کاهش چربی‌ خون با مکمل‌های غذایی (۱)

دکتر محبوبه سادات حسینی؛ فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم؛ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...

تغییرات چربی خون نیزمی‌تواند تحت تاثیر رژیم غذایی باشد. مکانیسم اثر و درجه و نوع اختلال در چربی نیز در انتخاب رژیم مربوطه موثرند بنابراین اندیکاسیون نوع مکمل‌های غذایی خاص تحت اختلال لیپید زمینه‌ای است. از این رو خصوصیات و میزان اثر برخی مکمل‌های غذایی در این مقاله بحث خواهد شد.

روغن ماهی

جوامعی که مقادیر بالایی چربی چند زنجیره‌ای غیراشباع امگا تری (مثل اسکیموها) مصرف می‌کنند به میزان کمتری دچار بیمار‌های قلبی می‌شوند. منابع غنی امگا تری در روغن ماهی به خصوص قزل‌آلا و منبع گیاهی آن در روغن کانولا، سویا و گردو است. روغن ماهی غلیظ تجویزشده با دوزهای بالا (بیش از 6 گرم در روز) می‌تواند سطح تری‌گلیسرید را از طریق مهار سنتز VLDL و آپولیپوپروتئین B کاهش دهد.

در افرادی که‌هایپوتری‌گلیسریدمی دارند روغن ماهی (با دوز gr/d 15) سطح تری‌گلیسریدها را تقریبا 50 درصد کاهش می‌دهد. روغن ماهی سطح پلاسمایی تری‌گلیسرید را که یک فاکتور تعیین‌کننده سطح LDL دنس و کوچک است را کاهش می‌دهد، بنابراین می‌تواند سطح LDL، دنس و کوچک را هم پایین بیاورد. در مقابل در مطالعه‌ای 5/2 گرم امگاتری روزانه برای 2 ماه این جزء را در 16 بیمار دیابتی غیروابسته به انسولین کاهش نداد.

خوردن روغن ماهی برخی فواید بالینی دارد. این فواید ممکن است ناشی از اثرات دیگری به جز اثر آن لیپیدها باشد که شامل کاهش فشار خون، آریتمی و انعقادپذیری و بهبود در عملکرد اندوتلیال است. یک متاآنویوز شامل 13 مطالعه که مجموعا806، 16 بیمار را شامل می‌شود، نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل یا بلامبو، یک رژیم غنی امگا تری با کاهش قابل توجه سکته‌های کشنده، مرگ ناگهانی و کل مرگ و میرها همراه است.

عوارض جانبی

برخی اثرات غیرمطلوب در دوزهای بالای مصرف ماهی ایجاد می‌شود که شامل موارد زیر است:

 ‌تولید لیپید بر اکسیداز و افت در سطح VitE مکمل ویتامین E به میزان gr/d)200 سطح VitE را نرمال می‌کند.

‌ عوارض GI شامل تهوع، نفخ شکمی، اسهال و طعم ماهی که اغلب این علایم مصرف آن را محدود می‌کند.

‌ بر طبق برخی مطالعات، کنترل قند در برخی بیماران با تیپ دو دیابت بدتر می‌شود اما یک متاآنالیز شامل 26، Trial هیچ اثر مضری بر HbA1C گزارش نکرده‌اند.

توصیه‌ها

حداقل 2 بار مصرف در هفته برای ایجاد اثرات قلبی عروقی آن توصیه می‌شود. استفاده دارویی و مکمل روغن ماهی باید به بیمارانی که‌هایپرتری گلیسریدمی مقاوم به زمان دارند، توصیه می‌شود و مانیتورینگ دوره‌ای سطوح آپولیپوپروتئین‌های B توصیه می‌شود.

سویا

یک منبع عالی از پروتئین است و شامل ایزوفلاون‌ها(حاوی فیتواستروژن‌ها)است. ایزوفلاون‌ها ریزمغذی‌هایی هستند که در پریمتها خواصی مشابه استروژن شامل اثر بر کلسترول و مهار اکسیداسیون LDL دارند. حدس زده می شود که ریسک پایین‌تر بیماری‌ها قلبی بین دو آسیایی‌ها در مقایسه با غربی‌ها ثانویه به مصرف بالای فرآورده‌های سویا است.

البته اگرچه مطالعات اولیه یک متاآنالیز فواید مهمی بر لیپیدها را با مصرف سویا نشان دادند. یک مطالعه سیستماتیک در تعاقب آن نشان داد که فواید آن در این زمینه اندک است. در این مطالعه نشان داده شده که وقتی مقادیر زیادی از پروتئین سویا (میانگینgr/d)50) جایگزین سایر لام‌ها شود (حدودی نیمی از مصرف پروتئین روزانه) LDL به میزان تقریبی 3 درصد کاهش می یابد و هیچ اثر قابل توجهی بر HDL ندارد.

مطالعه دیگری نیز اثری بر LDL یا سایر ریسک فاکتورهای بقیه لیپیدها را در اثر مصرف ایزوفلاون‌های سویا نیافت. به جز اثرات بر لیپیدها، احتمالا مصرف پروتئین سویا فواید عروقی دیگری نیز موجود است. یک مطالعه حیوانی دریافت که فیتواستروژن‌ها باعث انبساط عروق کرونر وابسته به اندوتلیوم و اثرات آنتاگونیستی با کلسیم می‌شود. خوردن پروتئین سویا نیز ممکن است با اثرات مضری همراهی داشته باشند...

برای خواندن بخش دوم- کاهش چربی‌ خون با مکمل‌های غذایی- اینجا کلیک کنید.