آیا تا به حال متوجه شده‌اید که دندان‌هایتان بلندتر از قبل به نظر می‌رسند؟ یا هنگام مسواک زدن، لثه‌هایتان خونریزی می‌کنند؟ این‌ها ممکن است نشانه‌هایی از یک مشکل جدی به نام تحلیل لثه باشند. تحلیل لثه به معنای عقب‌نشینی لثه از دندان‌ها است و اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند عواقب جدی برای سلامت دهان و دندان داشته باشد. در این نوشتار، به بررسی علائم، تشخیص و روش‌های درمان تحلیل لثه می‌پردازیم تا بتوانید از سلامت دهان و دندان خود به بهترین شکل محافظت کنید.
تحلیل لثه چیست؟
تحلیل لثه یا عقب‌نشینی لثه به حالتی گفته می‌شود که در آن بافت نرم لثه اطراف دندان‌ها به تدریج از محل طبیعی خود عقب‌نشینی می‌کند و ریشه دندان‌ها نمایان می‌شود. این فرآیند می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بیماری‌های لثه‌ای، مسواک زدن شدید، دندان قروچه، ژنتیک و برخی بیماری‌های سیستمیک رخ دهد. در صورت عدم درمان، تحلیل لثه می‌تواند منجر به حساسیت دندان‌ها، لق شدن دندان‌ها، از دست دادن دندان‌ها و مشکلات جدی‌تر در سلامت دهان و دندان شود.
علائم و نشانه‌های تحلیل لثه
تشخیص زودهنگام و درمان مناسب تحلیل لثه، می‌تواند از پیشرفت بیماری و عوارض جدی آن جلوگیری کند، بنابراین در ادامه به علائم و نشانه های تحلیل لثه اشاره می کنیم.
حساسیت دندانی، زنگ خطری خاموش
یکی از نخستین نشانه‌های تحلیل لثه، افزایش حساسیت دندان‌ها به محرک‌های مختلف مانند سرما، گرما، شیرینی و مواد اسیدی است. با عقب‌نشینی لثه‌ها، بخش عاج دندان که فاقد پوشش محافظتی مینا است، بیشتر در معرض این محرک‌ها قرار می‌گیرد و در نتیجه، احساس درد و ناراحتی ایجاد می‌شود. این حساسیت می‌تواند در هنگام مصرف غذاهای سرد یا گرم، نوشیدن نوشیدنی‌های سرد یا گرم و حتی تنفس هوای سرد تشدید شود.
خونریزی لثه، نشانه‌ای از التهاب و عفونت
خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان، یکی دیگر از علائم شایع تحلیل لثه است. این خونریزی در اثر التهاب و عفونت لثه‌ها رخ می‌دهد و نشان‌دهنده وجود مشکل در بافت‌های نگهدارنده دندان‌ها است. اگر خونریزی لثه به طور مکرر و با شدت اتفاق بیفتد، باید به عنوان یک علامت هشدارنده جدی تلقی شود.
تورم و قرمزی لثه، نشانه‌ای از التهاب
لثه‌های سالم، صورتی رنگ و محکم به دندان‌ها چسبیده‌اند. در صورتی که لثه‌ها متورم، قرمز و ملتهب شوند، می‌تواند نشانه‌ای از تحلیل لثه و بیماری پریودنتال باشد. التهاب لثه‌ها باعث ایجاد فضای بین دندان و لثه می‌شود که محل تجمع باکتری‌ها و پلاک است و در نتیجه، روند تحلیل لثه تسریع می‌شود.
لق شدن دندان‌ها، علامتی از پیشرفت بیماری
در مراحل پیشرفته تحلیل لثه، بافت‌های نگهدارنده دندان‌ها به شدت آسیب می‌بینند و در نتیجه، دندان‌ها شل شده و حرکت می‌کنند. لق شدن دندان‌ها نه تنها ظاهر نامطلوبی ایجاد می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به از دست دادن دندان شود.
بلندتر دیده شدن دندان‌ها، نشانه‌ای از عقب‌نشینی لثه
با تحلیل رفتن لثه‌ها، قسمت بیشتری از ریشه دندان نمایان می‌شود و در نتیجه، دندان‌ها بلندتر از حالت طبیعی به نظر می‌رسند. این تغییر ظاهری علاوه بر ایجاد مشکلات زیبایی، می‌تواند باعث حساسیت ریشه دندان و پوسیدگی آن شود.
بوی بد دهان، نشانه‌ای از تجمع باکتری‌ها
تحلیل لثه باعث ایجاد فضای بین دندان و لثه می‌شود که محل تجمع باکتری‌ها و پلاک است. این باکتری‌ها تولید مواد بدبو می‌کنند و در نتیجه، بوی بد دهان ایجاد می‌شود. بوی بد دهان حتی با مسواک زدن و استفاده از دهانشویه به طور کامل برطرف نمی‌شود و تنها با درمان بیماری زمینه‌ای (تحلیل لثه) می‌توان آن را برطرف کرد.
