ولادت ، اسامی و القاب ، فضایل و مناقب، و.....حضرت سجاد (ع)

ششمین معصوم ، امام چهارم ، حضرت سجاد (ع)

 

ولادت حضرت امام زین العابدین (ع)
آفتاب وجود ابوالائمه حضرت علی بن الحسین (ع) زین العابدین از مشرق دامان ملکه ی ایران و عروس جهان عرب شهر بانو ( شاه زنان ) در ظهر روز پنجشنبه 5 شعبان سال 38 هجری در شهر مدینه طلوع کرد . نام مبارکش علی از علو همت و از جدش اتخاذ شده و نام او از نام پروردگار مشتق گردید . فرزندی که مقرر بود پاسداری از دژ توحید به وی سپرده شود .

آری ولادت وی در هنگامه ی نبرد علی بن ابی طالب (ع) با دشمنان پیمان شکن ستمگر و منحرف در خانه سیدالشهدا (ع) نوگلی شکفت و خانه ای که محل آمد و شد ملائک و فرشتگان بود ، عطر شادی و سرور پاشید .

نیم قرن قبل از این میلاد پر برکت ، حضرت رسول خدا (ص) نام او را به جابر بن عبدالله انصاری فرموده بود ، زیرا این اراده ی تغییر ناپذیری خداوندی بود که این نخلستان را امیر المومنان (ع) و یازده فرزند پاک از سلاله ی رسول اکرم (ص) نگاهبانی و با خون مقدس خویش آبیاری کنند ، تا بماند و سایه گستر شود و جهانی را سرشار از سبزی و خرّمی سازد .

القاب حضرت سجاد (ع)
القاب حضرت امام زین العابدین (ع) حاکی از صفات نیک و مکارم اخلاق و عظمت طاعات و عبادات وی برای خداوند متعال است که مهم ترین آن ها عبارتند از :

1. زین العابدین ؛ او زینب عبادت کنندگان بوده است که جدش رسول خدا (ص) این لقب را به وی عطا نموده است .

2. سید العابدین ؛ برای اطاعت از خدا و پیروی از اوست و هیچ کس مانند او خدا را عبادت نکرده است .

3. سجّاد ؛ به خاطر سجده های طولانی و فراوان آن حضرت بود . او بیشتر از اکثر مردم برای خدا و طاعت وی سجده می کرد . امام باقر (ع) از زیادی سجده ی پدرش حکایت می کند و می فرمود : علی بن الحسین (ع) نعمت خدای عزوجل را ذکر نمی کرد مگر این که سجده می کرد و آیه ی از کتاب خدا را که در آن سجده نمی خواند ، جز این که خدا را سجده می کرد و چیزی که از آن هراسان بود ، خدا دفع نمی کرد مگر خدا را به آن سبب سجده می کرد و از هیچ چیز نماز واجب خارج نمی شد مگر این که سجده می کرد و اثر سجود در تمام مواضع سجده ی او نمایان بود و به این خاطر سجاد نامیده شد . 1

4. الزّکی ؛

آن حضرت ملقب به زکّی است زیرا خدای تعالی او را پاک و مطهر گردانید از هر گونه آلودگی همان گونه که پدرانش را پاک کرده است الّذین اَذهبَ عَنهُمُ الرجس و طَهَّر هُم تطهیراً .

5. ذوالثفنات ؛

به این لقب مشهور شد چون در محل سجده او چیزی شبیه پینه های شتر آشکار شده بود و ابوجعفر امام باقر (ع) می فرماید : برای پدرم در محل سجده او آثار برجسته ای بود که سالی دوبار آن را قطع می کردند ، در هر دفعه پنج تا پینه بود از این جهت وی را ذو الثفنات نامیدند .

6. امین ؛

از القاب شریف که به آن شناخته می شود امین است . این صفت برجسته ، شایسته ی او بود . امام علیه السلام می فرمودند : اگر قاتل پدرم ، شمشیرش را نزد من به امانت بسپرد به او بر می گردانم .

7. ابن الخیرتین ؛

از القاب شریفی که به آن شهرت دارد ابن الخیرتین است . آن حضرت به این لقب افتخار می کرد و می فرمود : من فرزند دو خیر هستم . اَنا بن الخیرین اشاره به قول جدش رسول خدا (ص) دارد که فرمود : برای خدا از بندگان دو خیر است که از عرب هاشم را اختیار کرد و از عجم فارس را .

فضایل مناقب
حضرت امام سجاد (ع) عمانند دیگر بزرگان دین خلق و خوی بس الهی و انسانی داشت . دوست و دشمن وی را ستایش کرده اند . مهم ترین فضایل آن حضرت عبارت است از ؛

1- علم ؛ امام سجاد (ع) سرآمد دانشمندان عصر خویش بود . بسیاری از منابع علمی و فقهی اسلامی از روایات آن امام همام سرشار است .

2- گذشت و بردباری ؛ امام (ع) صبری شگفت در برابر خطاهای دیگران از خویش نشان می داد و به آسانی می گذشت و بدی های دیگران را با نیکی پاسخ می داد .

