رمضان در کلام معصومین (ع)

ابتدا به عنوان مقدمه، پیرامون واژه «رمضان» چند حدیث بیان می کنیم.

1- قَالَ رَسوُلُ اللّه (ص) اِنَّمَا سُمِّی رَمَضَان لاِنَّهُ یرمِضُ الذُّنُوبَ.[1]

[ماه] رمضان به این اسم نام گرفت، چون گناهان را می سوزاند.

2- عَن هِشَامِ بنِ سَالِم عَن الباقِر(ع) قَالَ: لاَ تَقُولُوا هَذا رَمَضان؛ وَ لاَ ذَهَبَ رَمَضَانُ؛ وَ لاَ جَاءَ رَمَضانُ. فَاِنَّ رَمَضانَ اسْمٌ مِنَ اَسْماءِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ لا یجئی وَ لا یذْهَبُ وَ اِنَّما یجئی وَ یذْهَبُ الزّائِلُ وَ لکنْ قُولُوا شَهْرُ رَمَضانَ. فَالشَّهْرُ الْمُضافُ اِلَی الْاِسْمِ وَالْاِسْمُ اِسْمُ اللّهِ وَ هوَ الشهْرُ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ جَعَلَهُ اللّهُ تَعالی مَثَلاً وَعیداً.[2]

نگویید این است رمضان و رمضان رفت یا رمضان آمد؛ زیرا رمضان نامی از اسماء اللّه است که نمی رود و نمی آید. شی ء زایل است که می رود و می آید.

بلکه بگویید ماه رمضان، پس ماه را اضافه کنید در تلفظ به اسم؛ که اسم، اسم اللّه می باشد. و ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده و خداوند آن را مثل و عید قرار داده است.

بخش اول: فضیلت ماه مبارک رمضان

الف) لحظه های ارزشمند و با فضیلت

1- قالَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم فی خُطْبَتِهِ اَیهَا النّاسُ قَدْ اَقْبَلَ اِلَیکمْ شَهْرُ اللّهِ بِالْبَرَکةِ وَالرَّحْمَةِ وَالْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عنْدَ اللّه اَفضَلُ الشُّهُورِ وَ اَیامُهُ اَفْضَلُ الْاَیامِ وَ لَیالیه اَفضَلُ اللَّیالی وَ ساعاتُهُ اَفْضَلُ السّاعاتِ. هُوَ شَهْرٌ دُعیتُمْ فیهِ إلی ضِیافَةِ اللّهِ وَ جُعِلْتُمْ فیهِ مِنْ اَهْلِ کرامَةِ اللّهِ[3]...

ای مردم، به درستی ماه خدا با برکت و رحمت و آموزش به سوی شما روی آورده است؛ ماهی که پیش خدا بهترین ماههاست و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات. ماهی است که در آن ماه به میهمانی خدا فراخوانده شدید و از اهل کرامت الهی قرار گرفتید.

2- وَ عَنْهُ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ:... وَارْفَعُوا اِلَیهِ اَیدِیکمْ بِالدُّعاءِ فی اَوْقاتِ صَلاتِکمْ فَاِنَّها اَفْضَلُ السّاعاتِ، فَینْظُرُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ فیها بِالرَّحْمَةِ اِلی عِبادِهِ، وَ یجیبُهُمْ اِذا سَأَلُوهُ وَ ناجُوهُ وَ یلَبّیهِمْ اِذا نادُوهُ وَ یسْتَجیبُ لَهمْ اِذا دَعوْهُ[4]..

(در ماه رمضان ) دستهایتان را در هنگام نمازتان که بهترین ساعتهاست به سوی خدا بالا ببرید؛ و در آن هنگام خداوند نظر رحمت می کند به بندگان خود و اجابت می کند آنان را اگر سؤال کنند و با وی مناجات نمایند و آنان را جواب می دهد هرگاه او را بخوانند و دعایشان را مستجاب می گرداند اگر دعا کنند.

