توصیه‌های دکتر علیرضا استقامتی به والدین کودکان دیابتی
برخی از کودکان به دلیلی نقص در سیستم ایمنی بدن خود به دیابت دچار می‌شوند. دیابت کودکان فقط به خود آنها محدود نمی‌شود و گرفتاری‌هایی برای خانواده آنها نیز ایجاد می‌کند. اگر خانواده‌ها نحوه برخورد مناسب با دیابت کودکان را بدانند بسیاری از این مشکلات حل می‌شود. دکتر علیرضا استقامتی، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران به سوالات شایع خانواده‌ها در زمینه دیابت کودکان پاسخ داده است.
بیماری دیابت در کودکان یک بیماری شایع است که معمولا باعث وحشت خانواده‌ها و دردسرهایی برای خود کودک می‌شود. راه درمان این بیماری چیست؟
بیماری دیابت نوع1 در کودکان با همین نوع در بزرگسالان کاملا متفاوت است. در کودکان به دلیل نقص در سیستم ایمنی، بافت لوزالعمده به مرور تخریب می‌شود و بافت انسولین‌ساز لوزالمعده از بین می‌رود. بنابراین اساس درمان در دیابت نوع 1 که کودکان با آن مواجه هستند، تزریق انسولین است که این کار نیازمند تزریقات مکرر است. فردی که در سنین کودکی دچار دیابت می‌شود به هیچ‌وجه با تزریق یک بار انسولین در روز قابل درمان نیست و باید از دوز مناسب انسولین استفاده کند.
رژیم غذایی در کودکان دیابتی دارای چه ویژگی‌هایی است؟ آیا می‌توان از همان رژیم غذایی بزرگسالان برای کودکان نیز استفاده کرد؟
درمان اصلی استفاده از انسولین است. اما این موضوع نباید باعث به فراموشی سپردن و کنار گذاشتن رژیم غذایی مناسب شود. رژیم غذایی در کودکان دیابتی تابع شرایط خاصی است و باید با در نظر گرفتن جوانب دیگر همراه باشد. زیرا بچه‌ها در سن رشد هستند و در پیش گرفتن یک رژیم غذایی سخت و محدود‌کننده، می‌تواند باعث نقص در رشد و تکامل شود.
از سوی دیگر کودکان را نمی‌توان مجبور به رعایت رژیم‌غذایی خاص کرد چون کودکان معمولا درک درستی از تاثیر تغذیه بر سلامت خود ندارند ضمن اینکه زمینه پذیرش یک رژیم‌غذایی خاصی را نیز ندارند. نکته دیگر این است که اگر ما یک رژیم غذایی دست و پا گیر برای کودک انتخاب کنیم، ممکن است باعث بروز ناهنجاری‌های روانی در او شویم که درنهایت می‌تواند پنهان‌کاری کودک را به دنبال داشته باشد.
به‌عنوان نمونه نمی‌توانیم از یک کودک که همراه همکلاسی‌های خود به اردو می‌رود، بخواهیم که بستنی نخورد. این موارد ممکن است باعث افسردگی در او شود. بنابراین محدودیت‌های غذایی که در سن بالا وضع می‌شوند برای کودکان در نظر گرفته نمی‌شوند.
اما سوال اساسی این است که در رابطه با رژیم غذایی کودکان مبتلا به دیابت چه مواردی باید اندیشیده شود؟
در این رابطه برخی اصول کلی وجود دارد:
1) میزان کالری مصرفی در کودکان دیابتی باید منطبق با نیازهای روزانه آنها باشد که یک متخصص تغذیه کودک می‌تواند برنامه غذایی مناسب در این زمینه را ارایه دهد.
2) با کنترل مرتب قندخون، دوز مصرف انسولین و میزان کالری و کربوهیدرات خود را مشخص کنند.
3) مصرف شیرینی را خیلی توصیه نمی‌کنیم ولی قدغن‌کردن مصرف آن نیز درست نیست و کودک می‌تواند با تزریق مقداری انسولین، شیرینی نیز بخورد.
4) موادغذایی اصلی یعنی پروتئین‌ها، لبنیات، غلات و سبزیجات در برنامه‌غذایی کودک گنجانده شود.
آموزش در این میان چه نقشی دارد؟
در تمامی این موارد نقش آموزش بسیار مهم است و حتما باید کودک را به مراکزی که در زمینه آموزش کنترل دیابت فعال هستند، ببریم تا در این زمینه آگاهی‌های لازم را کسب کند.
تزریق انسولین برای کودکان دردآور است و کودکان معمولا از تزریق انسولین فراری هستند. خانواده در این زمینه چه اقداماتی باید انجام دهند؟
یکی از مشکلاتی که کودکان مبتلا به دیابت با آن مواجه هستند، تزریق مداوم انسولین است. اصولا تزریق همیشه نه تنها برای کودکان که برای برخی از بزرگسالان نیز سخت است. متاسفانه ما در اثر یک رسم فرهنگی غلط، همیشه کودک را از آمپول می‌ترسانیم و این مشکل را دوچندان می‌کند. بنابراین در قدم اول برای تسهیل تزریق انسولین در کودکان باید لزوم این کار را برای او توضیح دهیم تا ترس او بریزد و از سوی دیگر اعتماد به نفس لازم را در او ایجاد کنیم تا از تزریق انسولین خجالت نکشد.
در کنار این موارد، مهم‌ترین عامل استفاده از تجهیزات و سرنگ‌های مناسب است. سرنگ‌های جدید دارای سرسوزن‌های بسیار ریز هستند که درد خیلی ناچیزی ایجاد می‌کنند که تقریبا نزدیک به صفر است.
امروزه بهترین روش ترزیق انسولین، استفاده از قلم‌های انسولینی است که سرسوزن خیلی ریز دارند و به‌طور خودکار نیز تزریق می‌شوند. این قلم‌ها تقریبا دردی ایجاد نمی‌کنند. از سوی دیگر باید شیوه مناسب تزریق را نیز به کودکان آموزش داد تا مصایب تزریق انسولین به کلی برطرف شود.
منبع:www.salamat.com
/ج