3- شجاعت ؛ حضرت امام زین العابدین (ع) هر چند از خطاهای مردم می گذشت اما در برابر ستمگران و بیدادگران می ایستاد و با آنان مدارا نمی کرد که سخنان و خطابه آتشین آن حضرت در قیام حسینی مهم ترین جلوه های شجاعت وی در برابر حکومت فاسد اموی می باشد .

4- سخاوت و بخشندگی : امام سجاد (ع) در سخاوت و بخشندگی سرآمد مردم روزگار خویش بود و آن چه به دست می آورد بر اساس سخاوت و بخشندگی در راه خدا خرج می کرد .

5- انفاق فراوان ؛ امام سجاد (ع) آشکارا و پنهان ، بینوایان و نیازمندان را کمک و یاری می فرمودند و گاه به صورت ناشناس احتیاجات نیازمندان و محرومان را برطرف می ساخت .

6- فصاحت و بلاغت ؛ آن حضرت از مراتب عالی و فضل و دانش بهره مند بود و کتاب گران قدر صحیفه ی سجادیه گوشه ای از دریای بیکران معرفت و آگاهی آن حضرت بود که مطالب آن سرشار از فصاحت و بلاغت است .

7- آزاد کرد بندگان ؛ آن حضرت در طول حیات پربار خویش ، همواره برای رهایی بردگان تلاش می نمود و بردگان زیادی را برای رضای حق تعالی آزاد نمودند که آن حضرت خود هزار کنیز خرید و در راه خدا آزاد نمود .

8- ورع و پارسایی ؛ آن حضرت به خاطر فراوانی عبادت و بندگی حق تعالی زینب عابدان بهشت نامیده شده است . ایشان پیوسته به نماز و مناجات و دعا و زاری در پیشگاه خداوند مشغول بود ، در عبادت چنان می گریست که وی را البکاء نامیده اند . وجودش سرشار از تقوا و پاکدامنی و پرهیزکاری بود . پیشانی آن حضرت به خاطر سجده های طولانی پینه بسته بود .

9- احسان به پدر و مادر ؛ قرآن کریم صراحتاً ما را به نیکی به پدر و مادر سفارش نموده اند . آن حضرت در تمامی لحظه های زندگی همراه و یار پدر خویش بودند و وجود مبارک ایشان در حوادث عاشورا و دوران بعد از آن ، نمایانگر علاقه ی وافر آن حضرت نسبت به پدر بزرگوار حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و اهداف مقدس ایشان بوده است .

10- هیبت و عظمت ؛ امام سجاد (ع) دارای چنان هیبت و عظمتی بود که دشمنان هنگام رویارویی با آن حضرت متاثر می شدند و از رفتار ناپسند خویش اظهار ندامت و پشیمانی می کردند .

عظمت امام سجاد (ع) از دیدگاه معاصرانش

علمای دین و همه شخصیت هایی که معاصر امام سجاد (ع) بودند ، همگی از عظمت شخصیت وی سخن گفته اند و او را مورد تعظیم و تحسین قرار داده اند که بعضی از آن ها اشاره می گردد :

1- جابربن عبدالله انصاری ، صحابی بزرگ پیامبر (ص) و از دوستداران و سرسپردگان اهل بیت (س) درباره ی امام چنین می گوید : در بین فرزندان پیامبران مانند علی بن الحسین (ع) دیده نشده است .

2- عبدالله بن عباس ؛ با توجه به عظمت شان و زیادی سن امام زین العابدین (ع) را تکریم و تعظیم می کرد و در برابر او خضوع و خشوع می کرد و هرگاه او را می دید برای عظمت وی از جا بر می خاست و با صدای بلندی می گفت : خوش آمدی عزیز و محبوب یگانه

3- محمدبن مسلم الزهری ؛ من هیچ هاشمی مانند علی بن الحسین (ع) ندیدم . من هیچ قریشی افضل تر از علی بن الحسین (ع) ندیدم . من در بین اهل بیت (ع) مردی را افضل تر از علی بن الحسین (ع) ندیدم . علی بن الحسین (ع) افضل تر اهل زمان و بهتر از همه در طاعت بود . منادی در قیامت صدای زند که سید عابدین در زمانش بایستد ، علی بن الحسین قیام می کند .

4- سعید بن مسیب از فقهای برجسته ی مدینه می گوید : با تقوا تر از او یعنی علی بن الحسین (ع) ندیدم . من هرگز کسی را افضل تر از علی بن الحسین (ع) ندیدم . من کسی را نجیب تر و با تقوا تر از زین العابدین علی بن الحسین (ع) ندیدم .

5- زید بن اسلم ؛ از رهبران فقهای مدینه که درباره ی عظمت و بلاغت امام در شگفت بود و در باره ی وی چنین می گوید : نشستم با کسی از اهل قبله مانند علی بن الحسین (ع) . در بین اهل بیت کسی را مانند او ندیدم یعنی علی بن الحسین (ع) . من همانند علی بن الحسین (ع) در فهم و حفظ قرآن کسی را ندیدم .

