بایدها و نبایدها در تجویز سمعک (۱)

دکتر احمدرضا ناظری

پیشرفت فناوری افق‌های جدیدی پیش روی کم‌شنوایان گشوده است؛ به گونه‌ای که امروزه اختلال شنوایی معلولیت به شمار نمی‌آید؛ چراکه راهکارهای درمانی و توانبخشی گوناگون راهگشای مشکلات بیماران است و آنها به هر ترتیب از نعمت شنیدن‏ برخوردار خواهند شد. انواع متفاوت سمعک و پروتزهای کاشت حلزون امروزه امکان شنوایی را در افراد کم‌شنوا با درجات متفاوت فراهم آورده است.

دانش شنوایی‌شناسی (ادیولوژی) که از علوم کاربردی نوین به شمار می‌آید، با سرعت حیرت‌آوری، توسعه یافته است. متأسفانه سطح آگاهی عمومی از جنبه‌های کاربردی این دانش، به‌ویژه در زمینه تجویز سمعک و کاشت حلزون اندک است. این مقاله بر آن است که نکات برجسته حائز اهمیت در این زمینه را در قالب بایدها و نبایدها به صورت موجز و با زبان ساده در اختیار خوانندگان محترم قرار دهد.

تعیین جهت صدا

باید تا حد امکان، تجویز سمعک به صورت دوگوشی باشد. شنوایی دوگوشی مزایای بسیاری دارد. تعیین مکان صدا (لوکالیزاسیون)، تعیین جهت صدا (لترالیزاسیون) و توانایی تشخیص صدای مطلوب از نویز زمینه، از مزایای عمده شنوایی دوگوشی است؛ بنابراین هنگام مشاوره باید مزایای شنوایی دوگوشی برای بیمار و خانواده او تبیین شود.

این ضرورت البته در تجویز سمعک برای نوزادان و کودکان، بیشتر است؛ زیرا بر مبنای پدیده «انعطاف پذیری عصبی» دریافت سیگنال صوتی، به گسترش و تکوین مسیرهای عصبی شنوایی«Neuroplasticity»در کل سیستم عصبی منتهی می شود. امروزه به مدد فناوری دیجیتال، شنوایی‌شناس قادر است حتی برای شنوایی‌های غیرقرینه نیز به‌راحتی برای هر دو گوش و در هر گوش متناسب با وضعیت شنوایی، سمعک تجویز کند.

 تجویز سمعک

هرگاه با پدیده اختلال شنوایی روبه‌رو شدید،‏ بلافاصله به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. او معاینات اولیه بالینی را انجام خواهد داد و سپس شما را به شنوایی‌شناس واجد صلاحیت معرفی خواهد کرد تا ارزیابی‌های تخصصی شنوایی از شما به عمل آید.

سپس بر مبنای این ارزیابی‌ها تصمیم مقتضی را خواهد گرفت. اگر اختلال شنوایی شما قابل پیگیری و درمان طبی یا جراحی باشد، اقدام می‌کند؛ اما اگر قابل درمان طبی یا جراحی نباشد، مجدداً به شنوایی‌شناس معرفی خواهید شد تا با استفاده از سمعک، مشکل شما برطرف گردد. شما از این به بعد در ارتباط تنگاتنگ با شنوایی‌شناس خواهید بود.

 انتخاب سمعک

باید بدانید که انتخاب سمعک، تنها بر اساس شکل ظاهری و به دلخواه بیمار صورت نمی‌پذیرد، بلکه ملاحظات بالینی مربوط به نقص شنوایی او در این زمینه تعیین‌کننده است. به عنوان مثال، اگر بیمار دچار کم‌شنوایی حسی- عصبی شدید باشد، تجویز سمعک بسیار ظریف داخل گوشی مناسب نخواهد بود و باید از سمعک پشت گوشی استفاده شود.

 دریافت سمعک

نباید برای دریافت سمعک به افراد فاقد صلاحیت مراجعه کرد. داروخانه‏ها، فروشگاه‌ها و شرکت‌های لوازم پزشکی و... هیچگونه صلاحیت علمی و توانمندی حرفه‌ای در این زمینه ندارند. شنوایی‌شناسان تنها افراد باصلاحیت برای تجویز و ارزیابی سمعک هستند.

آنها با ساختار و عملکرد سیستم شنوایی آشنایی کامل دارند، بیماری‌ها و اختلالات را بخوبی تشخیص می‌دهند و قادرند متناسب با شدت و ضعف اختلال شنوایی، سمعک مناسب را برای شما تنظیم کنند.

 سمعک‌های هوایی

نباید در صورت ابتلا به عفونت گوش میانی یا پارگی پرده صماخ، از سمعک‌های هوایی استفاده شود. استفاده از این سمعک‌ها که در مدل‌های مختلف داخل گوشی، پشت گوشی و عینکی وجود دارند، مستلزم تعبیه قالب یا در مدل‌های جدید، رسیور (گوشی) سمعک در مجرای گوش خارجی هستند. این امر بستر مناسبی برای رشد اجرام عفونی و تشدید عفونت فراهم آورده و در نهایت عوارض ناخوشایندی به همراه خواهد داشت.

تست شنوایی

باید شنوایی تمام نوزادان در همان روزهای آغاز حیات، مورد ارزیابی قرار گیرد. خوشبختانه امروزه در بیشتر مراکز درمانی خصوصی و دولتی، برنامه غربالگری شنوایی نوزادان توسط شنوایی‌شناسان مجرب انجام می‌شود. در اولین گام از این برنامه، غربالگری شنوایی از طریق آزمون‌های ویژه غربالگری که در دو گروه عمده تقسیم‌بندی می‌شوند، انجام می‌گیرد.

این دو گروه شامل غربالگری OAE و غربالگری ABR است که اولی پاسخ‌های حلزون (سلول‌های مویی خارجی) را ردیابی می‌کند و دومی به بررسی عملکرد عصب شنوایی در قبال تحریک صوتی می‌پردازد. در صورتی که نوزاد در آزمون‌های غربالگری شکست بخورد، با استفاده از دستگاه‌های تشخیصی و از طریق دو آزمون ABR , OAE، مورد ارزیابی کامل شنوایی قرار می‌گیرد. اگر نتایج این آزمون نشان‌دهنده وجود اختلال شنوایی باشد، در تجویز سمعک نباید درنگ کرد...

برای خواندن بخش دوم- بایدها و نبایدها در تجویز سمعک- اینجا کلیک کنید.