علی علیه السلام و الگوی توسعه او ...

الا و ان لکل ماموم اماما یقتدی به ...

هر پیروی پیشوایی دارد که به او اقتدا می کند و از پرتو علم او روشنی می جوید .

بدانید که پیشوای شما از دنیای خود به دو پیراهن کهنه و از خوردنی های آن به دو قرص نان بسنده کرده است . البته شما توان این کار را ندارید لکن مرا با دوری از گناهان، کار و کوشش، پاکدامنی و پیمودن راه درست یاری دهید .

نهج البلاغه نامه 45

گاهی از تریبون های علمی شنیده می شود; مفاهیمی مانند زهد، مانع توسعه و پیشرفت کشور است . این افراد می گویند: زهد، شهروندان را نسبت به مال و ثروت بی رغبت می کند و از کار و کوشش باز می دارد . و می افزایند: داشتن روحیه زاهدانه، مغایر افزون طلبی است . در نتیجه جامعه از انباشت سرمایه که خود مقدمه شکوفایی تولید و کارآفرینی است محروم می شود . از سوی دیگر ابراز می دارند: زهد چون مردم را از مصرف گرایی نهی می کند، در نتیجه تولید از رونق خواهد افتاد . البته برخی از قائلان فوق، زهد را نفی مطلق نمی کنند بلکه می گویند مفاهیمی همچون تقوا، قناعت، صبر و زهد فقط در اخلاق فردی جایگاه دارد و علم توسعه را باید در جای دیگری جست و جو کرد . مشکل این نظریه پردازان این است که نه زهد اسلامی را به درستی فهمیده اند و نه دانش توسعه را .

مولا علی (ع) که هم الگوی زهد است و هم مظهر کار و کوشش، هم اسطوره تقوا برای طول تاریخ است و هم تولیدکننده سرمایه حتی برای نسل های آینده . همان طور که در آغاز این نوشته نقل شد صرفه جویی و چشم پوشی از دنیا را در کنار علم و دانش و پرهیزکاری و پاکدامنی را در کنار اجتهاد و کار و کوشش مطرح کرده است . بنابراین، زهدیعنی مصرف اندک برای دستیابی به توسعه همه جانبه . براستی زهدی که مظهر کامل آن امیر مومنان است همان طور که آخرت را تامین می کند دنیا را آبادخواهدکرد .

البته زهد در زندگی فردی و حکومتی مولا علی (ع) مقوله ای است اجتماعی، نه فردی . زهدبا مردم و به نفع مردم، نه زهد گوشه نشینی و انزوا . زهد دارایی فراوان به خاطر کار و کوشش طاقت فرسا و بخشش مستمر تا سر حد فقر اختیاری . زهد خودداری از یک درهم بخشش بیت المال و انفاق مال خویشتن به ناشناسی حتی در حال نماز و بالاخره زهد کارگری نزدکافران ذمی برای دستمزدی اندک و اطعام بر فقیر و یتیم و اسیر است . آری پیروی از الگوی مصرف و اقتدا به پیشوایی حضرت امیر مومنان (ع) در آبادکردن زمین، حفر قنات و بیرون کشیدن آب از دل زمین و بخشیدن آن و بسنده کردن به حداقل بهره وری در زندگی شخصی، در عین حال مواظبت از اموال عمومی و مبارزه با رانت خواری و در نهایت جلوگیری از سوءاستفاده شخصی دولتمردان و نزدیکان، بهترین راه توسعه کشور است .

براستی اگر به جوامعی که امروز نیز به عنوان الگو معرفی می شوند درست نظر کنیم، درمی یابیم که توسعه آنان نیز به خاطر افزون طلبی و تجمل گرایی نبوده است بلکه به دلیل بهره مندی از کارگرانی کم توقع و دارای وجدان کاری و داشتن مدیرانی بوده است که بهترین اتومبیل های دنیا را تولیدکرده و خود با دوچرخه به محل کار خودرفته اند .

امروز در کشور اسلامی خویش اگر به پیشرفت و عزتی دست یافته ایم مرهون مردان دانشمندی است که با اقتدا به مولا علی (ع) چشم از چرب و شیرین دنیا پوشیده اند و به جای حرص زدن در جمع آوری مال و ثروت و حتی مدرک به حفظ و اصلاح ذخیره های فرهنگی و گسترش آگاهی در بین نسل جوان جامعه همت گماشته اند .

در خانه های کوچک و نشت و نشست کرده خود نشسته و نقشه هایی به بزرگی میراث فرهنگی ایران زمین کشیده اند . متاسفانه در طول تاریخ گذشته، ارزش های اسلامی، هرگز به عنوان برنامه اجتماعی، فرصت بروز و ظهور نیافته است . مومنان فقط می توانستند در زندگی انفرادی خودآن را متجلی سازند . امروزه باید این مفاهیم آسمانی، تبدیل به زیربنای افکار مردم و برنامه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه شود .