سازمان فرهنگ و ارتباطات
1- سفر به مکله (Mekele)
استان تیگره شمالی ترین استان اتیوپی است و در حدود 80 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد. با توجه به رشد سه درصدی جمعیت پیش بینی می شود در سال 2000 میلادی 7/3 میلیون جمعیت داشته باشد. اقتصاد منطقه بر پایه کشاورزی استوار است و تا میزان 90درصد به روش دیم کشت می نمایند که به دلیل ناکافی بودن میزان بارش و کمبود منابع آبی با مشکلات جدی مواجه هستند.
از سوی دیگر، به دلیل فقدان امکانات و وسائل کشاورزی مدرن، نداشتن بذرهای اصلاح شده، تقسیم زمین های زراعتی به واحدهای کوچک، نداشتن آموزش و تجربه لازم، امیدی به بهبود وضع اقتصادی مردم از طریق کشاورزی وجود ندارد.
این منطقه در گذشته در زمره مناطق محروم کشور بوده است و در حال حاضر با توجه به نفوذ بدون رقیب جنبش آزادیبخش خلق تیگره در حزب حاکم و سایر مراکز تصمیم گیری کشور، وجود یک گرایش قوی برای تبدیل این استان به یک منطقه صنعتی ملموس می باشد.
طرحهایی برای بهبود و اصلاح راههای ارتباطی در دست اجرا است و فرودگاه مکله بزودی به یک فرودگاه بین المللی تبدیل خواهد شد.
با شروع دوران بازسازی وضعیت نهادهای آموزشی در مقایسه با گذشته بهتر شده است. در این استان تعداد 561 دبستان، 44 مدرسه راهنمایی و 20 دبیرستان وجود دارد. هم چنین یک مرکز تربیت معلم، تعداد 2 مدرسه فنی - حرفی ای، دانشکده بازرگانی و دانشکده کشاورزی از جمله مراکز آموزشی این استان محسوب می شوند.
برگزاری سمپوزیوم نجاشی در مکله مرکز استان تیگره از چند جهت درخور توجه است. از لحاظ سیاسی چنان که اشاره شد این منطقه، حوزه نفوذ مهمترین گروه مؤتلفه حزب حاکم بر کشور می باشد. از لحاظ مذهبی نیز منطقه تیگره از دیر باز پایگاه مهم مسیحیت ارتدوکس اتیوپی بوده است و مسلمانان هنوز در این منطقه در اقلیت هستند.
علاوه بر این، قوم تیگره خود را وارث تمدن عظیم آکسوم می دانند که از قرن اول تا قرن هفتم میلادی در این سرزمین اقتدار داشته است. بنا بر این، برگزاری این همایش عظیم توسط مجلس اعلای اسلامی و با همکاری کامل مقامات دولت محلی در پایگاه قدیمی مسیحیت، برای مسلمانان اهمیت ویژه ای دارد و وقوع آن همچنان برای کلیسای ارتدوکس ناباورانه می نماید.
2- سمپوزیوم نجاشی
مسلمانان جهان اتیوپی را به عنوان کشوری می شناسند که نخستین مهاجران را که در سرزمین خود مکه تحت تعقیب مشرکان قریش قرار داشتند، به گرمی پذیرفت و آنان را در چتر حمایت خود گرفت. این مهاجران که به رهبری جعفربن ابی طالب به حبشه مهاجرت کرده بودند، به گرمی مورد استقبال قرار گرفتند و نجاشی پادشاه امپراتوری آکسوم که از وی با نام اصحمه یاد کرده اند، این مهاجران را پذیرفت.
بسیاری از مورخان مسلمان نوشته اند که اصحمه پادشاه حبشه تحت تاثیر اسلام قرار گرفت و به اسلام گروید. (1) از طرفی با توجه به ریشه های عمیق دین مسیحیت در تمدن آکسوم، حکومت یک پادشاه مسلمان بر این سرزمین مسیحی و مردم سنتی آن بسیار دشوار می نمود; در نتیجه، برطبق یک روایت مشهور پادشاه توسط همسرش مسموم گردید; از این روی، از همان زمان مسیحیان منطقه به وی به عنوان یک قدیسه می نگرند و کلیشایی برای یادبود این زن ساخته می شود. (2)
همچنین این مطلب قابل توجه است که برخی از مهاجرین که از اصحاب پیامبرصلی الله علیه وآله محسوب می شوند در سرزمین حبشه وفات کرده و در حبشه مدفون گردیدند. قبور این اصحاب پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله امروزه در نزدیکی مقبره نجاشی است و مسلمانان به زیارت آنان می روند.
