دبیر ستاد ساماندهی مد و لباس در گفت‌وگو با زندگی آنلاین تأکید کرد : اگرچه در دنیای امروز مد حتی برای کودکان هم موضوعیت پیدا کرده، اما وقتی پای مد و لباس به میان می‌آید بی‌درنگ، نخستین تصویری که به ذهن متبادر میشود، مد و لباس زنانه است. گویا بانوان بیشتر به دنبال تنوع پوشش هستند و همین سلیقه متنوع هم موجب شده تا در تمام دنیا مد در لباس و پوشش به یکی از محورهای فرهنگی تبدیل شده و ابزاری برای انتقال فرهنگ و سبک زندگی محسوب شود. در کشور ما هم مد و لباس از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و هر از چندگاه شاهد شکل‌گیری جریان‌های تازه‌ای در حوزه مد و لباس هستیم که این مهم در میان زنان از جایگاه ویژه‌تری برخوردار است. اهمیت مد و لباس بی‌هیچ استدلالی آن چنان روشن و مبرهن است که حتی مصوبه‌ای قانونی برای ساماندهی مد و لباس در سال 1385 در مجلس شورای اسلامی تصویب و بعدترها برای به ثمر رسیدن این مصوبه کارگروه ساماندهی مد و لباس راه‌اندازی شد. حالا چند سالی میشود که مد و لباس هم به عنوان یکی از بخش‌های زیربنایی فرهنگ و هنر به جشنواره فجر راه یافته است. با تمام این‌ها اما به نظر می‌رسد هنوز از قافله مد و لباس و ساماندهی آن با عنایت به ذخایر فرهنگ ملی و بومی عقب مانده‌ایم. ایران با وجود داشتن ذخایر فرهنگی فراوان و لباس‌های متنوع و زیبای اقوام و گوناگونی که در زیر پرچم و عنوان ملت زندگی می‌کنند در بهره‌گیری از ظرفیت مد و لباس‌های ملی و قومی چندان موفق نبوده است.
سال‌های پیش از این، حمید قبادی هدایت عرصه مد و لباس کشور را بر عهده داشت اما چند ماهی میشود که این سمت به یک بانو سپرده شده است. با سوالاتی از جنس مد و لباس، چرایی موفق نبودن در این عرصه و تأثیر حضور یک زن در هدایت روند مد در کشور به سراغ مرضیه شفاپور دبیر تازه نفس کارگروه مد ولباس رفته و با وی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
خانم شفاپور درباره خودتان بگویید و این که چه شد برای سمت دبیری کارگروه ساماندهی مد و لباس انتخاب شدید؟
من 26 سال است که سابقه کار در حوزه فرهنگ و هنر را دارم و پیش از آن که به کارگروه مد و لباس بیایم رئیس امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد بودم. پروژه انتخاب دبیر تازه کارگروه مد و لباس 5 ماهی طول کشید و وزیر محترم فرهنگ و ارشاد و معاون ایشان به این نتیجه رسیده بودند که بهتر است یک خانم برای این بخش انتخاب شود که با توجه به سوابق کاری، من برای این سمت انتخاب شدم.
بیشتر بخوانید:
شما سومین نفر و اولین خانمی هستید که در جایگاه دبیر کارگروه مد و لباس قرار می‌گیرید. حالا که یک خانم در این سمت قرار گرفته بناست تا چه تغییرات و ویژگی‌هایی را در حوزه مد و لباس شاهد باشیم؟ ساده‌تر بپرسم برنامه‌های شما برای ارتقای حوزه مد و لباس و خروج آن از وضعیت کنونی چیست؟
خانم‌ها ظرافت‌های خاصی در بحث هنری دارند که شاید آقایان کمتر به این ظرافت‌ها توجه کنند. از سوی دیگر بیشتر فعالان عرصه مد و لباس خانم‌ها هستند و من هم یک خانم هستم و ممکن است جنسیت همسان ما کمک کند تا به اشتراک نظر بهتری درباره ظرافت‌های هنری مد و لباس برسیم. آقای قبادی هم زحمات بسیاری را در این عرصه کشیدند. اما شاید نزدیکی سلیقه من به عنوان یک زن با فعالان عرصه مد و لباس کمک کند تا به نتایج بهتری برسیم. همان طور که مستحضرید مصوبه کارگروه ساماندهی مد و لباس در سال 1385 تصویب شد و قانون‌گذار به منظور حفظ و گسترش فرهنگ ایرانی اسلامی نگاه ویژه‌ای به موضوع مد و لباس داشت. این که بر اساس طرح‌ها و الگوهای داخلی، مردم را به سمت پوشش ایرانی اسلامی ترغیب کنیم، با ایده‌ها و طرح‌های من نزدیکی زیادی دارد. تصمیم دارم بحث آموزش را در این عرصه خیلی پررنگ ببینم. آموزش‌های ضمن خدمت بلندمدت و میان‌مدت برای فعالان عرصه مد و لباس با سرفصل‌های به روز دنیا برگزار کنیم.
یکی دیگر از برنامه‌های مهمی که در نظر دارم که در واقع می‌توانم بگویم برنامه اصلی ماست نگاه ویژه به حجاب و عفاف است و تصمیم دارم حجاب و عفاف را از این حالت روزمرگی خارج کنم و در جشنواره امسال هم بحث حجاب و عفاف را بسیار ویژه دیدم.
ارتباط میان کارگروه و دانشگاه برایم خیلی مهم است چراکه معتقدم ما باید با علم روز بحث مد را پیش ببریم جامعه ما نیاز دارد که پوشاک ما متنوع باشد و مردم به استقبال از پوشاک ایرانی بروند.
اشاره داشتید به عرصه مد و لباس نزدیک‌تر هستید؛ از منظر زن بودن به این قرابت اشاره داشتید یا تجربیات خاصی در حوزه مد ولباس دارید؟
من تجربیات خاصی در حوزه مد و لباس ندارم. البته در چند نمایشگاه در خدمت آقای قبادی بودیم و بیشتر در بخش تشریفات فعالیت داشتم. اما این رویکرد را که گفتم از منظر روحیات زنانه و جنس خودم گفتم که به عنوان یک زن قرابت بیشتری با حوزه مد و لباس دارم.
خانم شفاپور از نگاه شما مد تنها برای زنان است یا می‌توان از زاویه دید مردان هم به آن نگاه کرد؟
البته که مد برای آقایان هم هست، اما چون پوشاک خانم‌ها همیشه از تنوع بیشتری برخوردار بوده اغلب وقتی حرف از مد میشود، بیشتر مد برای خانم‌ها را در ذهن تداعی می‌کند ولی بطور حتم آقایان هم می‌توانند در پوشاک‌شان تنوع داشته باشند.
در سال‌های نخست جشنواره مد و لباس فجر تنها شاهد برگزاری این جشنواره در بخش زنانه بودیم اما در سال‌های اخیر بخش مردانه هم به این جشنواره اضافه شده بود. امسال با عنایت به این که شما به عنوان یک خانم در رأس ساماندهی مد و لباس حضور دارید باز هم جشنواره بخش مردانه داشت. چه شد که تصمیم گرفتید بخش لباس مردانه همچنان در جشنواره مد و لباس فجر برپا شود؟
بله ما در جشنواره امسال لباس آقایان را هم در بخش طراحی داشتیم و هم طراحی لباس اجتماع خانم‌ها در جشنواره دیده شد هم طراحی لباس آقایان. همچنین در بخش کیف و کفش، طراحی پارچه و حتی جواهرات، هم بخش خانم‌ها و هم بخش آقایان دیده شد. سعی کردیم نگاه جنسیتی نداشته باشیم و فضای رقابتی سالمی برای طراحان مد و لباس ایجاد شود. برای ما فرقی نمی‌کند که این فضای رقابتی سالم در حوزه طراحی لباس آقایان باشد یا خانم‌ها.
بیشتر بخوانید:
گفتید در حوزه حجاب و عفاف برنامه‌ها و نگاه ویژه‌ای دارید. درباره مختصات این نگاه ویژه بیشتر بگویید. به طور مصداقی چه برنامه‌هایی برای حوزه مد و حجاب دارید؟
همان طور که مستحضر هسیتد جریان مد دنیا به سمت لباس پوشیده می‌رود این در حالی است که ما ظرفیت‌های گسترده‌ای را در حوزه حجاب و جریان‌سازی و مدسازی در این حوزه داریم. لباس اقوام یکی از بارزترین این ظرفیت‌هاست که علاوه بر این که بخشی از فرهنگ و هویت چندین هزار ساله ایرانیان است، پوشش مناسبی دارد و با عنایت به تنوع در طرح و رنگ‌هایش می‌توانیم جریانی از مد را در کشور ایجاد و ساماندهی کنیم. بحث کالکشن‌سازی در حوزه حجاب می‌تواند کمک زیادی به لباس‌هایی که به صورت مجموعه در حوزه حجاب ارائه میشود و تنوع خاصی به این حوزه می‌دهد. زنان با حجاب ما دختران خردسال خود را هم به استفاده از حجاب ترغیب می‌کنند و ما می‌توانیم از این ظرفیت برای طراحی مجموعه‌های مادردختر و یا پدرپسر استفاده کنیم و این می‌تواند ظرفیت‌های جدیدی را در حوزه مد و حجاب و عفاف ایجاد کند. نوع رنگ‌هایی که می‌توان در حجاب استفاده کرد هم در گرایش به سمت حجاب و عفاف تاثیرگذار است و اسلام هم ما را به استفاده از رنگ‌های شاد ترغیب می‌کند. به نظر من هم می‌توانیم ضمن حجاب خوبی که داریم از رنگ‌های شاد استفاده کنیم. طبق منویات مقام معظم رهبری هم باید به مد گرایش داشت اما مدی که از داخل جوشیده باشد و ابتکار و نوآوری داشته باشد. در حوزه حجاب و عفاف هم باید این دیدگاه مقام معظم رهبری را مدنظر قرار داد.
