بکوپا یا براهمی از گیاهان بومی هندوستان بوده و در طب سنتی آیورودا برای بهبود حافظه کاهش اضطراب و درمان صرع کاربرد داشته است. این گیاه در محیط های مرطوب و گرمسیری رشد می کند. و توانایی رشد در زیر آب باعث محبوبیت آن به عنوان یک گیاه آکواریمی نیز شده است. در ادامه به خواص گیاه باکوپا خواهیم پرداخت.
خواص گیاه باکوپا و فواید درمانی
باکوپا یا براهمی گیاه دارویی علفی چند ساله بومی کشور هندوستان و مناطق مانند سریلانکا نپال چین پاکستان تایوان ویتنام هاوایی و فلوریدا است. این گیاه در کشور ما نیز در اراضی مرطوب و باتلاقی بلوچستان انتشار دارد.
باکوپا بهترین رشد را در مناطق گرمسیری و مرطوب دارد. حتی قابلیت خوبی برای رشد زیر آب دارد. از این رو امروزه علاوه بر کاشت به منظور خواص درمانی به عنوان یک گیاه آاکواریمی نیز کاردبرد دارد.
از لحاظ ظاهری باکوپا گیاهی بدون کرک با ساقه ای گوشتی و کمی خزنده است و برگ های آن کاملا بدون برگ و تخم مرغی شکل و کمی دراز هستند که از آن سه رگبرگ مشخص و مشهود است. گل های باکوپا به صورت منفرد و دارای دم گلی به رنگ های سفید یا آبی کمرنگ است. میوه کپسول و تخم مرغی به طول حدود نیم سانتی متر در داخل دانه ها قرار دارد.
گیاه باکوپا سرشار از مواد ارزشمند غذایی و آنتی اکسیدان است. یکی از مهم ترین ترکیبات شیمیایی موجود در این گیاه bacosides است که اثرات آنتی اکسیدان ویژه در مغز دارد. و بسیاری از فواید درمانی این گیاه مربوط به این ترکیب است. مهم ترین خواص باکوپا شامل موارد زیر می شود:
تقویت حافظه و کمک به درمان آلزایمر
باکوپا برخی از مواد شیمیایی مغز را که در تفکر یادگیری و حافظه نقش دارند افزایش می دهد. و دارویی مفید برای رفع مشکل کم شدن حافظه است. همچنین برخی تحقیقات نشان داد که باکوپا می تواند از سلول های مغز در برابر مواد شیمیایی درگیر در بیماری آلزایمر محافظت کند.
به عنوان مثال یک مطالعه در سال 2012 نشان داد مصرف روزانه 150 میلی گرم از این گیاه سه بار در روز و به مدت دو ماه اثرات موثری بر حافظه دارد. بهبود توانایی ابقاء حافظه در مغز افزایش میزان هوشیاری فرد بهبود قدرت تمرکز و کمک به بزرگسالان مبتلا به زوال عقل از دیگر خواص درمانی این گیاه است.
کاهش استرس و خستگی ذهن
یکی دیگر از خواص گیاه باکوپا کمک به کاهش اضطراب و استرس است. ترکیبات موجود در این گیاه روی کاهش هورمون کورتیزول (هورمون استرس) تاثیر دارد. در نتیجه مغز را برای پاسخگویی بهینه به شرایط استرس زا آماده می کند. در رفع خستگی ذهنی اضطراب و دلشوره نیز مفید است.
کمک به درمان افسردگی
تحقیقات اولیه بر روی خواص گیاه باکوپا نشان داده است. مصرف باکوپا به همراه سیتالوپرام داروی ضد افسردگی به کاهش علائم در افرادی که اقسردگی دارند. و از سیتالوپرام راحت نمی شوند کمک می کند. همچنین دو مطالعه 12 هفته ای بر روی افراد نشان داد که مصرف 300 میلی گرم باکوپا مونیزی در روز در مقایسه با درمان دارونما میزان اضطراب و افسردگی را در بزرگسالات به طور قابل توجهی کاهش می دهد.
افزایش سلامت روانی
طبق بررسی و آزمایشی که متخصصان استرالیایی از بین افراد جمع آوری کرده اند به این نتیجه رسیدند که مصرف گیاه باکوپا تاثیر عجیبی در سلامت روانی و همچنین افزایش سطح تصمیم گیری سریع و واکنش های سریغ داشته است.
رفع مشکل بی خوابی
استفاده از گیاه باکوپا برای رفع مشکل بی خوابی و اختلالات خواب مفید است. به نظر می رسد این گیاه با تاثیر بر هورمون ها و از بین بردن استرس روزانه. تاثیر مثبتی برای خواب دارد.
کاهش علائم بیش فعالی در کودکان
برخی تحقیقات تاثیر مثبت این گیاه را بر کاهش علائم بیش فعالی همراه با کمبود توجه در کودکان نشان داده است.
بهبود درد مفاصل
گیاه باکوپا خاصیت ضد التهاب و ضد درد دارد و از این رو استعمال موضعی روغن آن در تسکین درد استخوان و مفاصل و درد کمر موثر است. همچنین ماساژ سر با روغن این گیاه به تسکین سردرد های عصبی نیز کمک می کند.
رفع برخی مشکلات گوارشی
کمک به درمان زخم معده و بهبود خروج گاز معده از دیگر خواص گیاه باکوپا است و موجب کاهش خروج درد گاز هضم بهتر و تسکین درد معده می شود.
کاهش آسیب های ناشی از بیماری
گیاه باکوپا سرشار از مواد آنتی اکسیدان است. ترکیبات موجود در این گیاه آسیب های ناشی از بیماری های قلبی دیابتی و برخی سرطان ها را بهبود می بخشد و در کاهش التهاب های ناشی از سرطان دیابت بیماری های قلبی و کلیوی موثر است.
افزایش رشد مو
پر پشت شدن موها و کمک به تقویت و افزایش رشد مو از خواص روغن باکوپا است. استفاده از این روغن و ماساژ دادن کف سر با آن باعث افزایش گردش خون می شود. در نتیجه رشد بیشتر موها می شود.
عوارض جانبی
- استفاده از این گیاه هنگام بارداری یا شیردهی و برای کودکان ممنوع است.
- برخی مشکلات گوارشی از قبیل حالت تهوع و استفراغ افزایش حرکات روده گرفتگی معده خشکی دهان و خستگی از عوارض جانبی مصرف بیش از اندازه این گیاه است.
- استفاده از باکوپا ممکن است باعث کاهش ضربان قلب شود بنابراین مصرف آن در افرادی که دچار مشکل ات کندی ضربان قلب هستند بایستی با نظر پزشک انجام شود.
- مصرف باکوپا در افرادی که دچار مشکل گرفتاری مجاری ادراری و یا انسداد روده هستند ممنوع است زیرا می تواند باعث تشدید این ناراحتی ها شود.
- باکوپا ترشح هورمون تیروئید را افزایش می دهد لذا لازم است افرادی که دچار بیماری و اختلالات مربوط به تیروئید هستند و داروهای مربوط به آن را مصرف می کنند قبل از مصرف این گیاه حتما با پزشک متخصص مشورت کنند.
- این گیاه برای مبتلایان به آسم و بیماری ها تنفسی ممنوع است زیرا می تواند ترشحات مایعات در ریه را افزایش دهد.
