با بی‌تدبیری بازارهای جهانی را از دست ندهیم

آثار پرداخت یارانه و تعیین نرخ دستوری برای ارز بالاخره یک روزی خود را نمایان می‌کرد و امروز با توجه به بر هم خوردن شریان بازار ارز، می‌بینیم که آثار خود را در تمام بخش‌های اقتصاد گذاشته است. ما امروز شاهد هستیم که کشور‌های همسایه از طریق مرز‌های خرمشهر و آبادان و یا مرزهای شمالی کشور، کالاهای بسیاری از از ایران خارج می‌کنند چرا که ارزش پول ملی به شدت افت کرده و عراق و روسیه از این فرصت به نحو احسن استفاده می‌کنند.

به طور مثال اگر تاجران عراقی زمانی با 100دلار 20 کیلو ماهی می‌خریدند اکنون با 50 دلار کالای مورد نیاز خود را تهیه می‌کنند، تجار روس نیز بسیاری از کالاها و مواد غذایی داخلی را با قیمت ارزان از کشور خارج کرده‌اند.

در مسئله صادرات دو موضوع مطرح است؛ اول این که با افزایش نرخ ارز، میزان صادرات نیز توسعه پیدا می‌کند و ما سالیان طولانی به دنبال این فرصت بوده‌ایم. پس چرا الان مانع این کار می‌شویم؟ نکته دوم این است که در حال حاضر افزایش نرخ ارز منطقی نیست. یعنی اگر در مدار درستی حرکت می‌کردیم و دولت بر اساس تورم داخلی منهای تورم خارجی نرخ ازر را افزایش می‌داد اکنون دلار باید در محدوده 7500 تا 9هزار تومان قرار می‌گرفت نه 18 هزار تومان، در نتیجه این وضعیت نشان دهنده از دست دادن فنر کنترل نرخ ارز به دلیل سرکوب چند ساله آن است.

بنابراین جذابیت صادراتی که از این طریق و در این شرایط حاصل شود درست نیست و اگرچه ما همیشه به دنبال توسعه صادرات بودیم و این فرصت را شرایط مناسبی برای این موضوع می‌دانستیم اما باید توجه داشت که با افزایش صادرات لطمه‌ای به بازار داخل وارد نشود.

باید بپذیریم که امروز اقتصاد ما دچار عدم توازن شده و اگر در این شرایط صادرات امری مطلوب به نظر می‌رسد اما از طرف دیگر در داخل کشور با کمبود کالا و افزایش قیمت مواجه هستیم.

البته این موضوع را نیز باید مدنظر قرار دهیم که در حین کنترل بازار داخل و میزان صادرات، نباید بازارهای جهانی را با بی‌تدبیری از دست دهیم، و اکنون که فضا به شدت رقابتی شده جای خود را به رقبا ندهیم زیرا بازگرداندن این بازارها در آینده تقریبا غیرممکن است.

مثلا باید توجه می‌کردیم که میزان صادرات رب به عراق نه سه برابر باشد و نه قطع شود چرا که اکنون با ممنوع کردن صادرات گوجه فرنگی به عراق به طور حتم ترکیه و عربستان گزینه مناسبی برای صادرات هستند.

بنابراین وزارت صمت باید تمام تلاش خود را برای حفظ بازارهای صادراتی انجام دهد و خام صحبت‌های پوپولیستی فضای مجازی و جو روانی موجود مبنی بر این که "خودمان نداریم چرا صادرات می‌کنید" نشود.

ممنوعیت صادارت به طور حتم منجر به کاهش قیمت‌های داخلی می‌شود اما آثار آن کوتاه مدت و هیجانی خواهد بود، ولی در مقابل حفظ بازارهای صادراتی امری بلند مدت است.

بنابراین بهتر است به صورت صفر و یک عمل نکنیم و به دنبال ایجاد تعادل باشیم.

*نایب رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران