تحقق ۶۰ درصدی تکلیف صمت

سیدرضا فاطمی‌امین وزیر صمت بعد از رای اعتماد مجلس به وی، با تدوین برنامه‌ای در راستای ارتقای کمی خودرو، تولید یک‌میلیون و 600‌هزار دستگاه خودرو در سال آینده را وعده داد، وعده‌ای که به اعتقاد بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت خودرو بلندپروازانه و دور از دسترس است. هر چند خودروسازان در مقابل برنامه تولید سال 1401 سیاستگذار خودرو، سکوت اختیار کردند اما انتشار گزارش‌های آماری سه خودروساز بزرگ کشور در سامانه کدال بورس حکایت از آن دارد که این سه شرکت قادر به تحقق 40‌درصد از خواست وزیر در سال 1401 هستند.

در سامانه کدال بورس ستونی به نام «برآورد سال مالی منتهی به 29/ 12/ 1401 برای خودروسازان» تعبیه شده که در این ستون وضعیت تولید و فروش خودرو در سال 1401 توسط خودروسازان پیش‌بینی شده است. بنابر گزارش ارسالی آنها به بورس، سه شرکت خودروساز بزرگ کشور پیش‌بینی کرده‌اند که در سال آینده یک‌میلیون و 30‌هزار دستگاه خودرو تولید خواهند کرد. این گزارش به این معناست که خودروسازان پیش‌بینی کرده‌اند که قادر به تحقق حدود62درصد از برنامه وزیر برای تولید خودروی‌سواری و وانت هستند وحدود38درصد دیگر از برنامه فاطمی‌امین را در توان خود نمی‌بینند.

اما چرا پیش‌بینی تولید1401 سیاستگذار خودرو با خودروسازان متفاوت است؟ آنچه مشخص است سیاستگذار خودرو با فرض لغو تحریم‌ها تولید یک‌میلیون و 600‌هزار دستگاهی را پیش‌بینی کرده حال آنکه خودروساز تولید را بر پاشنه تداوم تحریم دیده است. با این حال اما پیش‌بینی تولید خودروساز نیز در صورت عدم‌رفع چالش‌های کنونی، بلندپروزانه به نظر می‌رسد. چالش ریز تراشه‌ها، کمبود نقدینگی، زیان تولید، افزایش بدهی به قطعه‌سازان و تداوم سیاست قیمت‌گذاری دستوری به‌طور حتم در سال آینده در مسیر تولید، دست‌انداز ایجاد خواهد کرد.

از سوی دیگر اما سه خودروساز بزرگ کشور پیش‌بینی کرده‌اند که سال آینده حدود یک‌میلیون و 30‌هزار دستگاه انواع خودروی سواری و تجاری سبک را در خطوط تولید خود تکمیل کنند. از آنجا که بیشتر بار تیراژ تولید سالانه بر دوش سواری‌سازان است بعید است شرکت‌های تجاری‌ساز سنگین و خودروسازان خصوصی بتوانند فاصله حدود 600‌هزار دستگاهی را پر کنند. بررسی آمارهای تولید تجاری‌سازان سنگین نشان می‌دهد آنها تا پایان دی ماه سال‌جاری در مجموع حدود 11‌هزار و 500 دستگاه انواع خودروی سنگین تولید کردند، بنابراین مشخص است وزارت صمت سال آینده نمی‌تواند چندان روی افزایش تیراژ تولید از ناحیه خودروی تجاری حساب باز کند. تولید شرکت‌های خودروساز خصوصی نیز چندان چنگی به دل نمی‌زند. سال‌جاری وزارت صمت تولید 150‌هزار دستگاهی را به‌خصوصی‌سازان تکلیف کرد اما بررسی آمارهای تولید آنها نشان می‌دهد این شرکت‌ها همواره حول و حوش 70‌درصد از تیراژ تولید تکلیف شده، عقب هستند. بنابراین بعید به نظر می‌رسد سیاستگذار خودرویی برای تحقق هدف‌گذاری صورت گرفته بتواند روی رشد تولید خصوصی‌سازان نیز حساب کند.

به این ترتیب سه خودروساز بزرگ کشور با علم به شرایط پیش رو ترجیح دادند در برآورد تولید و عرضه خود برای سال آینده از وعده‌های تو خالی فاصله گرفته و پیش‌بینی خود را تا حدودی با واقعیت‌های حاکم بر تولید خودرو متمرکز کنند.

با توجه به برآورد ایران خودرو، سایپا و پارس‌خودرو از همین حالا می‌توان وعده وزارت صمت برای تولید یک‌میلیون و 600‌هزار دستگاه خودرو در سال آینده را اگر نگوییم غیر‌ممکن اما تا حد زیادی نشدنی دانست مگر اینکه چالش‌های پیش‌پای خودروسازان مانند نقدینگی، بحران ریزتراشه‌ها و قیمت‌گذاری دستوری به نوعی برطرف شود. حل این چالش‌ها می‌تواند کورسوی امیدی برای تولید یک‌میلیون و 600‌هزار دستگاهی خودرو در سال 1401 باشد.

