مراکز ترک اعتیاد الکل در ایران تعطیل شد و الکلی‌ها در انتظار تعیین تکلیف هستند. این خبر را معاون پیشگیری و درمان مرکز درمان سازمان بهزیستی کشور نیز تایید و از بی‌کفایتی مراکز ترک الکل خصوصی انتقاد کرد.
به گزارش ، جهان صنعت در ادامه می نویسد: فرید براتی‌سده با ذکر این موضوع که مراکز درمان اعتیاد برای درمان الکلی‌ها کفایت لازم را ندارند و به نظر می‌رسد که حداقل بخشی از افراد که نیازمند خدمات خاصی هستند که مراکز سرپایی ترک اعتیاد نمی‌توانند این خدمات خاص را ارائه بدهند.
این در حالی است که بر اساس گفته‌های قبلی براتی‌سده تماسها با خط ملی اعتیاد درباره موضوعات مرتبط با مصرف الکل بیشتر شده است. او همچنین به این نکته اشاره کرده است که درمان مصرف الکل یک مقوله تخصصی است و افراد باید در این مورد دوره تخصصی ببینند و مراکز خاصی هم باید برای این منظور وجود داشته باشد. در حال حاضر مرکز درمان مصرف الکلی زیر نظر سازمان بهزیستی وجود ندارد که آن را معرفی کنیم و تماس‌های برقرار شده در موارد حاد را بیشتر به بیمارستان‌ها ارجاع میدهیم. با این حال همان چند مرکزی هم برای کمک به این افراد در نظر گرفته شده بود تعطیل شده است!
سن مصرف الکل پایین آمده
مصرف الکل در ایران روند خزنده رو به رشدی را در پیش گرفته است. در رده سنین بین 18 سال افزایش مصرف گزارش شده است. همچنین در جشن‌ها و تولدها و مراسمات خانوادگی نیز مصرف الکل و مصرف مواد مخدر رخ میدهد. در شرایطی که موانع مذهبی و قانونی تاکید فراوانی بر عدم مصرف مشروبات الکلی دارد.
بر اساس پژوهشی که رضا افشاری، رییس جامعه سم‌‌شناسی پزشکی آسیا و اقیانوسیه ایران، اردیبهشت‌ماه 1393 انجام داده بود از وجود بیش از یک میلیون مصرف‌کننده الکل در کشور خبر داده و گفته بود، 30 درصد مصرف‌کنندگان الکل در ایران را زنان و 70 درصد را مردان تشکیل می‌‌دهند. به گفته عباس عبدی هم، 92 درصد مسموم‌شدگان اخیر مصرف مشروبات الکلی دست‌ساز مرد و اغلب جوانان 21 تا 30 ساله بوده‌‌اند. لازم به ذکر است طبق آمار منتشرشده از سوی سازمان پزشکی قانونی ایران در اوایل مهرماه گذشته، در عرض دو سال و نیم 343 نفر در کشور بر اثر مسمومیت با الکل جان خود را از دست داده‌‌اند. دلیل مسمومیت اغلب این افراد مصرف متانول یا الکل چوب عنوان می‌شود.
افزایش تماس‌های مربوط به اعتیاد الکل
حالا با تمام این شرایط بخشی 2 تا 3 درصدی از تماسها با «خط ملی اعتیاد» مربوط به افراد الکلی است. موضوعی که به نقل از براتی‌سده در ماه‌های گذشته بی‌سابقه بوده است. تا جایی که در یک ماه حتی یک مورد تماس هم ثبت نشده بود اما حالا به تعداد این تماسها افزوده شده است. مشکل اینجاست که در کشور برای درمان الکل مرکز ویژه‌ای نداریم و چون مرکز خاصی برای ارجاع وجود ندارد، امکان ارجاع و راهنمایی تماس‌گیرندگان را به طور دقیق نداریم.
معاون پیشگیری و درمان مرکز درمان سازمان بهزیستی کشور در ادامه با بیان اینکه فرض بر این است، مراکزی که کار درمان اعتیاد را انجام می‌‌دهند، باید در این مورد هم اطلاعات داشته باشند، توضیح داد: این در حالی است که می‌دانیم این طور نیست، چراکه درمان مصرف الکل یک مقوله تخصصی است و افراد باید دوره تخصصی ببینند و مراکز خاصی هم باید برای این منظور وجود داشته باشد. در نهایت نیز اگر موضوع بحرانی باشد ما آنها را به بیمارستان‌ها ارجاع میدهیم اما می‌دانیم بیمارستان‌ها هم برنامه خاصی ندارند و ما در حد امکانات موجود آنها راهنمایی می‌کنیم.
براتی‌سده با بیان اینکه گزارش تماس‌های برقرار شده با خط ملی اعتیاد نشان میدهد که تماسها در مورد الکل افزایش یافته و خانواده‌ها در این مورد سوالاتی دارند، اظهار کرد: سازمان بهزیستی چند سال پیش مرکز ترک الکلی را به صورت پایلوت افتتاح کرد، اما از طرف وزارت بهداشت گفتند براساس مصوبه و سند کمیته ملی مقابله با الکل در وزارت کشور، درمان الکل بر عهده وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی است. کسانی هم که آن زمان در سازمان بهزیستی مسوولیت داشتند این رویه را پذیرفتند و مرکز سازمان بهزیستی تعطیل شد.
مراکز و درمانگران ترک الکل در هاله‌ای از ابهام
به گزارش ایسنا، معاون پیشگیری و درمان مرکز درمان سازمان بهزیستی کشور در بخش دیگری از صحبت‌های خود در رابطه با اینکه هنوز مشخص نیست مراکز ترک اعتیاد الکل کجاست یا درمانگرنی که برای این کار در نظر گرفته شده‌اند کجا هستند گفت: انتظار این بود که این مراکز یا مراکز ترک اعتیاد، خودشان درمان الکل را هم انجام دهند یا اینکه مراکزی برای درمان الکل به طور مجزا فعال شود که متاسفانه هیچ‌کدام محقق نشد. اخیرا در جلسه‌‌ای در کمیته ملی مقابله با الکل مصوب شد که درمان الکل در مراکز درمان اعتیاد انجام شود. نامه‌ای هم برای ما فرستادند و از بهزیستی خواستند به مراکز درمان سرپایی بگوییم که درمان الکل را هم انجام دهند.
او با بیان اینکه «ما برای این کار به موافقت دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر نیاز داشتیم»، تصریح کرد: به همین دلیل نامه‌ای به ستاد مبارزه با مواد مخدر نوشتم و این قضیه در کمیته درمان در حضور مسوولان وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با مواد مخدر و بهزیستی مطرح شد. در این جلسه دوستان وزارت بهداشت عنوان کردند که ما 150 درمانگر مواد مخدر را در مراکز درمان اعتیاد آموزش دادیم که این افراد بتوانند درمان الکل را هم انجام دهند، اما درباره اینکه این 150 مرکز درمان الکل در کجا هستند؟ و چه کار میکنند؟ چیزی نگفتند. قرار شد طی یک دوره 6 ماهه که الان یکی دو ماهی از آن گذشته گزارشی به کمیته درمان ارائه شود که نتیجه فعالیت‌شان چه بوده و بر اساس آن تصمیمی بگیرند که آیا درمان الکل به مراکز ترک اعتیاد منتقل شود یا در جای جداگانه‌‌ای فعال شود؟ هنوز هیچ نتیجه مشخصی اعلام نشده و این کار در حال انجام است. به هر حال مشکلاتی در مورد درمان مصرف الکل وجود دارد، غیرقابل انکار است و مردم هم در این باره سوال‌های زیادی و نیاز به گرفتن خدمات دارند، اما هنوز منتظریم وزارت بهداشت و دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت کشور تعیین تکلیف کنند. اگر مسوولیت بر عهده سازمان بهزیستی قرار گرفت که انجام میدهیم وگرنه خود وزارت بهداشت مسوول است و باید اقدامات لازم را انجام دهد.