مجلس اعلای امور اسلامی اتیویی به منظور گرامیداشت مقام نجاشی سمپوزیومی برگزار کرد تا یاد نخستین پادشاه مسلمان را احیا نماید. مقبره نجاشی در منطقه تیگرای در روستایی با نام نجاشی و در نزدیکی ویکرو (Wiqro) واقع شده است که از مرکز منطقه، شهر مکله (Mekele) 55 کیلومتر فاصله دارد. بسیاری از سفرای کشورهای اسلامی و مقامات مسلمان دولتی در این سمپوزیوم حضور داشتند.
روز شنبه با یک پرواز داخلی هواپیمایی اتیوپی مهمانان، آدیس آبابا را به مقصد مکله ترک کردند و پس از ساعتی پرواز در مکله بر روی باند شوسه فرودگاه فرود آمدند. مقامات محلی در فرودگاه از مهمانان استقبال کرده و پس از گردشی کوتاه در شهر، از مراکز اسلامی از جمله دفتر مجلس اعلای اسلامی منطقه و دادگاه شریعت دیدن کردند، همچنین از برج یادبود قربانیان جنگ و مدارس و مساجد در دست احداث، دیدار به عمل آمد.
طبق برنامه قبلی، بعدازظهر همان روز مهمانان شهر مکله را در مسیر جاده مکله - اسمره به سوی مقبره نجاشی ترک گفتند تا مسافت 55 کیلومتری به مقصد روستای نگاش را طی نمایند. مردم شهر کوچک ویکرو (Wiqro) به خیابانها ریختند و از مهمانان با آوازخوانی و پایکوبی استقبال نمودند. برخلاف رویه ناخوشایند گذشته و مناسبات تلخ مسلمانان و مسیحیان در منطقه تیگره، حتی کشیش های مسیحی با پوشیدن لباسهای مذهبی و حمل تابوت به مهمانان خوشامد گفتند.
حدود ساعت 3 بعد از ظهر مسافران به شهر کوچک نجاشی رسیدند. در این شهر مسلمانان اکثریت دارند و مردم مسلمان که در منطقه تیگره در اقلیت هستند از دیدن مهمانان هم کیش خود سر از پا نمی شناختند. مردان و جوانان با طبل و پایکوبی و خواندن ذکر و مدایح و زنان با تشکیل حلقه های ذکر، شادی و مسرت خود را از حضور مهمانان مسلمان در این منطقه دور دست ابراز نمودند.
بی درنگ مهمانان به طرف مقبره نجاشی به راه افتاد و مزار این پادشاه مسلمان و سایر صحابه پیامبرصلی الله علیه وآله را زیارت کردند. یکی از شیوخ مسلمان که متولی مقبره نجاشی است. زیارتنامه مخصوص را برای زائران مرقد وی قرائت نمود، اشک شوق در دیدگان زائران حلقه زده بود و گویی این سفر در جغرافیای حبشه نیست، بلکه سفری است به تاریخ حبشه و حضور در کنار نخستین مهاجران مسلمان، و این مرقد، قصر نجاشی است که جعفرابن ابی طالب و دیگر یاران پیامبرصلی الله علیه وآله را در بارگاه خود دارد.
پیش از غروب آفتاب مهمانان از مقبره نجاشی و دیگر صحابه مدفون در اطراف حرم وی خداحافظی کرده و به سوی شهر مکله به راه افتاده اند. در روز هفتم دسامبر1997 سمپوزیوم نجاشی با سخنرانی آقای گبرو عسرت (Gebru Asrat) رئیس منطقه تیگرای افتتاح گردید. آقای عبدالرزاق محمدعلی دبیرکل مجلس اعلای اسلامی نیز پیرامون اهداف برگزاری این سمپوزیوم مطالبی را بیان نمود. سپس شیخ عبدالرحمن رئیس مجلس اعلای امور اسلامی اتیوپی پیرامون زندگانی نجاشی و صحابه پیامبرصلی الله علیه وآله که به حبشه مهاجرت کردند، سخنرانی کرد و از رئیس منطقه خواست که رسما سمپوزیوم را افتتاح نماید.