3 قالَ النَّبِی صلَّی اللّه علَیهِ وَ آلِهِ: اُعْطِیتْ اُمَّتی فی شَهْرِ رَمَضانَ خَمْساً لَمْ یعْطَها اُمَّةُ نَبِی قَبْلی. اِذا کانَ اَوَّلُ یوْم منْهُ نظَرَ اللّهُ اِلَیهِمْ. فَاِذا نَظَرَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اِلی شَی ءٍ لَمْ یعَذِّبْهُ بَعْدَها. وَ خَلُوفُ اَفْواهِهِمْ حینَ یمسُونَ اَطیبُ عِنْدَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ ریحِ الْمِسْک، تَسْتَغْفِرُ لَهُمُ الْمَلائِکةُ فی کلِّ یوْمٍ وَلَیلَةٍ مِنْهُ، وَ یأْمرُ اللّه عزَّوَجَلَّ جَنَّتَهُ فَیقُولُ تَزَینی لِعِبادِی الْمُؤْمِنینَ یوشَک اَنْ یسْتَریحُوا مِنْ نَصَبِ الدُّنْیا وَ أَذاها اِلی جَنَّتی وَ کرامتی، فاِذا کانَ آخِرُ لَیلَةٍ مِنْهُ غَفَرَ اللّهُ لَهُمْ عَزَّوَجَلَّ جَمیعاً.[5]

به امت من در ماه مبارک رمضان پنج چیز داده شده است که به هیچ امّتی قبل از امّت من داده نشده است: (1) نخستین روز از ماه رمضان خداوند نظر می کند به آنان، و به هر چه خداوند نظر کند دیگر آن را عذاب نمی کند. (2) بوی دهان آنان هنگامی که روز را به شب می رسانند، نزد خداوند از مشک خوش بوتر است. (3) فرشتگان برای آنان هر شب و روز طلب مغفرت می کنند. (4) خداوند دستور می دهد به بهشت و می فرماید: خود را زینت ده برای بندگان مؤمن من؛ زود باشد از سختی و آزارهای دنیا، راحت شده و در بهشت من و کرامت من جای گیرند. (5) و چون آخرین شب ماه رمضان شود، خداوند همگان را مورد عفو و بخشش قرار می دهد.

ب) فضیلت روزه ماه مبارک رمضان

1- عَنِ الْحَسَنِ بنِ علِی علَیهِ السَّلامُ عَنِ النَّبِی صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ الِه قالَ: ما مِنْ مُؤْمِنٍ یصُومُ شَهْرَ رَمَضانَ احْتِساباً اِلاّ اَوْجَبَ اللّهُ تَبارَک وَ تَعالی لَهُ سبْعَ خصالٍ.

اَوَّلَها یذُوبُ الْحَرامُ فی جسَدِهِ وَالثانِیةُ یقْرُبُ منْ رَحمَةِ اللّه وَالثّالِثَةُ قَدْ کفَّرَ خَطیئَةَ آدَمَ اَبیهِ وَالرّابعَةُ یهَوِّنَ اللّهَ عَلَیهِ سَکراتِ الْمَوْتِ وَالْخامِسَةُ اَمانٌ مِنَ الْجُوعِ وَالْعَطَشِ. وَالسّادِسَةَ یعطیهِ اللّه بَراءَةً مِنَ النّارِ وَالسّابِعَةُ یطْعِمَهُ اللّه مِنْ طَیباتِ الْجَنَّةِ.[6]

هر که برای خدا، روزه بگیرد، خداوند به طور حتم هفت چیز را به وی می دهد:

1- حرام در بدن او ذوب می شود؛ 2- تقرب به رحمت الهی پیدا می کند؛ 3- کفاره گناهان پدرش حضرت آدم می باشد؛ 4- سکرات مرگ بر او آسان می گردد؛ 5- در روز قیامت، از گرسنگی و تشنگی در امان است؛ 6- خداوند به وی برائتی از آتش می دهد؛ 7- از غذاهای لذیذ و گوارای بهشت به او روزی می دهد.

2- قالَ الصّادِقُ... عَنْ رَسُولِ اللّهِ اَنَّهُ قالَ: منْ صامَ شَهْرَ رَمَضانَ وَ حَفِظَ فَرْجَهُ وَ لِسانَهُ وَ کف اذاه عَنِ الناسِ غفَرَ اللّه لَهُ ذُنُوبَهُ ما تقَدَّمَ مَنْها وَ ما تَأَخَّرَ وَاعْتَقَهُ مِنَ النّارِ وَاَحَلَّهُ دارَ الْقَرارِ وَ قَبِلَ شَفاعَتَهُ بِعَدَدِ رَمْلِ عالِج مِنْ مذْنِبی اَهلِ التَّوْحیدِ.[7]

هر کس ماه رمضان را روزه بدارد، (مشروط بر اینکه) دامن خود را آلوده نگرداند و زبان خود را حفظ کند و آزارش به کسی نرسد، خداوند گناهان گذشته و آینده او را می بخشد؛ او را از جهنم آزاد نموده در دارالقرار (بهشت جاودان) جای می دهد و شفاعت او را در گناهکاران اهل توحید، هر چند به تعداد شمارش شن های بیابان عالج باشد می پذیرد.

3- عَنْ قَیسِ الْجَهْنِی قالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ یقُولُ: ما مِنْ یوْمٍ یصُومُ الْعَبْدُ مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ، اِلاّ جاءَ یوْمَ الْقِیامَةِ فی غَمامَةٍ مِنْ نورٍ، فی تِلْک الْغَمامَةُ قَصْرٌ مِنْ دُرٍّ لَهُ سَبْعُونَ باباً کلُّ بابٍ مِنْ یاقُوتَةٍ حَمْراة.[8]

بنده، روزی از ماه رمضان را روزه نمی دارد مگر آن که روز قیامت در (هاله) ابری از نور می آید که در آن کاخی است از دُرّ و برای آن کاخ هفتاد در و هر دری از یاقوت قرمز است.

بخش دوم: آداب و وظائف

1- وظائف و آداب عمومی

1- 1- مراقبت اعضا و جوارح.

1- عَنْ اَبی عَبْدِاللّهِ عَلَیهِ السَّلامُ:... فَاِذا صُمْتُمْ فَاحْفَظُوا اَلْسِنَتَکمْ عَنِ الْکذْبِ وَ غُضُّوا اَبْصارَکمْ وَ لا تَنازَعُوا وَ لا تُحاسِدُوا وَ لا تَغْتابُوا وَ لا تمارُوا وَلا تکذِبُوا وَ لا تُباشِرُوا وَلا تُخالِفُوا وَ لا تُغاضِبُوا وَ لا تَسابُّوا وَ لا تُشاتِمُوا وَ لا تُفاتِرُوا وَ لا تُجادِلُوا وَ لا تَتَأَذُّوا وَ لا تَظْلِمُوا وَ لا تَسافَهُوا وَلا تَضاجَرُوا وَ لا تَغْفُلُوا عَنْ ذِکرِ اللّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ وَاَلْزَمُوا الصَّمْتَ وَالسُّکوتَ وَالْحِلْمَ وَالصَّبْرَ وَالصِّدْقَ وَ مجانِبَةَ اَهلِ الشَّرِّ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ وَالْکذْبِ وَالْفرْی وَالْخصُومَةِ وَ ظَنِّ السَّوْءِ وَالْغیبَةِ وَالتُّهْمَةِ[9]...

هرگاه روزه گرفتید، زبانتان را از دروغ و چشمان را از حرام باز دارید با هم نزاع نکنید، حسد نورزید، غیبت نکنید، بگو مگو و جدل نکنید، دروغ نگویید؛ (با همسرتان) مباشرت نکنید. از مخالفت، خشمگین نمودن همدیگر و ناسزاگویی، شماتت، کسالت، آزار و ظلم به یکدیگر و از سفاهت و بی حالی بپرهیزید. هرگز از یاد خدا و نماز غافل نگردید و بر شما باد که سکوت، حلم و صبر و راستگویی را نصب العین خود قرار دهید و از مجالست با اهل شر و گفتار زور و دروغ و بهتان و خصومت و سوء ظن و غیبت اجتناب نمایید.

2 -1- ذکر الهی:

عَنْ اَبی عَبْدِاللّهِ عَلَیهِ السَّلامُ (فی حَدیثٍ): رَمَضانُ شَهْرُ اللّهِ... اِسْتَکثِرُوا فیهِ مِنَ التَّهْلیلِ وَالتَّکبیرِ وَالتَّحْمیدِ وَالتَّسْبیحِ.[10]

رمضان ماه خداست پس در آن بسیار «لا اله الا اللّه» و «الله اکبر» و «الحمد اللّه» و «سبحان الله» بگویید.

3 -1- دعا و استغفار:

قالَ اَمیرُ الْمُؤْمِنینَ عَلَیهِ السَّلامُ: عَلَیکمْ فی شَهْرِ رَمَضانَ بِکثْرَةِ الاِْسْتِغْفارِ وَالدُّعاءِ فَاَمَّا الدُّعاءُ فَیدْفَعُ الْبَلاءَ عَنْکمْ وَ اَمَّا الاِْسْتِغْفارُ فَتُمْحی بِهِ ذُنُوبُکمْ.[11]

بر شما باد در ماه رمضان به دعا و استغفار، و بدانید که دعای شما دافع بلا از شماست و استغفار شما از بین برنده گناهان است.

عنِ الرِّضا عَلَیهِ السَّلامُ:... وَ اَکثِرْ مِنَ الدُّعاءِ وَالْاِسْتِغْفارِ.[12]

در ماه رمضان دعا و استغفار زیاد کن.

4 -1- افطاری دادن به دیگران:

عَنْ اَبی عَبْدِاللّه (ع): رَمَضانُ شَهْرُ اللّهِ... وَاَطْعِمُوا الْفُقَراءَ وَالْمَساکینَ مِنْ اِخْوانِکمْ فَاِنَّهُ منْ فَطَرَ صائِماً فَلَهُ مِثْلُ اَجْرِهِ مِنْ غَیرِ اَنْ ینْقُصَ مِنْ اَجْرِهِ شَیئاً.[13]

ماه رمضان ماه خداست... پس اطعام نمایید فقرا و مساکین را؛ زیرا هر کس روزه داری را افطاری دهد، پس برای او همان پاداش روزه دار است بدون اینکه از پاداش او چیزی کم شود.

عَنِ الْباقِرِ(ع):... یا سُدَیرٍ اِنَّ اِفْطارَک اَخاک الْمُسْلِمَ یعْدِلُ عِتْقَ رَقَبَةٍ فی وُلْدِ اِسْماعیلَ عَلَیهِ السَّلامُ.[14]

ای سدیر، افطاری دادن تو به یک برادر مسلمان معادل است (ثواب آن) با آزادی یک بنده از فرزندان اسماعیل.

5 -1- صدقة:

عَنْ اَبی عَبْدِاللّهِ(ع): مَنْ تَصَدَّقَ فی شَهْرِ رَمَضانَ بِصَدَقَةٍ صَرَفَ اللّهُ عَنْهُ سَبْعینَ نَوْعاً مِنَ الْبَلاءِ.[15]

هر کس در ماه رمضان صدقه بدهد، خداوند هفتاد نوع بلا را از وی دور می گرداند.

6 -1- تلاوة قرآن:

قالَ رَسُولُ اللّهِ فی خُطْبَتِهِ:... وَ مَنْ قَرَءَ فیهِ آیةً مِنَ الْقُرْآنِ کانَ لَهُ مِثْلُ اَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فی غَیرِهِ مِنَ الشُّهُورِ[16]...

هر کس در ماه رمضان یک آیه از قرآن بخواند ثواب کسی را دارد که در غیر ماه رمضان یک ختم قرآن نموده باشد.

قالَ اَبُوجَعْفَرٍ عَلَیهِ السَّلامُ: لِکلِّ شَی ءٍ رَبیعٌ وَ رَبیعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضانَ.[17]

برای هر چیزی بهار است و بهار قرآن ماه مبارک رمضان است.

7 -1- اعتکاف:

قالَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: اِعْتِکافُ عَشْرٍ فی شَهْرِ رَمَضانَ تَعْدِلُ حُجَّتَینِ وَ عُمْرَتَینِ.[18]

اعتکاف در یک دهه از ماه مبارک رمضان برابر با ثواب دو حج و دو عمره است.

8 -1- احترام به بزرگترها؛

9 -1- مهربانی به کودکان و خردسالان؛

10 -1- صله رحم؛

11 -1- مهربانی با یتیمان؛

12 -1- توبه؛

13- 1- سجده های طولانی؛

14- 1- خوش اخلاقی؛

15 1-- زیاد صلوات فرستادن بر پیامبر؛

16 -1- نماز نافله بجای آوردن؛

تمام این موارد در خطبه حضرت پیامبر به تفصیل آمده است.[19]

2- آداب و وظائف خصوصی (شبهای قدر).

1 -2- نشانه شب قدر:

عَنْ مُحمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ اَحَدِهِما(ع): قالَ سَأَلْتُهُ عَنْ عَلامَةِ لَیلَةِ الْقَدْرِ فقالَ: علامَتُها اَن یطیبَ ریحُها وَ اِنْ کانَتْ فی بَرْدٍ دَفَئَتْ وَ اِنْ کانَتْ فی حرٍّ بَرَدَتْ فَطابَتْ قال: وَ سُئِلَ عَنْ لَیلَةِ الْقَدْرِ فَقالَ: تَنَزَّلُ فیهَا الْمَلائِکةُ وَالْکتَبَةُ اِلَی السَّماءِ الدُّنْیا فَیکتُبُونَ ما یکونُ فی اَمرِ السنَةِ وَ ما یصیبُ الْعِبادَ... وَفیهِ الْمَشیئَةُ فَیقَدَّمُ ما یشاءُ وَ یؤَخَّرُ مِنْهُ ما یشاءُ وَ یمحُو وَ یثْبِتُ وَ عِنْدَهُ اُمُّ الْکتابِ.[20]

از نشانه شب قدر این است که بوی آن شب خوشبو خواهد بود و اگر در زمستان باشد گرم می شود و اگر در تابستان باشد خُنک می شود و هوای معتدلی پدید می آید. و سؤال شد از شب قدر فرمود فرشتگان فرود می آیند نه تنها فرشتگان بلکه نویسندگان و کتبه فرود می آیند به آسمان دنیا. پس می نویسند از اتفاقاتی که در طول سال پیش می آید و آنچه را که برای مردم اتفاق خواهد افتاد و در اوست مشیت (خواست خدا، ) پس مقدم می دارد آنچه را که بخواهد و مؤخر می کند آنچه را که بخواهد و نیز محو و اثبات می کند هر چه را که بخواهد و نزد اوست ام الکتاب.

2- 2- بیداری و احیای شبهای قدر:

قالَ اَبو جَعْفَرٍ الْباقِرُ عَلَیهِ السَّلامُ: مَنْ اَحْی لَیلَةَ الْقدْرِ، غفِرَتْ لَهُ ذُنُوبُهُ وَ لَوْ کانَتْ عَدَدَ نُجُومِ السَّماءِ وَ مَثاقیلَ الْجِبالِ وَ مَکائیلَ الْبِحارِ.[21]

هر که شب قدر را بیدار بماند، خداوند گناهان او را می بخشد هر چند به اندازه ستارگان آسمان و کوهها و دریاها باشد.

3- 2- غسل:

قالَ الْاِمامُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیهِمَا السَّلامُ: مَنِ اغْتَسَلَ لَیلَةَ الْقَدْرِ وَ اَحْیاها اِلی طلُوعِ الْفجْرِ خرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ.[22]

هر کس شب قدر غسل کند و بیدار بماند تا طلوع فجر از گناهان پاک می شود.

4- 2- خواندن سوره عنکبوت و روم در شب بیست و سوم:

عَنْ اَبی عَبْدِاللّهِ عَلَیهِ السَّلامُ: قالَ مَنْ قَرَءَ سورَتَی الْعنْکبُوتِ وَالرُّومِ لَیلَةَ ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ فی شَهْرِ رَمَضانَ فَهُوَ وَاللّهِ یا اَبا مُحَمَّدٍ مِنْ اَهْلِ الْجَنَّةِ لا اَسْتَثْنی فیهِ اَبداً (اَحداً) وَ لا اَخافُ اَنْ یکتُبَ اللّهُ عَلَی فی یمینی اِثْماً وَ اِنَّ لِهاتَینِ السُّورَتَینِ منَ اللّه مَکاناً.[23]

کسی که دو سوره عنکبوت و روم را شب بیست و سوم از ماه رمضان بخواند، پس سوگند به خدا از اهل بهشت است و کسی را در این میان استثنا نمی کنم و هرگز نمی ترسم که خداوند بابت این سوگندی که خوردم گناهی برایم بنویسد؛ چون این دو سوره نزد خداوند ارزش والایی دارند.