برآورد تولید خودرو در 1401

برآورد خودروسازان برای سال 1401 حدود یک‌میلیون و 30‌هزار دستگاه انواع خودروی سواری و وانت است این در حالی است که برآورد آنها برای سال‌جاری 955هزار و 400 دستگاه بود. بنابراین شاهد هستیم که سه خودروساز بزرگ کشور سال آینده رشدی حول و حوش 8‌درصد را به نسبت برآورد سال‌جاری برای خود پیش‌بینی کردند. این در شرایطی است که سیاستگذار خودرویی رشد حدود 60‌درصدی را در ذهن می‌پروراند.

حال به سراغ سه خودروساز بزرگ کشور برویم و برآورد هر یک را برای سال آینده با برآورد آنها سال‌جاری مقایسه کنیم. بررسی اطلاعات منتشر شده توسط ایران خودرو نشان می‌دهد این خودروساز برای سال 1401 تولید و عرضه حدود 544‌هزار و 740 دستگاهی را پیش‌بینی کرده است. با توجه به برآورد 497‌هزار و 400 دستگاهی آبی‌های جاده مخصوص برای سال‌جاری این خودروساز در پیش‌بینی خود برای سال آینده یک رشد حدود 5/ 9درصدی را در نظر گرفته است.

غول آبی جاده مخصوص به دنبال این است در سال آینده به نسبت برآورد سال‌جاری حدود 47‌هزار و 300 دستگاه خودرو بیشتر تولید و عرضه کند. ایران خودرویی‌ها تا پایان دی ماه 1400 توانسته‌اند حدود 364‌هزار دستگاه از انواع محصولات خود را به بازار عرضه کنند. از آنجا که پیش‌بینی این خودروساز برای سال‌جاری 497‌هزار و 400 دستگاه بوده است بنابراین ایران خودرویی‌ها باید حدود 133‌هزار و 400 دستگاه دیگر خودرو عرضه کنند. این تعداد خودرو باید در دو ماه پایانی سال تولید و عرضه شود. به عبارت دیگر هر ماه باید حدود 66‌هزار و 700 دستگاه خودرو توسط این خودروساز به بازار تزریق شود. به نظر می‌رسد با توجه به عرضه حدود 55‌هزار دستگاهی در دی ماه امسال کار آبی‌های جاده مخصوص برای عرضه 66‌هزار و 700 دستگاه خودرو در بهمن و اسفندماه تا حدودی مشکل باشد.

اما این خودروساز برای هریک از محصولات خود چه برآوردی را برای سال آینده در نظر گرفته است؟ از گروه پژو به عنوان پرتیراژترین گروه خودرویی غول آبی جاده مخصوص شروع می‌کنیم. خودروساز ساکن کیلومتر 14 جاده مخصوص پیش‌بینی کرده در سال آینده حول و حوش 261‌هزار و 300 دستگاه از اعضای این گروه خودرویی را تولید و عرضه کند. چنانچه این اتفاق رقم بخورد آبی‌های جاده مخصوص پیش‌بینی خود برای تولید و عرضه گروه پژو را به نسبت سال‌جاری حدود 5/ 7درصد کاهش داده‌اند. این‌درصد افت نشان می‌دهد ایران‌خودرویی‌ها قصد دارند سال آینده حدود 21‌هزار و 100 دستگاه کمتر از اعضای این گروه خودرویی را در خطوط تولید خود تکمیل کنند.

گروه سمند نیز بر اساس برآورد ایران خودرو در سال 1401 به نسبت سال 1400 با افت تولید و عرضه روبه‌رو خواهد شد. در حالی که غول آبی جاده مخصوص پیش‌بینی کرده تا پایان سال‌جاری حدود 81‌هزار دستگاه انواع سمند را تولید و به بازار عرضه کند شاهد هستیم که تولید و فروش این خودرو برای سال آینده حدود 9‌درصد افت را به خود خواهد دید. برنامه‌ریزی ایران خودرویی‌ها نشان می‌دهد سال آینده به نسبت برآورد سال‌جاری حدود 7‌هزار و 350 دستگاه سمند کمتر تولید و عرضه می‌شود. پیش‌بینی غول آبی جاده مخصوص برای تولید و عرضه دنا در سال 1401 نیز با کاهش همراه است. خودروساز ساکن کیلومتر 14 جاده مخصوص برآورد کرده بود که تا پایان سال‌جاری 70‌هزار دستگاه انواع دنا را در خطوط تولید خود نهایی کند. اما این خودروساز سال آینده هدف‌گذاری کرده تا حدود 64‌هزار و 800 دستگاه انواع دنا را تولید و به فروش برساند.

بنابراین در تولید و عرضه این خودرو نیز شاهد افتی در حدود 5/ 7درصد هستیم. بنابراین تیراژ دنا نیز حدود 5‌هزار و 200 دستگاه برای سال 1401 کمتر برآورد شده است.