وی در سخنرانی خود اقدامات حکومت آکسوم را در دفاع از اسلام و مهاجران مسلمان مورد تاکید قرار داد و سخنان پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله درباره سرزمین حبشه را ستود که به مسلمانان دستور داد از تهاجم به حبشه خودداری نمایند. وی همچنین وجود بردباری مذهبی و همزیستی همه پیروان ادیان را در آن دوران بی نظیر خواند.
اولین سخنران شیخ منصور رئیس مجلس عالی امور اسلامی منطقه تیگرای بود که پیرامون دوران نجاشی و مهاجران به حبشه مطالبی بیان نمود و به سؤالات برخی از حاضران پاسخ داد و جلسه صبحگاهی پایان یافت.
اولین سخنران بعد از ظهر دکتر لپیسو دلیبو (Lapiso Delibo) استاد بازنشسته (مسیحی) و محقق رشته تاریخ بود. وی مقاله خود را تحت عنوان مناسبات تاریخی اتیوپی با جهان عرب در دوران نجاشی قرائت نمود و به سؤالات حاضران پاسخ گفت.
سخنران دیگر این جلسه آقای عباس احمد محقق رشته تاریخ و کارمند محلی این رایزنی فرهنگی بود. وی پیرامون مشکلات مسلمانان اتیوپی و مبارزات طولانی آنها برای رهایی از این محدودیتهای سیاسی و اجتماعی سخنرانی کرد.
در جلسه اختتامیه سمپوزیوم از بازاریان مسلمان دعوت شد که برای ساخت مرکز اسلامی در دهکده نجاشی مشارکت نمایند و مبلغ قابل توجهی در همان جلسه جمع آوری گردید. نماینده سرمایه دار معروف اتیوپی محمدحسین العمودی نیز از طرف وی قول مساعدت داد.
3- خشم کلیسا
کلیسای ارتدوکس اتیوپی، پس از برگزاری سمپوزیوم نجاشی با انتشار بیانیه ای رسمی برگزاری آن را محکوم نمود. علاوه بر این، تاکید کرد که نجاشی اصحمه یک پادشاه مسیحی بوده است و اتیوپی به جز دوران کوتاه حاکمیت احمد گران (امام احمد بن ابراهیم الغازی) هرگز پادشاهی مسلمان به خود ندیده است.
مجلس اعلای امور اسلامی اتیوپی که برگزار کننده سمپوزیوم بود، با انتشار بیانیه ای از واکنش کلیسا ابراز تاسف نموده و از کلیسای ارتدوکس خواست که از اقدامات تحریک آمیز اجتناب ورزد و به جای آن برای بهبود زندگی مادی و معنوی مردم اتیوپی تلاش کند.
یکی از افرادی که بشدت با برگزاری سمپوزیوم اعلان مخالفت نمود، سراسقف سابق منطقه شوآی غربی ابونا گبرئیل بود (نامبرده به دلیل مخالفت های مکرر با پاتریارک اخیرا از کار برکنار شده است) وی در بیانه ای که در روزنامه مبروک مورخ 9 دسامبر1997 انتشار یافت مطالبی را به این شرح بیان نموده است:
به نام پدر، پسر و روح القدس
بنیانگذار دین اسلام و به اصطلاح پیامبر مسلمانان - حضرت - محمدصلی الله علیه وآله در سال 570 میلادی در مکه متولد شد. در سن 25 سالگی با زنی ثروتمند به نام خدیجه ازدواج کرد و بر اساس زندگینامه اش، فردی امی بود و قبل یا بعد از نزول وحی و کتاب مقدس درس ناخوانده بود.
وی پس از آن که پیرامون ولادت و دوران کودکی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله با زیاده گویی مطالبی می نویسد، این مطلب را می افزاید که چگونه پادشاه آکسوم به مسلمانانی که از ترس تعقیب مشرکان سرزمین خود را ترک کرده بودند، به گرمی استقبال کرد:
این مطلب در کتابهای متعدد تاریخی ذکر شده است که پادشاه آکسوم در قرن هفتم میلادی از مسلمانان تحت تعقیب استقبال کرد، زیرا این موضوع را از تعالیم مسیحیت فراگرفته بود. با توجه به خدمتی که پادشاه آکسوم به مسلمانان مهاجر کرده بود، طبق منابع تاریخی - حضرت - محمدصلی الله علیه وآله به پیروانش دستور می دهد: «تا وقتی که حبشیان به شما حمله نکرده اند به آنها هجوم نبرید.» بنابراین، تصور این که جانشین شاه کالب، گبره ماسکال پادشاه آکسوم نامش را به احمد نجاشی تغییر داده و به اسلام گرویده باشد، بازی با آتش و شنا در استخر خیال و تحریف تاریخ حبشه و حتی نقض گفته پیامبر خودشان است.
