املاح جذب می‌شود و آنچه نهایتا دفع می‌شود در یک فرد سالم معادل 400-200 گرم مدفوع در 24 ساعت است. حدود 75 درصد وزن مدفوع آب است و 25 درصد دیگر مواد جامد است. محتویات مواد جامد مدفوع عمدتا از لاشه میکروب‌ها و مواد فیبری تشکیل شده است.

بنابراین وزن و قوام مدفوع در هر فرد بستگی به میزان آب موجود در آن و حجم مواد فیبری دارد. درصد مواد فیبری در مدفوع بستگی کامل به میزان مصرف این مواد در رژیم غذایی دارد و حجم آب مدفوع بستگی به حرکات دودی روده بزرگ (طول مدت ماندگاری مواد دفعی در روده‌ بزرگ و فعالیت روده بزرگ در جذب آب مدفوع) دارد.

در افرادی که مقدار زیادی فیبر مصرف می‌کنند (نان گندم و جو سبوس‌دار، حبوبات و...) و حرکات دودی روده بزرگ طبیعی نیز دارند، حجم مدفوع در 24 ساعت ممکن است به 400 گرم برسد.

تعریف یبوست

نزدیک به نیمی از افرادی که با شکایت یبوست به پزشک مراجعه می‌کنند، طبق تعریف، یبوست ندارند. اغلب این افراد از میزان و یا نحوه دفع مدفوع شکایت دارند. تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف جامعه متفاوت است و از 3 بار در روز تا 3 بار در هفته محدوده طبیعی تلقی می‌شود.

به همین دلیل به وجود آمدن تغییر در تعداد دفعات اجابت مزاج در هر فرد نسبت به وضعیت معمولی او (کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج) باید یبوست تلقی شود ولی اگر کسی همیشه یک بار در هر روز اجابت مزاج دارد، این فرد یبوست ندارد. حجم و شکل مدفوع نیز بستگی کامل به نوع رژیم غذایی فرد دارد و کاهش قابل توجه مواد فیبری در غذا می‌تواند منجر به مدفوع کم‌حجم و خشک شود که با تغییر رژیم غذایی اصلاح می‌شود.

علایم

علایم زیر ممکن است همراه با یبوست وجود داشته باشد:

- احساس پری در مقعد

- احساس نفخ و گاز

- احساس نیاز به دفع فوری مدفوع اما عدم توانایی در رفع کامل

- درد شکم و گرفتگی عضلات شکم

- تهوع

علل یبوست

یکی از علل مهم یبوست مصرف غذای کم‌فیبر و کم آب است. در مسافرت که معمولا رژیم غذایی عادی شما عوض می‌شود، می‌تواند یبوست ایجاد گردد. خانم‌های حامله اغلب یبوست پیدا می‌کنند. علل دیگر یبوست کم‌تحرکی، استفاده نادرست از مسهل‌ها، مصرف داروهای خاص (از قبیل داروهای ضددرد، مدرها و آنتی‌هیستامین‌ها) یا عدم اختصاص وقت کافی برای عمل دفع مدفوع می‌باشد.

بیماری‌هایی از قبیل مرض‌قند و کم‌کاری تیروئید نیز ممکن است باعث یبوست شوند.

بررسی‌های لازم

بیشتر اوقات علت یبوست یک مساله جدی نیست اما در موارد نادر، یبوست مزمن ممکن است علامت انسداد یا ناهنجاری در روده‌ بزرگ باشد. پزشک شما می‌تواند برای بررسی علت یبوست شما را تحت آزمایش قرار دهد تا علت زمینه‌ای را پیدا کند...

برای خواندن بخش دوم- یبوست و رهایی از آن- اینجا کلیک کنید.