در ایران فعالیتی برای ترک الکل نداریم
در آخر اما تحلیل کارشناسان و آسیب‌شناسان در این مورد نیز جالب است و فعالیت مراکز ترک اعتیاد را به نوعی کاسبی می‌دانند. در همین رابطه مصطفی اقلیما آسیب‌شناس در گفت‌وگو با «جهان صنعت» می‌گوید: در کشور ما کسی به آن صورت در خصوص ترک اعتیاد به الکل فعالیت جدی نمی‌کند.
فعالیت این مراکز ترک اعتیاد الکل دولتی که توسط وزارت بهداشت تعطیل شدند، به نوعی کاسبی بود. هیچ کدام کارایی، پیشبرد و نتیجه لازم را نداشتند و در واقع مراکز دولتی ترک اعتیاد الکل، این افراد را درمان نمی‌کردند. مراکز خصوصی هم معمولا یک داروی دولتی مشابه آنچه به معتادان به مخدر تجویز میکنند، با نرخ دولتی تهیه می‌کردند و با نرخ آزاد به معتادان به الکل می‌فروختند.
من معتقدم کسی تاکنون نتوانسته به معنای واقعی معتاد به الکلی را به صورت کامل در کشور ترک دهد و درمان کند. فقط میزان مصرف آنها را کم میکنند، اما درمان و ترک قطعی بسیار به ندرت رخ میدهد.
گاهی برخی مراکز ترک اعتیاد به مواد مخدر از جمله مراکز NA توانسته‌اند با موفقیت تعدادی از معتادان به الکل را نیز ترک دهند. چرا که آنها در خصوص ترک اعتیاد به مواد مخدر کارشان فقط ترک موقتی پس از 20 روز پاک شدن نیست، بلکه آنها از فردی که معتاد بوده حمایت میکنند و در بین خودشان برای آنها اشتغال ایجاد میکنند تا بار دیگر فرد به اعتیاد بازنگردد. کارایی یعنی این.
به نظر من الکلی‌ها با مراکز ترک اعتیاد، درمان نمی‌شوند. در واقع ترک اعتیاد در میان الکلی‌ها به عوامل زیادی از جمله محیط زندگی و وضعیت شخص و جامعه و وضعیت اشتغال و اقتصادی او بستگی دارد.
به صورت کلی باید علت‌های اعتیاد به الکل برطرف شود؛ در غیر این صورت حتی اگر 100 معتاد درمان شود، جامعه وضعیتی دارد که هزار معتاد به الکل به آن اضافه می‌کند.
نگاه به آمار مصرف الکل در دنیا
سوء‌مصرف مشروبات الکلی و عواقب ناشی از آن معضل بزرگ بسیاری از کشورهای جهان است. طبق برآورد سازمان بهداشت جهانی در سال 2015، سالانه 3/3 میلیون نفر در جهان بر اثر سوء‌مصرف الکل می‌میرند. به عبارت دیگر 9.5 درصد کل مرگ‌ها در دنیا و حدود 25 درصد مرگ جوانان بین 20 تا 39 سال به علت استفاده از الکل است.
مراکز موفق ترک اعتیاد به الکل در آمریکا در 2018
1- فلوریدا که میزان بهبودی در این مرکز 95 درصد گزارش شده است.
2- ایندیانا: میزان بهبودی 90 درصد
3- پنسیلوانیا: بیش از 90 درصد
4- آریزونا: بیش از 90 درصد
5- کالیفرنیا: 70 درصد بهبودی حاصل شده
6- کانکتیکات: 70 درصد
7- تگزاس: 40 درصد
پراکندگی جغرافیایی مصرف الکل در جهان
مصرف الکل در سراسر جهان براساس موارد مختلف از قبیل فرهنگ، مذهب و شرایط جغرافیایی بسیار متفاوت است. برای محاسبه تفاوت در میزان الکل نوشیدنی‌های مورد نظر (مثلا آبجو، شراب و ...) در لیتر الکل خالص در سال گزارش شده است.