5 -2- حدیث جامع (در آداب و وظایف شبهای قدر):

عنْ کنْزِ الْیواقیتِ عَنِ النَّبِی(ص) قالَ: قالَ موسی اِلهی اُریدُ قُرْبَک. قالَ قُرْبی لِمَنِ اسْتَیقَظَ لَیلَةَ الْقَدْرِ، قالَ اِلهی اُریدُ رَحْمَتَک، قالَ رَحمَتی لِمنْ رَحِمَ الْمَساکینَ لَیلَةَ الْقَدْرِ، قالَ اِلهی اُریدُ الْجوازَ عَلَی الصِّراطِ. قالَ: ذلِک لِمنْ تصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فی لَیلَةِ الْقَدْرِ. قالَ اِلهی اُریدُ منْ اَشْجارِ الْجَنَّةِ. قالَ ذلِک لِمَنْ سَبَّحَ تَسْبیحَةً فی لَیلَةِ الْقَدْرِ قالَ اِلهی اُریدُ رِضاک. قالَ رِضای لِمنْ صَلّی رَکعَتَینِ فی لَیلَةِ الْقَدْرِ.[24]

حضرت موسی(ع) به خداوند عرض کرد: خداوندا، قرب تو را می خواهم.

خداوند فرمود: قرب و نزدیکی به من از آن کسی است شب قدر را بیدار بماند.

عرض کرد: خداوندا رحمتت را می خواهم.

فرمود: رحمت من از آن کسی است که به بینوایان در شب قدر رحم کند (یعنی از آنان دستگیری نموده آنان را کمک کند).

عرض کرد: می خواهم از پل صراط به سرعت عبور کنم، جواز آن را می خواهم.

فرمود: از آنِ کسی است که شب قدر صدقه بدهد.

عرض کرد: از درختان بهشتی می خواهم.  

فرمود: از آن کسی است که شب قدر تسبیح من را می گوید.

عرض کرد: رضا و خشنودی تو را می خواهم.

فرمود: خشنودی من از آن کسی است که شب قدر دو رکعت نماز (مستحب) انجام دهد.

بخش سوم: سیره برخی از معصومین در ماه مبارک رمضان

1- پیامبر مکرم صلی الله علیه وآله.

عَنْ اَیوبِ الْعامِری بِاِسْنادِهِ اِلَی النَّبِی(ص) اِنَّهُ کانَ اِذا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضانَ تَغَیرَ لَوْنُهُ وَ کثُرَتْ صَلاتُهُ وَابْتَهَلَ فِی الدُّعاءِ وَاَشْفَقَ مِنْهُ.[25]

هرگاه ماه مبارک فرا می رسید، پیامبر اکرم چهره مبارکش دگرگون می شد و نماز زیادتری به جای می آورد. و اقبال و توجه بیشتری به دعا می نمود.

وَ فِی الْفَقیهِ: وَ کانَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ اِذا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضانَ اَطْلَقَ کلَّ اَسیرٍ وَاَعطی کلَّ سائِلٍ.[26]

هرگاه ماه رمضان فرا می رسید هر اسیری را آزاد می کرد و به سائل چیزی می داد.

وَ فِی التَّهْذیبِ: وَ ما ثَبَتَ فی سُنَّةِ النَّبِی(ص) اَنَّهُ کانَ یتَوَلّی رُؤْیةَ الْهِلالِ وَ یلْتَمِسُ الْهِلالَ وَیتَصَدّی لِرُؤْیتِهِ.

از سنت ثابت پیامبر این بود که استهلال می فرمود و دنبال پیدا کردن ماه بود و متصدی رؤیت می شد.

2- امام سجاد(ع).

عَنْ اَبی عَبْدِاللّه عَلَیهِ السَّلامُ قالَ:... کانَ عَلِی بْنُ الْحُسَینِ عَلَیهِ السلامُ اِذا کان شَهْرُ رَمَضانَ لا یتَکلُّمُ اِلاّ بِالدُّعاءِ وَالتسْبیحِ وَالْاِستِغْفارِ فَاِذا اَفْطَرَ قالَ: اَللّهُمَّ اِنْ شِئْتَ اَنْ تَفْعَلَ فَعَلْتَ.[27]

امام سجاد هرگاه ماه رمضان فرا می رسید، سخن نمی گفت مگر با دعا و یا تسبیح خدا و یا استغفار. پس هرگاه افطار می نمود، می گفت: خداوندا هر چه را می خواهی انجام ده.

پی نوشت ها