شناسه : ۱۸۵۲۱۷۰ - یکشنبه ۱ دی ۱۳۹۸ ساعت ۱۲:۰۷
فصل یخ کولبری
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، «فرهاد» و «آزاد» دو پسر بزرگ عثمان در کوه‌های «ژالانه» گم شدند و بعد از چند روز بسیج عمومی مردمی، جنازه‌های یخ‌زده‌شان پیدا شد و روی دست‌های مردمی که در سختی خوب به یاری همدیگر می‌آیند رفت تا پای همان کوهی که آنها را دربر گرفته بود، آرام بگیرند. عثمان تا پیش از این زندگی‌اش از محل جمع‌آوری و فروش کارتن و نان خشک می‌گذشت. چهار پسر داشت و امورات زندگی‌اش از این راه به‌خوبی نمی‌چرخید. قدیم‌ترها کارگر ساختمانی بود اما با ازدست‌دادن بخشی از بینایی‌اش تنها کاری که در آن روستا از دستش برمی‌آمد، همین بود. عثمان به‌دلیل وضعیت بینایی‌اش هیچ‌گاه کولبری نکرد، اما با بزرگ‌ترشدن پسرهایش، آنها تصمیم گرفتند تا از دل کوهستان رزق و روزی بیشتری را با خطر بیشتری کسب کنند. آزاد خسروی با اینکه بزرگ‌تر بود به‌دلیل شرایط جسمی‌اش تاکنون کولبری نکرده بود، اما فرهاد 14ساله تا قبل از این چندباری تجربه کولبری را داشت. بااین‌حال آنها هفته گذشته تصمیم گرفتند با هم به دل کوه بزنند. سفری که بازگشتی نداشت. آنها در بهمن گرفتار شدند و اهالی بعد از چند روز جست‌وجو پیکر این دو برادر را درحالی‌که فاصله اندکی تا نجات‌یافتن داشتند، پیدا کردند. جمعه مردم مریوان با نان به استقبال پیکر این دو برادر رفتند. نان‌هایی که نمادی بود از آنچه این مردم نداشتند.
کولبری به جای اشتغال پایدار
کولبری حالا شغل غیررسمی بخش زیادی از ساکنان غرب و شمال غرب ایران است؛ ساکنان استان‌های مرزی که اغلب کردنشین هستند و شرح رنجشان، شش ماه دوم هر سال با شدت‌گرفتن سرمای هوا و برف و بوران ابعادی ملی می‌گیرد. این ماجرا در سال‌های گذشته و با مرگ‌و‌میرهای تعداد زیادی از کولبران در کوهستان واکنش‌های سیاسی را هم در پی داشته و بعد از مرگ چهار کولبر در سال 1396 در کوه‌های سردشت، صحبت‌های جدی درباره طرح ساماندهی کولبران در دولت و مجلس مطرح شد اما هنوز که هنوز است راه به جایی نبرده. در سال 1396 مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بررسی «طرح ساماندهی معابر مرزی کشور (معابر مرزی و ته‌لنجی)» تصویب آن را «توصیه نکرد». مرکز پژوهش‌ها در گزارشی که به‌عنوان بررسی این طرح منتشر کرده پیشنهاد داده است: با توجه به ظرفیتی که در استان‌های مرزی کشور وجود دارد، پدیده کولبری مرزنشینان تناسبی با ظرفیت‌های استان‌های مرزی ندارد و بارها مورد سوءاستفاده تبلیغاتی دشمنان برای تبلیغ ناکارآمدی نظام در ایجاد اشتغال و حفظ کرامت انسانی قرار گرفته است. با تصمیم‌های صحیح اقتصادی و ارائه مشوق‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در مرزهای کشور، معافیت‌هایی در جهت ایجاد اشتغال پایدار، کاهش هزینه‌های سکونت و تولید در مناطق مرزی، می‌توان فرصت‌های سودآور برای تجار و بازرگانان و صنعتگران و تولیدکنندگان در این مناطق ایجاد کرد تا ضمن ایجاد امنیت پایدار مرزی در جهت رشد و توسعه کسب‌و‌کار، افزایش تولید ملی و رونق اقتصادی مرزها در اولویت قرار بگیرد.مخالفان طرح ساماندهی کولبران معتقدند آوردن آن در قالب یک قانون در واقع رسمیت‌بخشیدن به قاچاق در کشور است و تغییر آن در آینده سخت خواهد بود. آنچه در ایرادهای مرکز پژوهش‌های مجلس آمده، به‌خوبی نشان میدهد که اصل مسئله درک شده است. پاسخ هم حداقل روی کاغذ نوشته شده ولی اینکه آن ایده‌ها از روی کاغذ به فعل و عمل تبدیل شوند، راهی طولانی در پیش دارد که عمل‌نکردن به آنها همچنان منجر به رواج کولبری در منطقه می‌شود. تابستان امسال بود که دستور رئیس‌جمهور درباره توسعه معیشت مرزنشینان به هفت وزارتخانه، معاونان رئیس‌جمهور، رؤسای سازمان‌های برنامه و بودجه و اداری و استخدامی کشور و رئیس کل بانک مرکزی ابلاغ شد. طرحی که به گفته بابک دین‌پرست، معاون اقتصادی وزارت کشور و دبیر شورای توسعه و امنیت پایدار شرق و غرب کشور شامل 31 مورد پیشنهاد اجرائی، در قالب تکالیف 12 دستگاه اجرائی مرتبط بود.