البته، ما نمی توانیم علیه دفن یک مسلمان در محلی در 15 کیلومتری ویکرو استدلال نماییم. در واقع، ممکن است دهها مسلمان در گذشته در این محل مدفون شده باشند. ولی این درست نیست که فرض شود پادشاه خاصی به نام احمد نجاشی مسلمان شده باشد و نخستین پادشاه مسلمان در جهان باشد. چنانکه منطقی نیست که مطرح نماییم این پادشاه افسانه ای در فلات نجاشی دفن شده باشد. زیرا طرح این مسایل به ایجاد اختلاف و سوء تفاهم بین مسلمانان و مسیحیان منجر خواهد شد که تاکنون مانند یک ملت مناسبات خوب و برادرانه ای با هم داشته اند.
اخیرا سمپوزیومی پیرامون زندگی و حیات احمد نجاشی توسط مجلس اعلای امور اسلامی اتیوپی برگزار شد و طبق گزارش رسانه های گروهی دولتی، نمایندگان نهادهای مختلف دولتی، بازاریان مسلمان، سفرای کشورهای اسلامی مقیم آدیس آبابا و اسمره و بسیاری از دانشوران مسلمان در آن حضور یافتند. ولی از همه این مطالب شگفت انگیزتر، سخنان یک مقام رسمی است که سمت مهمی را در دولت دارد و در این زمینه می گوید:
«استقبال گرم احمد نجاشی از مسلمانان معتقدی که از رنج تعقیب مشرکان مکه گریخته بودند، بهترین نشانه شکیبایی دینی بود.»
ولی ما به دلایلی که می آید می گوییم پادشاهی که در قرن هفتم میلادی در آکسوم از مهاجران مسلمان استقبال کرد، احمد نجاشی نبوده است:
1. جز چند نویسنده متعصب عرب، بسیاری از نویسندگان تاریخ اتیوپی و جهان وجود یک پادشاه مسلمان را که نام احمد نجاشی داشته باشد تایید نکرده اند.
2. این مطلب مشهوری است که مهاجران مسلمان در سال 615 میلادی از مکه حرکت نموده و از طریق بندر عذولی (عدولیس - (Adulis به آکسوم رسیدند. بنابراین، طبق نظر بسیاری از مورخان مشهور مانند کنتی روسینی ( Conti Rossini) ، موسی (Mussi) ولیت مان (Litman) ، از سال 630 تا 830 هیچ پادشاهی بر اتیوپی حکومت نکرده است که نام احمد نجاشی داشته باشد. از این روی، شرکت کنندگان در سمپوزیوم که اعلان کرده اند پادشاهی مسلمان به نام احمد نجاشی از مسلمانان استقبال کرده است، یک افسانه ساده را بافته اند که از ساده لوحی خودشان سرچشمه می گیرد.
3. طبق نظر مورخان مسلمان، این پادشاه افسانه ای قرن هفتم در جهان عرب با نام احمد نجاشی و در اتیوپی با نام شاه و یا آرماخ (Armak) شناخته می شود. با وجود این، برطبق شواهد تاریخی که به این دوران اشاره کرده اند، آراماک اول (Aramak I) پادشاهی معتقد و پایبند به دین مسیحیت بود که از سال 830 میلادی تا هنگام مرگش به امپراتوری آکسوم خدمت نمود.
همچنین آثار باستانی مانند سکه های طلا و مسی وجود دارد که با صلیب تزیین شده و توسط پادشاه رواج داشته است. این آثار باستانی هنوز در موزه ها موجود هستند و گواه مسیحیت شاه آراماک هستند. بنابراین، تصور اینکه احمد نجاشی همان شاه آراماک بوده است، افسانه ای دروغین است. خداوند دروغ گویان را دوست ندارد و گفته - حضرت - محمدصلی الله علیه وآله را که به مسلمانان دستور داده است با حبشیان در صلح بسر برند، نقض می کند.
4. طبق نظر برخی از مورخان، افرادی از مهاجران مسلمان که از ترس تعقیب سرزمین خود را ترک کرده بودند، در حبشه به مسیحیت گرویدند. تکله صادق مکوریا (Mequria Tekiesadiq) مورخ مشهور کشورمان نوشته است که برخی از این مهاجران به دین مسیحیت تمایل یافته و به دین حامیان خود درآمدند، ولی ما می خواهیم با برادران مسلمان خود در آرامش زندگی نماییم و مایل نیستیم روی این مسائل تبلیغ نماییم.
