تحریریه زندگی آنلاین : زانو به عنوان یکی از پیچیده‌ترین مفصل‌های بدن انسان و در جهت انتقال وزن بدن به زمین عمل می‌کند. این عضو مهم ممکن است به دلایل مختلفی آسیب ببیند که در این صورت یکی از روش‌های درمان و بهبود کارکردان استفاده از پروتز زانو است که در ادامه به معرفی انواع آن، نحوه عملکرد و معایب پروتز زانو می‌پردازیم.
پروتز زانو چیست؟
پروتز زانو روشی که است که از آن در صورت ناکارامدی درمان‌های ابتدایی و بازگردانی شکل زانو به حالت اولیه و نرمال استفاده می‌شود. در صورتی که زانوهای شما به دلیل مشکلاتی مانند اضافه وزن، تصادف، شکستگی یا ورزش و... آسیب دیده است و به پروتز زانو نیاز دارید حتماً باید به این نکته توجه کنید که پروتزها با توجه به شرایط بیمار و دلیل استفاده متفاوت هستند و باید از بیمارستانی معتبر خریداری شوند.
بیشتربخوانید:
انواع پروتز زانو
همانطور که متوجه شدید پروتز زانو انواع مختلفی دارد که توسط پزشک انتخاب می‌شود. از جمله موارد تأثیرگذار در انتخاب میزان بد شکلی آناتومی زانو، سن، وزن، مقدار فعالیت و وضعیت سلامت عمومی فرد می‌باشد.
سپس در یک عمل جراحی استخوان یا غضروف آسیب دیده با پروتزهای فلزی که سطح استخوان‌های مفصل را می‌پوشانند تعویض می‌شود. با توجه به معیارهای ذکر شده ممکن است یکی از این پروتزها توسط پزشک انتخاب شود:
پروتز نیمه زانو
این نوع پروتز برای بیمارانی که تنها در یک طرف زانو آسیب‌دیدگی دارند پر کاربرد است.
پروتز اولیه زانو
این پروتز از سه بخش مختلف تشکیل شده است که استخوان ران، استخوان ساق و استخوان کشکک مرتبط هستند. پروتزهای اولیه به دو نوع مختلف تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
پروتز Fixed bearing
نوع پر کاربردتر پروتز اولیه است که در آن دو بخش بالایی و پایینی مشخص در تصویر زیر به یکدیگر متصل هستند.
پروتز Mobile Bearing
در این نوع پروتز پلی اتیلین موجود در بخش بالا می‌تواند روی سطح زیرین بچرخد اما از نوع اول گران‌تر بوده و معمولاً برای بیماران جوان‌تر استفاده می‌شود.
پروتز Constrained Condylar Knee
نوع دیگری پروتز زانو است که از آن برای بیماران نیازمند به پایداری بیشتر استفاده می‌شود. این بیماران معمولاً آسیب جدی‌تری مانند از دست دادن یک یا چند تا از رباط‌های زانو (که استخوان‌های زانو را متصل نگه می‌دارد) را تجربه کرده‌اند.
بیشتربخوانید:
پروتز Rotating Hinge
جنس این نوع پروتز معمولاً از تیتانیوم می‌باشد و لولای چرخان دارد. از آن در تعویض مجدد مفصل زانو یا بیمارانی در شرایط ناپایداری شدید رباط‌های زانو یا ضعف عضلات چهار سر ران و بیماران فلج اطفال استفاده می‌شود.
درد زانو در دراز مدت
اگر شما تمامی راه‌ها مانند ورزش، فیزیوتراپی و استفاده از داروهای تجویز شده را امتحان کرده‌اید ممکن است تنها راه عمل جراحی باشد. با این حال در این رابطه با پزشک خود مشورت کنید.
سفتی و تورم زانوها
در صورتی که از انعطاف کم و تورم در این ناحیه رنج می‌برید تعویض کامل مفصل زانو و بافت‌های آسیب دیده و ملتهب باعث بهتر شدن وضعیت می‌شود. البته که یک نسخه را نمی‌توان برای همه افراد پیچید و انتخاب نهایی با تجویز پزشک و بر اساس شرایط می‌باشد.
آسیب دیدن ناحیه زانو
اگر دچار آسیب در زانوها شده‌اید یا با یک ناهنجاری در مفصل زانو متولد شده‌اید؛ عمل جراحی می‌تواند مشکل شما را حل کرده و با تعویض مفصل زانو، تغییر شکل مفصل‌ها زانو را ترمیم کند.
قرارگیری پاها خارج از محور زانو
با استفاده از یک مفصل مصنوعی می‌توان مشکل قرار گرفتن پاها داخل‌تر یا خارج از محور زانو را اصلاح کرد. همچنین اتصال پروتز زانو معمولاً با استفاده از سیمان ارتوپدی صورت می‌گیرد.