6- حماد بن زید ؛ از جمله فقهای ممتاز بصره بود . وی با آن حضرت دوست بود و ایشان را تحسین می کرد . می گفت : علی بن الحسین (ع) افضل ترین هاشمی بود که کن او را دیده ام .

7- یحیی بن سعید بن قیس انصاری ؛ از بزرگان و تابعین و از فقها و علمای آن عصر درباره ی وی گفت : امام علی بن الحسین (ع) از لحاظ ایمان و تقوا و فراوانی علم و فضل سرور هاشمیان بود .

8- مالک ، کسی در بین اهل بیت پیامبر (ص) مانند علی بن الحسین (ع) نبود .

9- ابوبکر بن برقی می گوید علی بن الحسین (ع) افضل زمانش بود . امام علی بن الحسین (ع) افضل اهل زمان خودش به علم و تقوا و طاعت در راه خدا بود و احدی در زمان خودش مانند او در کمال و علو ذات نبود .

10- ابوزرعه می گوید : احدی را فقیه تر از علی بن الحسین (ع) ندیدم .

11- ابوحازم گفت من هیچ هاشمی را برتر از علی بن الحسین (ع) ندیدم . هم چنین می گوید : فقیه تر از علی بن الحسین (ع) ندیدم .

12- ابوحاتم الاعرج گفت : من هاشمی از علی بن الحسین (ع) افضل تر ندیدم .

13- ابوحمزه ثمالی : ثابت بن ابی صفیه مشهور به ابو حمزه ثمالی می گوید : من هرگز نشنیدم کسی که زاهدتر از علی بن الحسین (ع) باشد مگر آن چه از علی بن ابی طالب (ع) به ما رسیده است و مرتبه دیگر گفت : نشنیدم از احدی هرگز که زاهدتر از علی بن الحسین (ع) باشد . وقتی در زهد و وعظ صحبت می کرد همه آن هایی که حاضر بودند ، گریه می کردند .

14- امام صادق (ع) می فرماید : هیچ یک از فرزندان علی امیرالمومنین (ع) و نه در بین خاندان وی احدی نزدیک تر و شبیه تر به او در لباس و فقه از علی بن الحسین (ع) نبود . امام زین العابدین (ع) شبیه ترین مردم به حرم امیرالمومنین (ع) در عبادت و علم و سایر مواهب بود . او یک تصویری از آن شخصیت بزرگ بود که آسمان دنیا را به علم و معارفش روشن کرد .

15- عمر بن عبدالعزیز خلیفه اموی ؛ در ملاقات با امام سجاد (ع) به اطرافیانش می گوید : شریف تر از همه مردم شخصی بود که همین حالا مرا ترک کرد یعنی امام زین العابدین (ع) کسی که مردم دوست دارند با او باشند و دوست ندارند با کسی غیر او باشند پس از شهادت امام زین العابدین (ع) گفت : چراغ این جهان خاموش شد و زیبایی اسلام و زین العابدین در گذشت .

16- یزید بن معاویه پس از خطبه ی آن حضرت در شام چنین گفت : این از خاندانی است که از کودکی با علم پرورش یافته و از منبر فرود نمی آید مگر به رسوا کردن من و فضاحت آل ابوسفیان ... .

17- عبدالملک مروان خلیفه ی فاسد اموی ؛ در دیدار با امام سجاد (ع) گفت : اجتهاد در صورت تو آشکار است و توفیق الهی نصیب تو شده است ، تو قسمتی از رسول خدا (ص) هستی . نسبتت به او نزدیک است ، سببت مسلم است و تو در بین اهل بیت و زمان خودت صاحب فضل بزرگی هستی و به تو فضل و علم و دین و ورعی داده شده است که به احدی مانند تو داده نشده است و نه قبل از تو مگر به اجداد گذشته ات ... .
18- منصور دوانیقی ؛ خلیفه ی سفاک اموی ؛ در نامه خویش به نفس زکیه می گوید : در بین شما علویین بعد از وفات رسول خدا (ص) مولودی مثل زین العابدین (ع) متولد نشده است .

19- فرزدق شاعر بزرگ عرب ؛ درباره ی وی می گوید : این پسر بهترین بندگان خداست ، این متقی و پاک شده و پاک و در این صفات نمونه است . وقتی که قریش او را می بیند گویند شان می گوید مکرمت ها و فضایل او بالاترین مکرمت هاست او به اوج عزت و افتخار بالا می رود که مردم عرب و عجم در اسلام از رسیدن به ان عاجزند ... .

20- سید حمیری – شاعر عرب در وصف امام سجاد (ع) چنین می سراید : و را بعهم عَلیٌ ذو المساعی / به للدین والدنیا قوام ؛ و چهارم آن ها علی بن الحسین (ع) صاحب جد و جهدی است که دین و دنیا به آن پایدار است .

21- ابن شهاب می گوید : قرشی افضل تر از علی بن الحسین (ع) ندیدم .

22- ابن زید می گفت : پدرم نقل می کرد من هرگز کسی را بزرگ تر از علی بن الحسین (ع) ندیدم .