دکتر حسین کریمی؛ متخصص توانبخشی اعصاب اطفال
با پیشرفت علوم neonatology و توانایی بالای متخصصین نوزادان برای پایین آوردن mortality خطر انواع morbidity افزایش پیدا کرده، بعضی از این عوارض مثل اشکالات مشخص ذهنی حرکتی ورفتاری خودنمایی می‌کند که دراکثر اوقات این اختلالات را درسنین بالای 2 سال تشخیص می‌دهند ولی اشکالات ظاهرا کوچکتری است که یا درسنین قبل یابعد ازمدرسه تشخیص داده می‌شود ویا هیچگاه تشخیص داده نمی شود واین کمبود را جزء کم استعدادی کودک قرار می‌دهند.
هرچند لازم است با بالا بردن امکانات علمی و عملی early detection وintervention early، تا حد امکان جلو این عوارض را هر چه بیشتر و کامل‌تر بگیریم ولی تعداد زیادی نوزاد هستند که ظاهراً فرآیند تکاملی یا طبیعی را طی می‌کنند و یا گاها با مختصری تاخیر مسیر تکامل را طی می‌نمایند، در بین اینها کودکان را خواهیم داشت که به صور مختلف از ا شکالات در حین تحصیل رنج می‌برند مثل کودکانی که اشکال درتوجه و تمرکزدارند.
اشکال در هماهنگی عملکردی اندام در دستها که بیشتر به صورت اشکال در movement fine کودک می‌تواند باشد و یا حتی اشکال در تلفظ و یا چگونگی گفتار ممکن است نشان دهد. چنین کودکانی هم ممکن است جزء کودکانminimal brain damage باشند، در صورت تشخیص زودرس به طرق مختلفی راه‌های درمان احتمالی توانبخشی و رفتاری برای این کودکان مطرح است البته در این مورد ضروری است مسیرهای درمان تا حد امکان برخوردار از اصول دقیق نور فیزیو پاتولوژی باشد ممکن است بهتر نتیجه گرفته شود.
ولی کودکانی هستند که با زندگی و تحصیل نرمال، در طول تحصیل متوجه می‌شوند، از حافظه زودرس بخوبی برخوردار نیستند، مثلا شماره تلفن‌ها را بخوبی نمی‌توانند بخاطر بسپارند، یا اسامی افراد و یا همکلاسیهای خود را خوب نمی‌توانند حفظ کنند و یا مطالب و شعر داده شده از طرف معلم را بسختی حفظ می‌کنند. کلیه این اشکالات ظاهراً طبیعی تلقی می‌شوند ولی اگر به شرح حال دوران perinatal و یا postnatal دوران نوزادی دقت شود، ملاحظه می‌کنیم، در زمانی از دوران Prinetal سابقه Asphexiaو یا Hypoxia را ذکر می‌کند.
چون اشکال مشخص حرکتی،ذهن، رفتاری ویا گفتاری باقی نگذاشته است این اشکالات را جزو استعداد فرد، محسوب می‌نمایند در حالی که اگر مسئله Early intervention به صورت فراگیر و علمی برپایه Neurodevelopmental اولویت پیدا کند می‌توانیم چنین کودکانی را با تاکید روی دو مورد تحریی سیستم بویایی در سنین پایین تحت درمان قرار دهیم گاها همین افراد در تشخیص و تمایز بوها اظهارمی دارند، مشکل دارند . چون عملابوها، و تشخیص و تمایز آنها ظاهراً در زندگی ما نقش چندانی ندارد.
این اشکال در شناخت و تمایز بو مورد توجه پزشکان و والدین قرار نمی‌گیرد و متاسفانه از بدو دوره‌های اول دانشجویی به ما تدریس شده، سیستم بویایی در انسان ظاهرا مضمحل شده طوری که در سرتاسر دوره کلینیک تا حدودی سیستم بویایی و یا olfactory system در فرآیندهای تشخیص ودرمان نورولوژی نقش بسیار ضعیفی داشته است ولی خوشبختانه در سال‌های اخیر با تحقیقات وسیعی که در حال حاضر در آمریکا و ژاپن راجع به نقش سیستم بویایی در چگونگی رفتار حرکت ذهن و حرکت انجام گرفته،نقش واهمیت آن درحال حاضر پر رنگ تر شده است.
هنوز تحقیقات طولی و میدانی خوبی در مورد فرایندهای نقص بویایی نوزادان به خصوص در شرایط Asphexia و Hypoxia و اشکلات حافظه آنهابه حد کافی منتشر نشده است. اما با توجه به گسترش رو به افزایش early intervention می‌توان گفت تحریک سیستم بویایی از معدود مواردی باشد که با حداقل امکان کمبود اکسیژن لازم است توصیه گردد.
حتی قبل از بکارگیری سایر حسها برای early intervat در نوزادان می‌تواند بکارگرفته شود، حتی به علت بی‌خطری کاربرد آن می‌توان گفت قبل از early detection بهتر است، آن را بکار برد چون علاوه بر داشتن شرح حال Hypoxia در حال حاضر حافظه افراد و به خصوص کودکان ما در قرن اخیر بیشتر درمعرض خطر قرارگرفته است به علت بکارگیری بیش از حد موبایل ومانیتورهای مختلف درسنین مختلف و حتی حدود یک سال ویابالاترکه بسیار زودرس می‌باشد.
در این سنین است که هنوز ساختار چشم درحال تکمیل شدن می‌باشد سیستم بینایی لازم دارد تا ابتدا پروسه حجم شناسی درکودک هرچه تکمیل تر گردد بعد به سطح پرداخته شود، امکان اشکال تکامل سیستم بینایی یکی از خطرات حافظه هم می‌تواند باشد علاوه بر اشکال و دخالت مخرب در سیستم توجه و تمرکز از سیستم حافظه زودرس هم نابخردانه بهره گرفته می‌شود. به نظر می‌رسد بهتر است به ویژگی‌های این سیستم بپردازیم. سیستم بویایی بین سایر حسها ویژگی خاص دارد که سایر سیستم‌های حسی دارای این ویژگی‌ها نیست.
1- از بین اعصاب دوازده‌گانه تنها عصبی است که تقریبا از ابتدا در سطح قاعده قشر مغز قرار دارد، در قسمت تحتانی لب entrorinal و orbitofronal این لب‌ها در رفتار انسان نقش مهمی دارد...
برای خواندن بخش دوم- نقش سیستم بویایی در درمان نوزادان هایپوکسیک- اینجا کلیک کنید.
