لطف ناخواسته‌ای که ترامپ به ایران کرد!

باشگاه خبرنگاران جوان: سوانح مرگبارِ یک مدلِ خاص از هواپیما‌های مسافربری شرکت هواپیماسازی بوئینگ آمریکا از روز گذشته سوالات و نگرانی‌های زیادی را درباره امنیت این هواپیما مطرح کرده است.

داستان از زمانی آغاز شد که یک فروند بوئینگ 737 مکس-8 (Boeing 737 max-8) روز یکشنبه (19 اسفند) دقایقی پس از برخاستن از باند فرودگاه آدیس‌آبابا در اتیوپی سقوط کرد و تمام سرنشینان آن جان باختند.

در پی سقوط مرگبار این هواپیما که با 157 مسافر و خدمه از 33 ملیت مختلف عازم کنیا بود، دولت چین اعلام کرد پرواز این مدل هواپیما را در خطوط هوایی خود به حالت تعلیق درآورده است. متعاقبِ آن، دولت اتیوپی هم اعلام کرد تا زمان مشخص شدن علت سقوط این هواپیما، به هواپیما‌های دیگر از این مدل اجازه پرواز نخواهد داد.

سقوط بوئینگ 737 مکس در اتیوپی دومین سقوط مرگبار این نوع هواپیما طی پنج ماه گذشته بود. این هواپیما از همان مدلی بود که چند ماه پیش در 7 آبان 1397 در اندونزی سقوط کرد و همه 189 مسافر آن کشته شدند. در آن زمان، مقامات اندونزی اعلام کردند که تمام هواپیما‌های بوئینگ مدل مکس 737 را بازبینی می‌کنند.

سقوط این دو هواپیما بسیاری دیگر از شرکت‌های هواپیمایی جهان از جمله خطوط هوایی آرژانتین، لهستان و ایسلند که از این مدل هواپیما در پرواز‌های خود استفاده می‌کنند را نیز نگران کرده است؛ چراکه در هر دو سانحه، هواپیمای مذکور تنها دقایقی پس از برخاستن از باند فرودگاه ناگهان با دماغه خود سقوط کرد و هیچ یک از سرنشینان آن‌ها جان سالم به در نبردند.

جالب آنکه هواپیمای شرکت هواپیمایی نروژ که بین دوبی و اسلو در حال پرواز بود و روز جمعه 23 آذرماه 97 به دلیل نقص فنی در فرودگاه بین‌المللی شهید دستغیب شیراز فرود اضطراری کرد نیز از همین مدل یعنی بوئینگ 733 مکس بود.

البته سوانح مرتبط با این هواپیمای جدید که از سال 2017 وارد خطوط هوایی جهان شد، به این چند مورد محدود نمی‌شود. هواپیمایی که در 28 اردیبهشت امسال تنها دقایقی پس از برخاستن از باند فرودگاه بین‌المللی «خوزه مارتی» هاوانا، پایتخت کوبا، سقوط کرد و از مجموع 110 سرنشین آن تنها سه نفر زنده ماندند نیز از مدل بوئینگ 737 مکس بود.

برخی کارشناسان می‌گویند سقوط این هواپیما‌ها مشابه هم بوده و بیم آن وجود دارد که همه هواپیما‌های 737 مکس مدلِ 8 دارای نقایص مشابهی باشند. نکته جالب اینکه هر دو هواپیمای سقوط کرده کاملا نو بوده و به تازگی فعالیت پروازی خود را آغاز کرده بودند.

«الکس مچراس» تحلیلگر مسائل هوانوردی درباره سانحه هوایی روز یکشنبه در اتیوپی می‌گوید: «فرودگاه آدیس‌آبابا و خلبانان آن جزو بهترین‌های قاره آفریقا هستند و نمی‌توان تصور کرد که علتِ حادثه خلبان بوده باشد.» او معتقد است سیستم کنترل پرواز بوئینگ 737 مکس ممکن است دارای یک نقص فنی ذاتی باشد.

حال با توجه به سوانح هوایی ناگواری که گفته شد، جالب است بدانید بخش عمده‌ای از هواپیما‌هایی که پس از امضای برجام قرار بود از سوی شرکت بوئینگ به ایران فروخته شود نیز از همین مدل بود!

هواپیمای بوئینگ 737 مکس هواپیمایی است که شرکت آمریکایی بوئینگ برای اولین بار در سال 2017 از آن رونمایی کرد و به عنوان نسخه ارتقایافته بوئینگ 737 به مشتریان فروخته شد.

در حال حاضر، چهار مدل بوئینگ 737 مکس با شماره‌های 7، 8، 9 و 10 وجود دارد که مدل 8 آن یعنی همین هواپیمایی که امسال در کوبا، اندونزی و اتیوپی سقوط کرد و قرارداد فروش آن با ایران نیز امضا شده بود، دارای بیشترین طول مدت پرواز است.

بوئینگ در دسامبر 2016 در قراردادی با شرکت ایران‌ایر متعهد شد 80 هواپیمای مسافربری، شامل 50 فروند بوئینگ 737 مکس-8 به ظرفیت 150 تا 160 نفر، 15 فروند هواپیمای 777 مدل ای‌آر 300 به ظرفیت 350 نفر و 15 فروند هواپیمای پهن‌پیکر دوربرد مدل 777 به ظرفیت 390 نفر را در مدت 10 سال به ایران تحویل دهد.

در آن زمان از بین 3 مدل بوئینگ سفارش داده شده تنها بوئینگ 777 ای‌آر 300 در خط تولید قرار داشت و بوئینگ‌های 737 مکس-8 سال بعد از آن یعنی 2017 وارد خط تولید شدند و بوئینگ 777-9 نیز قرار است سال 2020 تولید شود. طبق این قرارداد، بوئینگ متعهد بود بخشی از 50 فروند هواپیمای 737 مکس-8 را در سال‌های 2018، 2019 و 2020 و از سال 2021 سالی بین 10 تا 12 فروند دیگر از آن را به ایران تحویل دهد.

علاوه بر این، شرکت هواپیمایی آسمان و بوئینگ نیز برای تحویل 60 فروند هواپیمای بوئینگ دیگر از مدل 737 مکسِ 8 توافق کردند و قرار بود از سال 2019 میلادی تحویل آن‌ها آغاز شده و تا سال 2027 ادامه داشته باشد، اما در حالیکه دولت باراک اوباما در روز‌های پایانی خود با فروش هواپیمای مسافربری بوئینگ به ایران موافقت کرده بود، دونالد ترامپ چند ماه پس از ورود به کاخ سفید مجوز فروش محصولات بوئینگ به ایران را بر خلاف تعهد آمریکا در برجام لغو کرد؛ اقدامی که با توجه به سوانح مرگبار بوئینگ 737 مکس-8 شاید بتوان از آن به عنوان یک "لطف ناخواسته" یاد کرد!