چرا حضور قرآن در زندگی کم رنگ شده است و راه چاره چیست؟

قرآن، کلام حق، اعجاز حضرت محمد مصطفی (ص) و سرمایه معنوی مسلمانان است، قرآن، بهترین وسیله شناخت خداوند است. قرآن، سخن آرامش بخش الهی در گستره هستی است. قرآن، منبع تمام دانش‏های بشری است. کتابی است که انسان را از خاک به افلاک می‏رساند و روح آدمی را به عالم قدس و ملکوت می‏برد؛ ولی ما از این ودیعه الهی، به شایستگی استفاده نمی‏کنیم.

قرآن در میان ما مهجور گشته است، چنان که در قرآن کریم نیز از زبان رسول اکرم(ص) می‏خوانیم: یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا(1) پروردگارا! قوم من قرآن را کنار گذاشتند و از آن دوری جستند.

روزها، ماه‏ها و سال‏ها می‏گذرد و عده‏ای حتی آیه‏ای از قرآن را قرائت نمی‏کنند و کاربرد قرآن برای آنها منحصر است در زینت بخشی سفره عقد، بدرقه مسافر، ورود به خانه جدید، بوسیدن و استخاره کردن، سوگند خوردن و به سر گرفتن قرآن در شب‏های احیاء.هرکس خارج از وقت اذان، صدای تلاوت قرآن را بشنود، تصور می ‌کند کسی از دنیا رفته و برای او مراسم ختم گرفته اند! در حقیقت خیلی از مواقع، خواندن قرآن در نزد عموم یادآور مرگ است، چرا که وقتی مردم عزیزی از دست می‌دهند، با تدارک حجله و گذاشتن نوار قرآن از طریق بلندگو، حزن و اندوه خود را ابراز می‌ دارنداز سوی دیگر، بعضی افراد مقید به قرائت قرآن هستند و از این نظر، با قرآن در ارتباطند، ولی هیچ‏گاه در صدد درک مفاهیم آیات قرآن برنمی‏آیند. اینان که هدف اصلی‏شان کسب ثواب است، پیوسته الفاظ قرآن را به زبان می‏آورند، بدون آنکه معنای آنچه را می‏خوانند بفهمند. عده‏ای نیز قر ان را می‏خوانند و در فهم معانی آن می‏کوشند، ولی در عمل به آیات قرآن، سست و بی‏توفیقند و در این میان، تنها اندکی از انسان‏ها هستند که مفاهیم و معانی قرآن را درک و همواره آن را تلاوت می‏کنند و با عمل به آیه‏های آن، سرنوشت سعادت باری را برای دنیا و آخرت خود رقم می‏زنند.بعد از این مقدمه کوتاه سؤال اینجاست که چرا چنین کتاب محبوبی مهجور مانده و در زندگی ما کم رنگ شده ؟ و راه کار جلوگیری چیست؟ در ذیل به برخی عوامل آن اشاره می کنیم :

1- نگرش تک بعدی به قرآن: برخی با نگرش تک بعدی به قرآن، گمان کرده‌اند که قرآن مجموعه‌ای از احکام فردی و توصیه‌های اخلاقی است که پیروانش را به یک سری توصیه‌های اخلاقی، عبادی و فردی دعوت نموده است. غافل از آن که قرآن در زمینه‌های گوناگون از جمله مباحث اخلاقی، سیاسی، اجتماعی، حکومتی، تربیتی، جامعه شناسی، فقهی، اقتصادی و ... دستور العمل های لازم را به پیروان خود ارائه نموده است و این نگاه تک بعدی به قرآن، یکی از عوامل مهم مهجوریت آنست.

2- عدم آشنایی عمومی با معارف و آموزه های قرآنی

3- آموزش نادرست یا ناکافی تعلیمات قرآنی

4- انحصار عملی در استفاده از قرآن در مراسمات ختم و مسابقات قرآنی و ...

راههای جلوگیری از مهجوریت قرآن:

1- آشنایی با معارف و آموزه های قرآنی و ترویج صحیح آن:

  باور این مطلب، اولین قدم در راه مهجوریت زدایی از این تحفه آسمانی است. برای رسیدن به چنین باوری هم لازم است که معارف قرآنی توسط قرآن پژوهان و حاملان و عاملان به آن، در سطح جامعه منتشر شود و عموم افراد را با فرهنگ و معارف قرآنی آشناتر نمود، برای آشنایی اجمالی با مفاهیم آیات پیشنهاد می شود تفسیری که با متنی ساده و روان، دست کم بخشی از معانی و مفاهیم قرآنی را نگاشته است مطالعه شود.

2- اعتقاد و باور جامعه به الگو بودن قرآن در تمام ابعاد زندگی

3- تصحیح فرهنگ استفاده از قرآن:

    یک فرهنگ نامناسب که در بین بیشتر افراد جامعه رایج است انحصار عملی استفاده از قرآن در مجالس ترحیم و فاتحه و مسابقات قرآنی و سفره عقد و مانند آنست!باید این انحصار را بشکنیم و قرآن را از دل مقبره ها و مجالس ترحیم به بیرون سوق دهیم! به خانواده، به مدرسه، به دل فیلمها و کتابها و مجلات خواندنی، به دنیای مجازی اینترنت و دنیای خیالی تصویرها ها و دنیای واقعی خودمان ...

 4- عمل کردن دست اندرکاران قرآن به دستورات قرآن:

 5- تدبر و اندیشه در قرآن:وَلَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ؛(2)

و قطعاً قرآن را برای پند آموزی آسان کرده ایم؛ پس آیا پند گیرنده ای هست.

6- نگاه ویژه آموزش و پرورش به درس قرآن:

    یکی از نهادهایی که می تواند در راستای مهجوریت زدایی از قرآن بسیار تاثیر گذار باشد، آموزش و پرورش است. آموزش و پرورش یک قشر عظیم نوجوان و جوان را در اختیار داردکه این قشر از ویژگیهای منحصر به فرد برخوردارند و مطابق کلام معروف امیر مومنان حضرت علی(ع) که فرمود: «العلم فی الصغر کالنقش فی الحجر»؛ (3) دانش آموختن در خردسالی همانند نقش بر روی سنگ، ماندگار و بادوام است.

چه بهتر که در این سنین روح و روان این قشر با آیات کریمه قرآن پیوند بخورد و به تعبیر امام جعفر صادق (ع) «من قرا القرآن و هو شاب مومن اختلط القرآن بلحمه و دمه؛(4) هر کس قرآن را بخواند در حالی که جوانی مومن است، قرآن با گوشت و خونش آمیخته می شود»؛

7- توجه خاص مراکز علمی فرهنگی به مباحث قرآنی

8- محور قرار دادن قرآن در سخنرانی ها

بنابر آنچه گفته شد، اگر جامعه بخواهد مشمول شکایت و گلایه پیامبر(ص) در رابطه با مهجوریت قرآن نشود و قرآن در زندگی پر رنگ تر شود ،باید تعالیم انسان ساز آن را در تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی پیاده کند و تنها در این صورت است که بشریت به سعادت و کمال خواهد رسید.

پی نوشت ها :

1. فرقان (25) آیه 30.

2. بقره(54) آیه 22.

3. علامه مجلسی، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بیروت - لبنان، 1404 ه.ق، ج1، ص224.

4. ثقة الاسلام کلینی، الکافی، دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 ه.ش، ج2، ص603.