تغییر رنگ دندان‌ها، نشانه‌ای از آسیب به مینای دندان
دندان‌هایی که در معرض تحلیل لثه قرار دارند، ممکن است تغییر رنگ دهند. این تغییر رنگ به دلیل تجمع پلاک و جرم روی دندان‌ها، آسیب به مینای دندان و یا رسوب مواد رنگی در توبول‌های عاجی دندان رخ می‌دهد.
ایجاد حفره بین دندان و لثه، پناهگاهی برای باکتری‌ها
با عقب‌نشینی لثه‌ها، حفره‌ای بین دندان و لثه ایجاد می‌شود که محل تجمع باکتری‌ها و پلاک است. این حفره‌ها به دلیل دسترسی دشوار به آن‌ها، به راحتی تمیز نمی‌شوند و می‌توانند باعث پوسیدگی دندان و تشدید بیماری پریودنتال شوند.
درد و ناراحتی در ناحیه لثه، نشانه‌ای از التهاب و عفونت
در برخی موارد، افراد مبتلا به تحلیل لثه ممکن است در ناحیه لثه احساس درد و ناراحتی کنند. این درد می‌تواند به صورت درد مداوم یا درد هنگام جویدن غذا باشد و در اثر التهاب، عفونت و یا آسیب به بافت‌های اطراف دندان ایجاد شود.
روش‌های تشخیص تحلیل لثه
همانطور که در بخش‌های قبلی گفتیم، تحلیل لثه می‌تواند به تدریج و بدون درد رخ دهد و ممکن است در مراحل اولیه به راحتی قابل تشخیص نباشد. اما خوشبختانه، با مراجعه منظم به دندانپزشک و انجام معاینات دوره‌ای، می‌توان این مشکل را در مراحل اولیه تشخیص داد و از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
روش‌های تشخیص تحلیل لثه
برای تشخیص دقیق تحلیل لثه، دندانپزشک از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند:
معاینه بالینی
- بررسی ظاهر لثه‌ها: دندانپزشک به دنبال علائمی مانند تورم، قرمزی، خونریزی و عقب‌نشینی لثه‌ها خواهد بود.
- اندازه‌گیری عمق جیب‌های لثه‌ای: با استفاده از یک ابزار مخصوص، دندانپزشک عمق جیب‌های لثه‌ای را اندازه‌گیری می‌کند. افزایش عمق این جیب‌ها نشان‌دهنده تحلیل لثه است.
- بررسی حساسیت دندان‌ها: دندانپزشک با استفاده از یک ابزار کوچک، حساسیت دندان‌ها به سرما، گرما و لمس را بررسی می‌کند. افزایش حساسیت دندان‌ها می‌تواند یکی از نشانه‌های تحلیل لثه باشد.
رادیوگرافی
- رادیوگرافی پریاپیکال: این نوع رادیوگرافی تصویری از ریشه دندان و استخوان اطراف آن ارائه می‌دهد و به دندانپزشک کمک می‌کند تا میزان تحلیل استخوان و ریشه دندان را ارزیابی کند.
- رادیوگرافی پانوراما: این رادیوگرافی تصویری کامل از دندان‌ها و فک‌ها ارائه می‌دهد و به دندانپزشک کمک می‌کند تا وضعیت کلی دهان و دندان را بررسی کند.
علائمی که ممکن است نشان‌دهنده تحلیل لثه باشند:
علاوه بر معاینات بالینی و رادیوگرافی، برخی علائم دیگر نیز می‌توانند نشان‌دهنده تحلیل لثه باشند، از جمله:
- بلندتر به نظر رسیدن دندان‌ها
- لق شدن دندان‌ها
- حساسیت دندان‌ها به سرما، گرما و مواد غذایی
- تغییر رنگ دندان‌ها
- پوسیدگی ریشه دندان
- خونریزی لثه‌ها
- بدبو شدن دهان
اهمیت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام تحلیل لثه بسیار مهم است، زیرا درمان در مراحل اولیه بسیار آسان‌تر و موثرتر خواهد بود. اگر تحلیل لثه درمان نشود، می‌تواند عواقب جدی مانند از دست دادن دندان‌ها، عفونت‌های لثه‌ای و مشکلات سلامتی عمومی را به دنبال داشته باشد.