اما برآورد تولید و عرضه رانا در سال آینده به نسبت سال‌جاری رشد را به خود خواهد دید. آبی های جاده مخصوص برای سال آینده تولید و فروش حدود 47‌هزار و 900 دستگاه رانا را پیش‌بینی کرده‌اند. برآورد تولید و عرضه این تعداد رانا در حالی است که در سال‌جاری آبی‌های جاده مخصوص به دنبال فروش حدود 39‌هزار دستگاه از این خودرو هستند. بنابراین غول آبی جاده مخصوص برنامه‌ریزی کرده سال آینده تولید و عرضه رانا را حدود 23‌درصد افزایش دهد. به دیگر سخن سال آینده تولید و عرضه رانا حدود 8‌هزار و 900 دستگاه نسبت به برآورد سال‌جاری افزایش خواهد یافت.

ایران خودرویی‌ها ردیفی نیز تحت عنوان سایر محصولات در نظر گرفته‌اند که برآورد می‌کند در سال آینده حدود 97‌هزار و 100 دستگاه از خودروهای حاضر در این گروه را تولید کنند. به نظر می‌رسد محصولاتی مانند وانت آریسان، هایما و تارا در این گروه خودرویی قرار خواهند گرفت. این گروه خودرویی نیز رشد را در برآورد سال آینده به خود خواهد دید.

سال‌جاری برآورد شده بود که حدود 25‌هزار دستگاه از این خودروها تولید می‌شود اما در سال آینده ایران خودرویی‌ها برآورد کرده‌اند که رشد تولید و عرضه‌ای حدود 289‌درصدی اتفاق خواهد افتاد. حال به سراغ دیگر خودروساز بزرگ کشور یعنی سایپا می‌رویم. سایپایی‌ها برای سال آینده حدود 345‌هزار دستگاه انواع خودرو را تولید می‌کنند. بنابراین یک رشد حدود یک‌درصدی را برای خود پیش‌بینی کردند.

نارنجی‌های جاده مخصوص سال‌جاری پیش‌بینی کردند حدود 341‌هزار و 300 دستگاه انواع محصولات خود را تولید کنند. در برآورد سال آینده سایپا تولید سه محصول خانواده تیبا، شاهین و وانت پراید مورد توجه قرار گرفته است. خانواده تیبا حدود 250‌هزار دستگاه پیش‌بینی تولید را در سال آینده به خود می‌بیند. این در حالی است که سال‌جاری حدود 248‌هزار انواع تیبا قرار بود توسط نارنجی‌های جاده مخصوص تولید شود.

بنابراین در تولید این خودرو رشدی حدود یک‌درصدی پیش‌بینی شده است. رشد تولید و عرضه شاهین نیز پیش‌بینی شده است. خودروساز ساکن کیلومتر 15 جاده مخصوص سال آینده به دنبال این است که 70‌هزار دستگاه شاهین تولید کند. سال‌جاری اما این خودروساز  تولید و عرضه حدود 65‌هزار دستگاه شاهین برای خود برنامه‌ریزی کرده بود اما این اتفاق بعید است در سال‌جاری محقق شود. بنابراین برآورد شده تولید و عرضه شاهین در سال آینده حدود 5/ 7درصد رشد کند. در حالی که سایپا برای شاهین و خانواده تیبا رشد تولید و عرضه در سال آینده را پیش‌بینی کرده اما وانت پراید افت تولید و فروش را تجربه خواهد کرد. افت برآورد تولید و عرضه وانت پراید در سال آینده به نسبت سال‌جاری حدود 12‌درصد خواهد بود. پارس خودرو نیز به عنوان سومین خودروساز بزرگ کشور برآورد رشد تولید و فروش حدود 20‌درصدی را در سال آینده به نسبت سال‌جاری در نظر گرفته است. در سال آینده دو گروه خودرویی Q200 و همچنین انواع خودروهای سواری در صورت‌های مالی پارس خودرو مورد توجه قرار گرفته است. گروه Q200 سال آینده قرار است 60‌هزار دستگاه تولید شود. بنابراین برآورد پارس خودروهایی برای سال آینده نسبت به سال‌جاری در این گروه خودرویی حدود 184‌درصد رشد می‌کند.

اما تولید انواع خودرو در برآورد سال آینده حدود 5/ 11درصد کاهش خواهد یافت. برآورد فروش و عرضه پارس خودرو برای بخش انواع خودروی سواری در سال 1401 حدود 80‌هزار دستگاه پیش‌بینی شده است. اما سال‌جاری این برآورد حدود 90‌هزار و 500 دستگاه بود. برای گروه S200 در سال‌جاری نیز تولید و عرضه 5‌هزار دستگاه پیش‌بینی شده بود اما در سال آینده هیچ برآوردی برای این گروه خودرویی عمل نیامده است.