5. چناچه پادشاه آکسوم به دین جدید (اسلام) گرویده باشد، - حضرت - محمدصلی الله علیه وآله می بایست برای وی نامه ای نوشته باشد و خرسندی و خشنودی خود را از این موضوع ابراز نموده باشد، در حالی که - حضرت - محمدصلی الله علیه وآله صرفا از پیروانش خواسته است که به حبشه حمله ننمایند.
6. مورخان مسلمان نوشته اند که وقتی - حضرت - محمدصلی الله علیه وآله، برای فعالیتهای بازرگانی به سوریه سفر می کرد، با شخصی به نام پدر بحیرا ملاقاتهایی داشته است. براساس این واقعیت برخی از دانشمندان ادعا می نمایند که احتمالا محمدصلی الله علیه وآله اصول تعالیم مسیحیت را از این راهب آموخته باشد. بنابراین، ما می توانستیم روی این موضوع تبلیغات زیادی کنیم و نکردیم.
7. هنگامی که محمد پیامبرصلی الله علیه وآله در سال 570 میلادی متولد شد، تاریخ نام پادشاهی را که بر آکسوم حکومت داشت، «واسن سیگد» (Wosen seged) ضبط کرده است که به عنوان میهارنه کریستوس ( Meharene Kristos) معروف است و بین سالهای 580-565 حکفرمایی داشته است. هنگامی که مهاجران به آکسوم آمدند، پادشاه حاکم «فیره سینای » (Fire Senay) نام داشت. به دنبال وی شاه «عقالی ولد» (Akale Weled) بین سالهای 632 -623 بر آکسوم حکومت می کرد و این همان زمانی است که حضرت محمدصلی الله علیه وآله در سن 63 سالگی رحلت نمود. شاهان یاد شده نوادگان گبره ماسکال شاه کالب بودند که اقلیت مسیحیان یمن را رهایی بخشید. تردیدی نیست که شاهان مزبور به مسیحیت متعهد بوده اند.
8. سرانجام این که هدف اصلی نامگذاری دهکده کوچک نجاشی به نام «دومین مکه » چیست؟ پیش بینی این مطلب دشوار نیست که حرکت دیگری از سوی مکه برای نابودی سرزمین حبشه آغاز گردد. در واقع دیدار از مقبره نجاشی و برگزاری سمپوزیوم نجاشی به معنای نادیده گرفتن جامعه مسیحیت اتیوپی است. لذا ما طرفهای مربوط را نصیحت می کنیم که از دست زدن به چنین اقدامات تحریک آمیزی اجتناب نمایند.
9. من از این فرصت استفاده کرده و اعلان می کنم که 9/99 درصد از مسلمانان اتیوپی دوستداران صلح بوده و می خواهند با برادران و خواهران مسیحی خود در آرامش زندگی کنند. به هرحال، بعضی از دانشوران و مورخان مسلمان با نوشتن مطالب تحریک آمیز تعالیم مسیحیت را هدف قرار داده اند. بنابراین، ما و تمامی مسیحیان ومردم با تقوایی که دوستدار خداوند هستند، برگزاری این سمپوزیوم را محکوم می کنیم و با استفاده از این فرصت برادران مسلمان خود را اندرز می دهیم که از این اقدامات تحریک آمیز خودداری کرده و از آنان می خواهیم که از مسلمان خواندن پادشاه قرن هفتم میلادی آکسوم امتناع نمایند و اجازه دهیم که هر کس بر دین خود بماند.
4. اسلام نجاشی
تردیدی وجود ندارد که اسلام پس از مکه مکرمه و حتی قبل از مدینه به سرزمین حبشه راه یافت. از آنجا که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در حمایت ابوطالب بودند، مشرکان قریش نمی توانستند به ایشان آزار برسانند. با شدت یافتن سختگیری و شکنجه های مشرکان قریش پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به یاران خود دستور دادند به سرزمین حبشه مهاجرت نمایند، زیرا در آنجا پادشاهی حکومت می کند که در قلمرو حکومتش به کسی ستم نمی شود. بنابراین، این نکته مسلم است که پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله شخصیت نجاشی پادشاه حبشه را پیش از گرویدن به اسلام مورد ستایش قرار داده بودند و نجاشی نیز قبل از گرویدن به اسلام مهاجران مسلمان را پناه داد.
