اسلام و جامعه جهانی (۱) و (۲)

این گفتار، تلاش دارد تا مشخص کند که، در صورت وجود، معمولاً کدام پدیده فرهنگی به جهانی شدن همبسته است در اساس، با تعالیم و آموزه های قرآن یا اصول اخلاق اجتماعی و سازمانی موجود در بیشتر جوامع اسلامی متعارض است. تروریست های یازده سپتامبر زندگی ها و بناها را با اثر بخشی تکان دهنده که محصول مهارت تکنولوژیکی غرب بود، از بین بردند. آنها حکومت ایالات متحده را همان طور که پیروزی شگرفش در جنگ سرد آن را مشخص کرد، جسورتر کردند. آن حکومت اکنون به تقسیم نهادهای بشری و انسان ها تحت عنوان خیر یا شر شروع کرده و به این نتیجه رسیده که کار عمده ای که آمریکاییان مدرن باید در واکنش به این مصیبت ملی انجام دهند عبارت است از «مصرف بیشتر» برای اینکه اقتصادشان را قوی نگه دارند. چارچوب روزافزون دوگانه ای که برای سیاست خارجی آمریکا در حال ترسیم شدن است با برجستگی نظریه های برخورد تمدن ها در حلقه های دانشگاهی و روزنامه نگاری با هم ترکیب شده اند تا اختلافاتی که فرهنگ مسلمانان و غرب را از یکدیگر جدا می کند، افزایش دهند. با این حال، می توان مشاهده کرد که این فرهنگ ها به طوری بنیادی و ناامید کننده با توجه به اتفاق نظر گسترده ای که در باب برخورداری از دموکراسی و سرمایه داری، در سطح جهان، در حال شکل گیری است، مغایر نیستند. بلکه به نظر می رسد که دو نیروی فرهنگی عمده در سیاست جهانی امروز؛ یعنی لیبرال دموکراسی و اسلام گرایی، در مراحل مختلف توسعه به سمت اهداف نه چندان متفاوت به سر می برند. غرب، خواهان بنیاد معنوی بیشتری برای جوامع تکنولوژیکی خود است، درحالی که ملل اسلامی در جست وجوی حفظ بنیادهای معنوی خود هستند، حتی در صورت اقتباس آن نهادهای سیاسی و اقتصادی که میزان رفاه آنها را بهبود بخشند. با این وجود، ظهور برخی اشکال دموکراسی اسلامی، هرچند محدود، بیشترین امیدواری را برای دست یابی به راه حلی که احتمالاً هم به نفع ملت های اسلامی و هم غرب است و در این فرآیند از امکان وقوع برخورد تمدن ها جلوگیری می کند، فراهم می نماید. در هر حال به نظر می رسد که درک نادرستی در رابطه با طرز تلقی های اسلامی نسبت به جهانی شدن در میان بسیاری از غیر مسلمانان وجود دارد. پندارهای کلیشه ای گروه های افراطی که با زور در مقابل نهادهای جهانی ایستاده اند، به واسطه دیدگاه های مطرح شده بسیاری از رهبران اسلامی که به پذیرش شکل گیری اجتناب ناپذیر یک جامعه جهانی اذعان دارند، بسیار تضعیف می شوند. در واقع اظهارات آمریکاییان نشان دهنده عدم فهم و حتی عدم تمایل منتقدان غربی به کشف واقعی ارزش ها و طرز تلقی های اسلامی است.