کولبری قاچاق نیست
آنچه درباره کولبری و اتفاقات حول آن زیاد به چشم می‌خورد، استفاده از واژه قاچاق و قاچاقچی برای آنهاست. بسیاری از منتقدان طرح‌های حمایتی از کولبری در واکنش به اخبار ناگوار کولبری آن را با برچسب قاچاق به گوشه‌ای می‌رانند؛ حال آنکه برای مرزنشین کرد ایرانی گویا درحال‌حاضر راهی جز کولبری وجود ندارد. کولبران، امنیت زندگی و گذر از اشتغال ناپایدار غیررسمی می‌خواهند؛ چیزی که دولت‌ها در سال‌های گذشته از برآورده‌کردن آن عاجز بودند. وقتی اشتغال پایدار در منطقه وجود ندارد، راهی جز کولبری برای ساکنان مناطق مرزی وجود ندارد. یکی از منتقدان
مقام معظم رهبری است. ایشان در یکی از سخنرانی‌هایشان با اشاره به لزوم تفکیک فعالیت کولبری از قاچاق بر بهبود معیشت مرزنشینان و مخصوصا کولبران تأکید کردند؛ مقام معظم‌رهبری در دیداری که با جمعی از کارگران داشتند، با اشاره به لزوم بهبود وضعیت کولبران اظهار کردند: «ما تا حالا در مبارزه با قاچاق خیلی جدی عمل نکرده‌ایم. البته مراد من از قاچاق، آن کوله‌‌بَرِ ضعیفی نیست که می‌رود آن‌طرف یک چیزی را برمی‌دارد، روی کول خودش می‌آورد این طرف؛ اینها که چیزی نیست، اینها اهمیتی ندارد. با آنها مبارزه هم نشود اشکالی ندارد». این موضوع البته مورد تأکید رئیس جدید دستگاه قضا هم هست. مردادماه امسال سیدابراهیم رئیسی در سفری که به کردستان داشت، با تأکید بر لزوم ساماندهی وضع کولبری در شهرهای مرزی گفت: وقتی از قاچاق کالا سخن می‌گوییم، مقصودمان قاچاق سازمان‌یافته‌ای است که رونق تولید را تهدید می‌کند. سیدابراهیم رئیسی با بیان اینکه رونق تولید با این میزان از قاچاق کالا سازگاری ندارد، اضافه کرد: باید جلوی قاچاق کالا را بگیریم اما سخن از کولبری نیست بلکه کولبری باید ساماندهی شود.
استفاده از ظرفیت معابر کولبری برای دورزدن تحریم‌ها
در میان همه اظهارنظرهای ریزودرشتی که در یکی، دو سال اخیر با داغ‌شدن بحث کولبری درگرفته است، نمی‌توان از اظهارات چند نماینده مجلس درباره استفاده از ظرفیت کولبری برای دورزدن تحریم‌ها گذشت. در اوج دورانی که ترامپ با تحریم‌های مختلف سعی در به چالش‌کشیدن اقتصاد ایران داشت، نماینده مردم پیرانشهر در مجلس گفت: از دولت انتظار می‌رود با توجه به اینکه بی‌کاری در مناطق مرزی بیداد می‌کند، از معابر کولبری جهت واردات کالاهای اساسی، مواد اولیه صنعتی و کارخانجات استفاده کند، می‌توان از ظرفیت این معابر برای بهترشدن وضعیت معیشتی و بالابردن سطح رفاه مرم بهره جست. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با گلایه از دولت درباره بیمه کولبران تصریح کرد: هم‌اکنون کارت الکترونیکی مرزنشینان در این وضع هیچ ارزشی ندارد؛ بنابراین امیدواریم کالاهای ضروری مصوب‌شده دولت به مرزنشینان ابلاغ شده و بارهایی که در گمرکات مانده سریعا ترخیص شود و همچنین امیدواریم عوارض خروج زمینی به سال‌های قبل برگردد. این ظلم شایسته مرزنشینان نیست که برای امرار معاش به کشورهای همسایه سفر کرده و احتیاجات خود را تأمین می‌کنند. همچنین سیداحسن علوی، عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون عمران هم در این زمینه گفته بود: صد هزار کولبر کردستانی می‌توانند در دورزدن تحریم‌ها به کشور کمک کنند.مجموعه تلاش‌ها در دو سال آخر نشان میدهد دولت و مجلس بیشتر از آنکه به دنبال عمل‌کردن به راهکارهایی که برای پایان‌دادن به کولبری در منطقه باشند، بیشتر در پی رسمیت‌بخشیدن به شغل پررنج کولبری هستند.