چون مشرکان قریش از هجرت مسلمانان به حبشه آگاه شدند، هیاتی را به ریاست عمروبن عاص برای استرداد آنان به دیار نجاشی اعزام کردند ناکام بازگشتند. گفته می شود که نجاشی تحت تاثیر سخنان جعفربن ابی طالب رهبر مهاجران قرار گرفت و به اسلام گروید. تمامی مورخان مسلمان، اسلام آوردن نجاشی را مورد تایید قرار داده اند، ولی جای شگفتی است که مورخان مسیحی که به دلیل فقدان متون معتبر تاریخی، کلیه وقایع و حوادث این دوران از تاریخ اتیوپی را از منابع اسلامی نقل می نماید، وقتی به موضوع اسلام آوردن نجاشی می رسند آن را ندیده می گیرند و به کلی از آن صرف نظر می نمایند. (4)
به هر حال، برخی از مورخان عقیده دارند که نجاشی به رغم مخالفت رجال دین و ارباب کلیسا اسلام خود را اظهار می نماید و این موجب بروز شورش در درون حکومت وی می شود (5) و در نهایت توسط همسرش مسموم می گردد. یکی از شواهدی که مؤید این نظریه می باشد، این است که در نزدیکی دهکده نجاشی کلیسایی به نام مریم همسر نجاشی وجود دارد. همچنین گفته می شود که مردم گور همسر نجاشی را به نام «مریم خائنه » تا به امروز می شناسند. (6)
علاوه بر این، اصحاب سیره نقل کرده اند که نجاشی در ماه رجب سال نهم هجری وفات نمود و پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و یارانش بروی نماز غایب خواندند و این نخستین نماز غایبی بود که در اسلام اقامه گردید. (7)
از سوی دیگر، اسلام در همین زمان در جزیره العرب به ظهور رسید و بنیان تمدن عظیمی را پی نهاد و به دنبال ظهور این تمدن، علم و فرهنگ در پهنه گسترده آن رونق یافت و بسیاری از سیاحان و تاریخ نگاران در پرتو ظهور این تمدن آثار خود را نگاشتند. و به همین دلیل، مورخانی که درباره این دوره از تاریخ اتیوپی قلم زده اند از فقدان منابع دست اول و مطمئن شکوه داشته اند.
علاوه بر افسانه ها و اسطوره های شفاهی که سینه به سینه نقل شده است، مهمترین منبع برای تاریخ اتیوپی در این دوران آثار مورخان مسلمان می باشد. بنابراین، آثار مورخانی چون مسعودی، عمری و مقریزی تنها منابع تاریخی و قابل استفاده برای این دوره از تاریخ اتیوپی هستند.
البته وجود آثار مذهبی مربوط به کلیسای ارتدکس به ویژه در خصوص فعالیتهای کلیسا و زندگی و حیات قدیسان این کلیسا که مسؤول استمرار موجودیت آن بوده اند، قابل استفاده می باشد. ولی واقعیت این است که هم مورخان اتیوپیایی و هم مورخان غربی که در زمینه تاریخ اتیوپی دارای آثاری هستند، به علت نداشتن هیچ منبع دیگری، تمامی مطالب خود را از مورخان مسلمان فوق اخذ می نمایند، ولی وقتی به موضوع زندگی پادشاه اصحمه می رسند، فقط به ذکر مهاجرت مسلمانان به اتیوپی بسنده می نمایند و از گرویدن وی به اسلام سخن به میان نمی آورند.
با وجود این، در منابع تاریخی که توسط مورخان مسیحی نگاشته شده است مواردی یافت می شود که گرویدن پادشاه اصحمه نجاشی را به اسلام تائید می کند، هر چند آشکارا برگرویدن نجاشی به اسلام دلالت ندارد. «تدسه » در اثر خود «حکومت و کلیسا در اتیوپی » می نویسد:
«... از وی به نام اصحمه النجاشی یاد می شود و مقبره او در نزدیکی ویکرو» در محلی واقع شده است که هنوز توسط مردم محلی محفوظ مانده است. اهمیت این مساله از آن جهت است که ما در سنتهای خود مقبره یکی از پادشاهان قرن هفتم آکسوم را در محلی خارج از پایتخت باستانی آن داریم...». (8)
لازم به یادآوری است که «تدسه » این مطلب را در زمینه علل انتقال پایتخت پادشاهی آکسوم از شمال به سوی جنوب ذکر می نماید و به نظر می رسد که وی پذیرفته است که مقبره پادشاه اصحمه در خارج از آکسوم قرار دارد و این همان مقبره ای است که در دهکده نجاشی واقع شده است. به علاوه، این مطلب نیز مسلم است که در آن منطقه مقبره دیگری با نام نجاشی وجود ندارد; مقبره ای که از دیر باز توسط مسلمانان محلی حفظ و نگهداری می شود.