ما شاهد تفاوت‌های جغرافیایی زیادی هستیم: مصرف الکل در شمال آفریقا و خاورمیانه بسیار پایین است- در بسیاری از کشورها نزدیک به صفر است. در بالاترین حد مقیاس، مصرف الکل در سراسر اروپای شرقی بالاتر از 17-14 لیتر در هر فرد در سال در سراسر بلاروس، روسیه، جمهوری چک و لیتوانی است.
مصرف الکل در کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه
سازمان همکاری اقتصادی و توسعه(OECD) سال 2015 گزارشی در ارتباط با میزان مصرف الکل و اثرات آن در 34 کشور عضو این سازمان منتشر کرده است. 12 نکته جالب درباره مصرف مشروبات الکلی در برخی از این کشورها را از گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه انتخاب کرده‌ایم.
1- به طور متوسط هر نوجوان در 34 کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه 9.1 لیتر الکل در سال مصرف می‌کند.
2- بیشترین میزان مصرف الکل مربوط به اتریش، استونی و فرانسه است. مصرف سرانه الکل در این کشورها، سالانه 12 لیتر است.
3- در 20 کشورِ عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، از سال 2001 تا 2010 شمار نوجوانانی که از 15 سالگی شروع به مصرف الکل میکنند، در بین پسران از 30 به 43 درصد و در بین دختران از 26 به 41 درصد افزایش یافته است.
4- افراد تحصیلکرده که از موقعیت اجتماعی و اقتصادی بهتری برخوردارند، بیشتر الکل مصرف میکنند. اما مردانی که از موقعیت اجتماعی و تحصیلات پایین برخوردارند و زنان تحصیلکرده و دارای موقعیت اجتماعی بالاتر، به یک اندازه، به مصرف زیانبار الکل می‌پردازند. منظور از مصرف زیانبار الکل، نوشیدن بیش از 140 گرم الکل برای زنان و بیش از 210 گرم برای مردان، در طول یک هفته است.
5- درصد مرگ و میر مردان در اثر مصرف الکل، بیشتر از زنان است. این میزان در مردان، بالغ بر 7.6 درصد است که بیشتر به علت صدمات روی میدهد، و در زنان 4 درصد است که بیشتر در نتیجه مشکلات قلبی و عروقی است.
6- در فاصله سال‌های 1990 تا 2010 مصرف زیانبار الکل به عنوان عامل مرگ و میر و ناتوانی جسمی، از جایگاه هشتم به جایگاه پنجم نقل مکان کرده است. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، در حال حاضر سهمی که مصرف زیانبار الکل در مرگ و میر دارد، از سهم خشونت، ایدز و بیماری سل بیشتر است.
7- پرتغال به همراه فرانسه دو کشوری هستند که در آنها شراب بیشترین میزان الکلِ مصرفی است.
8- فرانسوی‌ها و مجارها در مقایسه با دیگر مردم کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه بیش از آنچه خود می‌گویند، الکل مصرف میکنند.
9- در سال 2003 هزینه‌ای که اتحادیه اروپا برای بزهکاری و جرم و جنایت ازجمله برای پلیس، دادگاه، بیمه و خسارت به اموال پرداخته است، 33 میلیارد یورو برآورد می‌شود در حالی‌که هزینه تصادف‌های ناشی از الکل، 10 میلیارد یورو بوده است.
10- میزان مصرف ثبت نشده الکل در ترکیه در مقایسه با دیگر کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه بیشتر است. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، منظور از الکل مصرفی ثبت‌نشده، الکلی است که به شکل غیر‌قانونی، عرضه و توزیع می‌شود و برای آن مالیات پرداخت نمی‌شود.
11- به طور متوسط، یک‌چهارم الکل مصرفی در کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، آبجو، یک سوم آن شراب و مابقی، الکل‌های سنگین و دیگر نوشیدنی‌های الکلی است.
12- برخی از تاریخدانان معتقدند گذر از عصر شکار به عصر کشاورزی در دوران نوسنگی، به این دلیل بوده است که بشر در پی فراهم کردن ذخیره دائمی جو برای تهیه آبجو بوده است.