روش‌های درمان تحلیل لثه
تحلیل لثه، مشکلی است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند. خوشبختانه با پیشرفت علم دندانپزشکی، روش‌های درمانی مختلفی برای این مشکل وجود دارد. انتخاب روش درمانی مناسب، به شدت تحلیل لثه، علت ایجاد آن و شرایط عمومی دهان و دندان هر فرد بستگی دارد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین روش‌های درمان تحلیل لثه می‌پردازیم:
درمان‌های غیر جراحی
| درمان |
نحوه درمان |
| جرم‌گیری و صیقل دادن |
این روش شامل پاکسازی دقیق سطح دندان‌ها و ریشه‌ها از پلاک و جرم‌های دندانی است. پلاک و جرم، لایه‌ای چسبناک و حاوی باکتری‌ها هستند که به مرور زمان روی دندان‌ها و زیر لثه‌ها تجمع می‌یابند و می‌توانند باعث تحلیل لثه شوند. |
| لیزر درمانی |
در این روش از لیزر برای از بین بردن باکتری‌ها و بافت‌های آلوده زیر لثه استفاده می‌شود. لیزر درمانی همچنین می‌تواند به بهبود بافت لثه و کاهش التهاب کمک کند. |
| دارو درمانی |
در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است برای کاهش التهاب و عفونت، داروهای ضد التهاب یا آنتی‌بیوتیک تجویز کند. |
درمان‌های جراحی
| جراحی |
نحوه انجام |
| جراحی فلپ |
در این روش، لثه برش داده شده و به سمت بالا می‌رود تا ریشه دندان و استخوان زیرین آن قابل دسترسی شود. سپس، جرم و باکتری‌های موجود در زیر لثه پاکسازی شده و لثه دوباره بخیه می‌شود. |
| پیوند بافت نرم |
در این روش، بافت نرم از قسمت دیگری از دهان (مانند سقف دهان) برداشته شده و به ناحیه‌ای که لثه تحلیل رفته است، پیوند زده می‌شود. |
| پیوند استخوان |
اگر تحلیل لثه همراه با تحلیل استخوان باشد، ممکن است نیاز به پیوند استخوان باشد. در این روش، استخوان از قسمت دیگری از بدن یا از یک منبع مصنوعی برداشته شده و به ناحیه تحلیل رفته پیوند زده می‌شود. |
| لایه برداری لثه |
در این روش، لایه نازکی از لثه برداشته می‌شود تا ریشه دندان بیشتر نمایان شود و ظاهر دندان‌ها بهبود یابد. |
عوامل موثر در انتخاب روش درمانی
- شدت تحلیل لثه: هرچه تحلیل لثه شدیدتر باشد، روش درمانی پیچیده‌تر خواهد بود.
- علت تحلیل لثه: اگر تحلیل لثه ناشی از بیماری پریودنتال باشد، درمان آن نیاز به اقدامات بیشتری دارد.
- شرایط عمومی دهان و دندان: سلامت عمومی دهان و دندان، سن بیمار و وجود بیماری‌های زمینه‌ای نیز در انتخاب روش درمانی موثر هستند.
در صورتی که شرایط شما نیازمند درمان‌های جراحی باشد و به دنبال نتایج مطلوب از جراحی هستید، می‌توانید به بهترین متخصصان ایمپلنت در تهران مراجعه کنید، در اینجا تعدادی از برجسته‌ترین متخصصان ایمپلنت در تهران معرفی شده‌اند.
راه‌های پیشگیری از تحلیل لثه
با رعایت برخی مراقبت‌های ساده، می‌توان از بروز تحلیل لثه جلوگیری کرد و سلامت لثه‌ها را حفظ نمود.
مسواک زدن صحیح
حداقل دو بار در روز و به مدت دو دقیقه، دندان‌ها را با مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
نخ دندان کشیدن
روزانه یک بار از نخ دندان استفاده کنید تا ذرات غذا و باکتری‌هایی که بین دندان‌ها گیر کرده‌اند، پاک شوند.
دهانشویه
استفاده از دهانشویه آنتی‌باکتریال می‌تواند به کاهش باکتری‌های دهان کمک کند.
جرم‌گیری
جرم‌گیری منظم (هر 6 ماه یکبار) به حذف جرم و پلاک دندان کمک می‌کند که از عوامل اصلی بیماری لثه هستند.
معاینه
دندانپزشک می‌تواند در مراحل اولیه بیماری لثه را تشخیص داده و درمان مناسب را آغاز کند.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات
این مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که به تقویت لثه‌ها کمک می‌کنند.
کاهش مصرف قند
مصرف زیاد قند می‌تواند به رشد باکتری‌ها در دهان کمک کند و خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد.
ترک سیگار
سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی بیماری لثه است و می‌تواند روند تحلیل لثه را تسریع کند.
درمان بیماری‌های زمینه‌ای
برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و برخی داروها می‌توانند خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهند. بنابراین، درمان این بیماری‌ها بسیار مهم است.
استفاده از محافظ دهان
اگر عادت به دندان قروچه دارید، استفاده از محافظ دهان می‌تواند از آسیب به لثه‌ها جلوگیری کند.
سخن پایانی
اکنون که با تحلیل لثه و راه‌های پیشگیری از آن آشنا شدید، نوبت به عمل است. اگر نگران سلامت لثه‌های خود هستید، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. به خاطر داشته باشید که لبخندی زیبا، نشانه اعتماد به نفس و سلامتی شماست.