علاوه براین، برخی از مورخان غربی نیز گرویدن نجاشی به اسلام را مورد تایید قرار داده اند، لیکن در بیان علل آن گفته اند که نجاشی برای اغراض سیاسی اسلام آورد. زیرا احتمال داشت که با اقتدار دین اسلام در جزیرة العرب موجودیت کشورش مورد تهدید واقع شود، بنابراین، از مهاجران مسلمان استقبال نمود و آنان را در حمایت خود گرفت. در نتیجه این ملاطفت مسلمانان حبشه را سرزمین جهاد ندانستند و بدین طریق پاداش خود را از مسلمانان باز پس گرفتند. (9)
سئوال دیگری که مطرح است، این است که چنانچه پادشاه اصحمه مسیحی مانده بود، چگونه جمعیت مسلمانان محلی که در کل آن منطقه در اقلیت هستند، مسئولیت حفظ از مقبره را بر عهده گرفته اند؟ و چگونه این اقلیت که از دیر باز از سوی دین رسمی و حاکم تحت تعقیب و فشار بوده اند، توانسته اند در نزدیکی آن مسجدی بنا نمایند؟ مساله ای که با لحاظ کردن اقتدار و حاکمیت کلیسا و دین رسمی غیر ممکن می نماید.
مرجع دیگری که بر همین مطلب تائید نهاده است «فرهنگ کتابشناسی اتیوپی جلد اول » است که در سال 1975 توسط مؤسسه مطالعات اتیوپی به چاپ رسیده است. احتمال دارد که نام پادشاه اصحمه بن ابجار از تاریخ طبری اخذ شده است. به نظر می رسد که در این کتاب نویسنده نظر مسلمانان اتیوپی را تائید کرده است که می گویند «نجاشی » به اسلام گرویده بود، زیرا می نویسد: «وی به نامه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله پاسخ مثبت داد و اسلام را پذیرفت.» (10)
5. حرف آخر
1- به رغم مخالفت رسمی و علنی کلیسا با برگزاری سمپوزیوم نجاشی، مسیحیان و مراجع رسمی و دولتی از برگزاری این همایش با شکوه استقبال نمودند. صدا و سیمای دولتی اتیوپی گزارش های مکرر و پوشش خبری کاملی را از برگزاری این همایش ارائه کرد و در اخبار سراسری و گزارش هفتگی خود به تفصیل صحنه هایی از آن را پخش نمود.
با توجه به اینکه صدا و سیمای اتیوپی اخبار سراسری خود را به زبانهای امهری، تیگرینیا، ارومیفا، و انگلیسی پخش می نماید، از این همایش دینی بازتاب کامل و روشنی ارائه کرد. علاوه بر این، رسانه های گروهی و مطبوعات دولتی نیز اخبار این سمپوزیوم را در حد مطلوب گزارش نمودند .
در واقع، دولت می خواهد، این مطلب را القا نماید که روند دموکراسی در کشور به پیش می رود و مساوات و برابری مذهبی و شکیبایی دینی اجرا می شود; مردم اتیوپی اعم از مسلمانان و مسیحیان بدون تبعیض اعمال مذهبی خود را آزادانه انجام می دهندو دولت اصل آزادی مذهبی را که در قانون اساسی تضمین شده است، در حد مطلوب رعایت می نماید.