عوارض پروتز زانو
استفاده از پروتز زانو نیز مانند بسیاری از موارد دیگر ممکن است عوارضی داشته باشد؛ این عوارض معمولاً در افراد مسن یعنی شصت سال به بالا رایج‌تر هستند و ممکن است بر بیماری آرتروز تأثیرگذار باشند. در این صورت یکی از شایع‌ترین موارد امکان خم کردن زانوها تنها تا نود درجه می‌باشد و نشستن و بالا رفتن از پله‌ها و... دشوارتر می‌شوند. از دیگر موارد رایج عفونت پروتز زانو است که می‌تواند با قرمزی یا نشت مایعات از محل برش جراحی همراه باشد اما تشخیص دقیق و قطعی آن پس از انجام آزمایش‌های مختلفی مانند آزمایش خون، رادیولوژی یا سی تی اسکن و ام آر ای و... صورت می‌گیرد. احتمال ابتلا به عفونت پس از عمل جراحی تنها یک درصد است اما این دلیل بر آن نیست که نباید شناختی از آن نداشته باشید؛ این عفونت‌ها در انواع مختلفی پدید می‌آیند که عبارتند از:
عفونت سطحی
عفونت سطحی ممکن است در زمانی کوتاه پس از جراحی ایجاد شود. در صورتی در بیمارستان به عفونت سطحی دچار شوید جای نگرانی نیست و به سرعت می‌توانید برای درمان آن اقدام کنید اما در صورتی که عفونت پس از بازگشت به خانه اتفاق بی افتد و نسبت به آن بی تفاوت باشید به احتمال زیاد تبدیل به عفونت شدیدتری خواهد شد.
عفونت عمیق
این نوع در اطراف پروتز زانو یا همان زانوی مصنوعی ایجاد می‌شود و از اهمیت بیشتری نسبت به عفونت‌های سطحی برخوردار است. عفونت‌های عمیق معمولاً پس از گذشت مدت‌زمان طولانی‌تری از عمل جراحی به وجود می‌آیند و در صورتی که به‌موقع اقدام نکنید یا عفونت ایجاد شده قابل کنترل و درمان با روش‌های رایج نباشد، ممکن است مجبور به جراحی شوید.
مراقبت‌های پس از عمل جراحی پروتز زانو
معمولاً بازگشت کامل به روند نرمال و به دست آوردن توانایی فعالیت‌ها پس از عمل جراحی سه ماه طول می‌کشد اما با توجه به شرایط و اقدامات شش ماه الی یک سال هم این دوره طول بکشد. سرعت بهبود بیماران به مواردی مانند سن، وضعیت سلامت عمومی و قدرت مفصل زانو پیش از جراحی بستگی دارد. همچنین بیماری‌هایی که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند در روند بهبود تأثیر گذارند. مفصل‌های مصنوعی معمولاً پانزده الی بیست سال عمر می‌کنند اما پنج دلیل رایج وجود دارد که می‌تواند باعث مشکل و شکست عمل شود. دلایل شکست عمل پروتز زانو شامل این موارد هستند:
فرسایش و شل شدن
این اتفاق می‌تواند به دلیل اصطکاک ناشی از ساییده شدن مفصل‌ها باشد و سطح ایمپلنت را از بین ببرد و در نتیجه پروتز زانو شل شده و استخوان آسیب ببیند.
شکستگی
در صورتی که با شکستگی زانو در نواحی اطراف مواجه شوید به‌طوری‌که باعث بی‌ثباتی و اختلال در عملکرد پروتز زانو شود نیاز به جراحی ترمیمی و اصلاحی دارید.
عفونت
همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد عفونت می‌تواند مشکل‌ساز شود و از جمله دلایل آن وجود و جمع شدن باکتری در سطح زانوی مصنوعی می‌باشد.
بی‌ثباتی
استفاده از پروتزهای نامناسب یا ضعیف بودن بافت اطراف زانو می‌تواند باعث ایجاد احساس عدم پایداری و ثبات هنگام راه رفتن یا ایستادن باشد.
عدم انعطاف‌پذیری
در این صورت دامنه حرکت کاهش‌یافته و حرکت کردن با درد همراه است.
کاربرد پروتز زانو
با وجود اینکه چهار نوع استخوان در اطراف مفصل زانو وجود دارد اما تنها در سه قسمت از ایمپلنت‌ها استفاده می‌شود که شامل این بخش‌ها می‌شوند:
استخوان ران (اتصال به انتهای استخوان و کمک به لغزیدن کشکک زانو)
استخوان ساق پا (استفاده از پروتز دو تکه فلزی و پلی اتیلن یا پلاستیک جهت ایجاد ثبات)
بخش کشکک زانو (قطعه‌ای گنبدی شکل برای پوشاندن این بخش)
جراحی پروتز زانو
معمولاً افراد و پزشکان ترجیح می‌دهند با روش‌هایی غیر از جراحی به بهبود مشکلات ایجاد شده بپردازند اما در مواقعی ممکن است استفاده از پروتز زانو تنها گزینه باشد.
بیشتربخوانید:
