ولی همین دوره رکود سبب علمی شدن کار انتقال‌خون شد و در اواخر قرن 18 دوران ماجراجویی انتقال خون سپری شد و با کارهای جیمز بلاندل (James Blundell) وارد مرحله نوینی گردید.
از نتایج تحقیقات و کوشش‌‌های بلاندل می‌توان به دو مورد زیر اشاره کرد: به جای پیوند شریان به ورید (که تا آن هنگام انجام می‌شد) انتقال خون در دو مرحله انجام گرفت.با انتقال خون بین دو حیوان از دو نوع مختلف مخالفت شد و اولین انتقال خون انسان به انسان به وسیله بلاندل انجام گرفت: «در 23 دسامبر ( یا اکتبر ) 1818 به مرد 35 ساله ای مبتلا به سرطان معده که مشرف به موت بود در مدت 5 الی 6 دقیقه مقدار 325 گرم خون از چند نفر گرفته و تزریق نمود.
بیمار به دنبال یک بهبود موقتی بعد از 56 ساعت در گذشت و در همین ایام از انتقال خون علاوه بر درمان موارد خونریزی شدید در درمان سوختگی، سیفلیس و هاری هم استفاده می‌شد.
رعایت اصول بهداشتی
اما به دلیل آنکه اصول بهداشتی در انتقال خون رعایت نمی‌شد و یا دانش لازم در این زمینه وجود نداشت، عوارض ناشی از عفونت در حین انتقال خون گسترش یافت.علاوه بر این اهدای خون به هیچ وجه عملی فراگیر نبود لذا از خون گوسفند برای انتقال به انسان استفاده می‌شد.
در آن زمان ضرب‌المثلی رایج بود که می‌گفتند برای انتقال خون 3 گوسفند لازم است: اهدا کننده، بیمار دریافت کننده و پزشک! پزشکان در این قرن هنوز به دنبال جایگرینی برای خون در موارد اضطراری می‌گشتند لذا در اواخر قرن 19 یک حرکت کوتاه مدت برای استفاده از شیر به جای انتقال خون به وجود آمد ( 80-1873 ) و به خصوص در آمریکا مورد قبول قرار گرفت.
ازشیر گاو، بز و انسان استفاده می‌نمودند ولی در اواخر 1880 به علت عوارض مختلفی که می‌داد متروک و نوبت به استفاده از محلول نمکی فیزیولوژیکی رسید ولی چون این محلول کمبود گلبول‌‌های قرمز را جبران نمی‌کرد بازهم انتقال‌خون و استفاده از آن مطرح شد.
دراین زمان روش انتقال خون به صورت مستقیم و بازو به بازو بود. ولی این روش باعث از بین رفتن عروق بیمار و اهداکننده خون شده و به علاوه گاهی عمل اتصال دو رگ برای انتقال خون مشکل‌تر از عمل اصلی درمان بیماربود و همچنین مقدار خون منتقل شده را نمی‌توانستند تعیین کنند و اغلب انتقال خون را تا زمانی که اهدا کننده رنگ پریده می‌شد ادامه می‌دادند.
«در این زمان به دلیل ناشناخته بودن گروههای خونی اغلب انتقال خون‌‌ها با عدم موفقیت همراه بود تااینکه کارل لاندشتاینر و همکارانش در سال 1900 چهار گروه خونیO, A,B,AB را کشف کردند و در سال 1930 فرد مزبور جایزه نوبل را به همین دلیل دریافت کرد.
انعقاد خون
با کشف گروههای خونی مشکل دیگری رخ نمود و آن انعقاد خون بود چراکه انتقال خون مستقیم دیگرمیسر نبود و در ذخیره‌سازی خون‌‌های اهدایی خون منعقد می‌شد. ژودن (Judin) در 1939 در مسکو پیشنهاد استفاده از خون کسانی که در اثر جراحی و حادثه فوت نموده‌اند مطرح نمود.
مزیت آن این است که با یک سوزن در حدود 2 تا 4 لیتر خون به دست می‌آید که نیازی به مایع ضد انعقاد ندارد، زیرا در اثر پدیده فیبرینولیز که از 30 تا 90 دقیقه بعد از مرگ پیش می‌آید خون قابلیت انعقاد خود را از دست می‌دهد.
در مدت دو سال در حدود 2500 مورد انتقال خون از این طریق انجام گرفت ولی به علل روانشناسی و اشکالات دیگر رونق به دست نیاورد. تمام این رویدادها به تاسیس اولین بانک خون در آمریکا به سال 1937 منجر شد.
اهدا خون در ایران
اما از پیشینه انتقال خون در گذشته ایران اطلاعی در دست نیست ولی می‌توان عمل حجامت را که هم اکنون نیز رواج دارد به نوعی درمان از طریق دریافت خون نامید؛ در این روش معتقد بودن که خون‌آلوده از این طریق خارج شده و بهبودی را به دنبال دارد.
در دوره معاصر: از سال 1324 به بعد انتقال خون‌‌های پراکنده در بیمارستان‌‌های مختلف انجام می‌گرفته است و در سال 1331 به طور همزمان مرکزخون ارتش توسط مرحوم دکتر محمدعلی شمس و مرکز انتقال خون، شیر خورشید سرخ (سابق) توسط مرحوم آقای دکتر احمد آژیر تاسیس و شروع به کارکردند.
در طی این مدت تا تاسیس سازمان انتقال خون، اهدا کننده خون وجود نداشت و تنها افراد مستمند اقدام به فروش خون خویش می‌کردند که البته این روش در تمام نقاط دنیا مرسوم بود و هنوز در بعضی کشورها، فروش خون وجود دارد و نه اهدای آن و درنهایت به همت آقای دکتر فریدون علا در سال 1353 سازمان انتقال خون ایران تاسیس و شروع به کار کرد.
امروزه عمل اهدا‌خون ازسوی مردم کشورمان کاری خداپسندانه و انسانی تلقی می‌شود و در میان مردم با چنان استقبالی رو به رو شده است که ایران به اهدای صد درصد داوطلبانه دست یافته است. در شبهای قدر و همچنین در روز عاشورا و دیگر مراسم مذهبی خیل عظیم مردمی‌که برای اهدای خون خود به مراکز انتقال خون مراجعه می‌کنند، و یا در حوادث غیر مترقبه نظیر زلزله بم صف‌‌های طولانی اهداکنندگان خون که در سرمای زمستان منتظر نوبت می‌ایستند، خود نشانگر شعور، نوع دوستی و آزادگی مردم کشورمان دارد.
خون سالم در این زمان گوهری بس ارزشمند است. قطرات این مایع حیات را از هم وطنانمان که نیازمند خون سالمند دریغ نداریم.
برای خواندن بخش اول - از تاریخچه گروه های خونی چه میدانید - اینجا کلیک کنید.