2- موضوع مهم دیگری که در برگزاری سمپوزیوم نجاشی مورد توجه بود، احیای یاد این شخصیت بزرگ تاریخی به عنوان مظهر شکیبایی و بردباری مذهبی است، زیرا امروزه هم دولت و هم کلیسای ارتدوکس اتیوپی این واقعیت را پذیرفته اند که اتیوپی دیگر برای آنان جزیره مسیحیت محسوب نمی شود. آنها در آمار و ارقام رسمی خود با تلخ کامی این مطلب را ابراز می نمایند که 45 درصد مردم اتیوپی مسلمان و 40 درصد آنها مسیحی هستند و خوشا که پیروان این دو دین در کمال آرامش و همزیستی آشتی جویانه برای آرمانهای ملی بکوشند. آقای عسرت گیرو رئیس منطقه تیگره در سخنرانی افتتاحیه سمپوزیوم گفت:
«استقبال گرم و سطح شکیبایی دینی در آن دوران نظیری نداشت و به شدت حضرت محمدصلی الله علیه وآله را تحت تاثیر قرار داد». لذا به پیروان خود دستور داد که حبشه را به عنوان سرزمین درستی و نیکی بشناسند: «تا وقتی که حبشیان به شما هجوم نکرده اند به آنان حمله نکنید» و هرگز جهادی علیه آنها صورت نگرفت.
وی در قسمت دیگری از سخنانش گفت: «از آن هنگام، نجاشی به عنوان الگوی بردباری مذهبی شناخته می شود که از لحاظ تاریخی و دینی اهمیت فراوان دارد. زیرا در قرون اولیه و به رغم برخی از مشکلات در طی تاریخ، نجاشی در مجموع به عنوان سمبل همزیستی صلح آمیز بین مسیحیان و مسلمانان بوده است و به عنوان شاهدی که ما می توانیم در صلح و آشتی با یکدیگر زندگی کنیم چنانچه منشی را انتخاب کنیم.»
حکومت ما این تنوع و تکثر را مایه مباهات و به عنوان منبعی عظیم و غنی می داند و ما خود را ملتزم می دانیم که از حقوق تمامی بخشهای مردم خود دفاع نماییم. به دنبال یک جنگ آزادیبخش طولانی علیه رژیم ستم پیشه، اتیوپی بار دیگر کشوری است که در آن همگان از آزادی کامل برای ابراز و انجام دین بهره مند می باشند.
قانون اساسی ما در راستای سیستم قضایی سکولار کشور، فعالیت قانونی دادگاههای شریعت را اجازه داده است، این مطلب تاکید می کند که اتیوپی به طور یکسان سرزمین مسلمانان و مسیحیان است نه این که یکی نقش میزبانی دیگری را داشته باشد.
ما به ویژه به این تاریخ طولانی همزیستی آشتی جویانه خود افتخار می کنیم و با تمام امکانات خود خواهیم کوشید تا استمرار بی وقفه آن را تضمین کنیم و مطمئن شویم که این میراث پرافتخار را به فرزندان خود و نسل های آینده واگذار کنیم.
3- شایان ذکر است که در این سمپوزیوم طرحهایی برای گسترش فعالیتهای اسلامی در دهکده نجاشی به تصویب رسید. یکی از این طرحها، ایجاد «مرکز بزرگ اسلامی » در دهکده نجاشی است که یکی از برنامه های این مرکز تاسیس دانشگاه اسلامی و همچنین تشکیل یک گروه مطالعاتی برای تحقیق زندگانی و حیات «احمد نجاشی » از جمله مصوبات این سمپوزیوم بود. حضور برخی از بازاریان مسلمان و نماینده شیخ محمد حسین العمودی در سمپوزیوم و اعلان آمادگی آنها برای حمایت مالی از این پروژه عظیم، امیدهایی برای اجرای این طرح ایجاد می نماید.
پی نوشت ها
1- السیرة الحلبیه، ج 1، ص 293; تاریخ طبری، ج 1، ص 1569.
2- به گفته شیخ عبدالرحمن حسین موسی رییس مجلس اعلای امور اسلامی اتیوپی.
3- عبدالسلام هارون: تهذیب سیره ابن هشام، ص 92; سیره ابن هشام (طبع مصر1937)343.
. 4 - J. Spencer Trimingham:Islam in Ethiopia (Frank Cass. London 1976). 43-47
.5- السیرة النبویة لابن هشام، ج 1، ص 365.
6- به گفته عبدالرحمن حسین موسی، رییس مجلس اعلای امور اسلامی اتیوپی.
7- صحیح بخاری، ج 4، ص 254; تاریخ طبری، ج 1، ص 172.
8- Tadesse Tamrat:Church and State in Fthiopia:1270- 1527(Oxford University Press, 1972) p.34
9- Jones and Monroe:History of Abussinia:p. 45.
10- Institiue of Ethiopian Studies:Dictionary of Etiopian Bibliography; (A. AUniversity Press; A.A)P.28.