به همین خاطر هم یک شورای سیاستگذاری را پایه گذاری کردیم و از فعالین عرصه‌های مختلف برای عضویت در این شورا دعوت کرده‌ایم. یک نفر از صنوف، یک نفر از حوزه عفاف و حجاب، یک نفر از معاونت زنان و خانواده، شورای عالی انقلاب فرهنگی و سایر دستگاه‌های تاثیرگذار در حوزه حجاب و عفاف دعوت شده تا در این شورا عضو باشند و بر اساس مصوباتی که در این شورا شکل می‌گیرد حرکت کنیم. همچنین بنا داریم تا در هفته حجاب و عفاف در تیرماه نگاه ویژه‌تری را نسبت به سال‌های گذشته داشته باشیم.
خانم شفاپور! ما در حوزه مد و لباس موفق نبودیم به رقم تلاش‌های صورت گرفته برون‌داد ویژه‌ای را نمی‌بینم و به نظر می‌رسد جریان مد و لباس ما از سوی جریانات مد و لباس زیرزمینی و از خارج از کشور هدایت میشود. نظر شما در این باره چیست و چرا ما نتوانسته‌ایم تاکنون در این حوزه دستاورد قابل توجهی داشته باشیم؟
به نظر من هم هر چند تلاش زیاد شده اما این که ما به نتیجه صددرصدی در امر مد و لباس و آنچه جامعه از ما انتظار دارد نرسیده‌ایم دلایل متعددی دارد. درست است که مسئولیت کارگروه ساماندهی مد و لباس طبق بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد گذاشته شده است اما در این ذیل کمیته ساماندهی مد و لباس اعضایی وجود دارند که هر کدام شرح وظایفی برای‌شان در نظر گرفته شده است. به آموزش و پرورش، صدا و سیما، بازرگانی، صنایع و معادن، وزارت صمت، دو نفر از طراحان و تولیدکنندگان و یک نفر ناظر از کمیسیون فرهنگی مجلس اعضای این کمیته هستند و مصوبات کمیته با امضای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قابل اجراست.
ما در این عرصه خیلی از اعضای کمیته حضور کمرنگی داشتند و به نتیجه دلخواه نرسیده‌ایم. به طور مثال صدا و سیما طبق این قانون مکلف است در جهت ترویج الگوها و نمادهای پارچه‌ها و لباس‌های بومی مناطق مختلف ایران که مورد تأیید کارگروه است اهتمام بورزد و آن‌ها را معرفی کند اما در این بخش کمرنگ عمل شده یا نظارتی که وزارت صمت باید بر تولیدکنندگان داشته باشد اما به شکل کاملی انجام نمی‌شود یا اگر انجام میشود نمود کمتری دارد. همه این‌ها دست به دست هم می‌دهد تا ما بتوانیم به اهداف مشخص شده برسیم و اگر یکی از این اعضا به درستی کارش را انجام ندهد بر روی خروجی نهایی کار تأثیر خواهد گذاشت. با وجود این تلاش‌های زیادی در کارگروه ساماندهی مد و لباس انجام شده و ما تلاش داریم فعالان حوزه مد و لباس را تا حد امکان به همکاری دعوت کنیم تا فعالیت‌های آنان قانون‌مند شده و از حالت زیرزمینی خارج شود. البته در حد توان و پتانسیل می‌توانیم این کار را انجام دهیم چرا که کارگروه ساماندهی مد و لباس به اندازه یک وزارتخانه فعالیت دارد اما منابع و امکانات ما کم است و همه این‌ها دست به دست هم می‌دهد تا ما نتوانیم در سطح انتظار ظاهر شویم.
با ارائه مدل‌های متنوع از چادر به نظر می‌رسد اقبال خانم‌ها و دختران جوان به این پوشش بیشتر شده باشد. از نگاه شما به عنوان دبیر کارگروه ساماندهی مد ولباس ارائه مدهای زیبا و متنوع در حوزه حجاب و عفاف و کالاهای مرتبط با آن چقدر می‌تواند در اقبال دختران و زنان به حجاب مؤثر باشد؟
همان طور که می‌دانید انسان‌ها به سمت زیبایی گرایش دارند و با تکیه بر ذوق زیبایی شناسی و استفاده از تمایلی که بشر به تنوع و تحول دارد می‌تواند نگاهی پویا به بحث حجاب و عفاف داشت. تمدن ایران هم در گذر زمان به سمت تنوع‌طلبی پیش رفته و در ادوار تاریخی گوناگون ما سبک‌های مختلفی از پوشش و پوشاک متنوع را تجربه کرده‌ایم وامروز می‌توانیم از این تجربیات در راستای تولید پوشاک زیبا و متنوع استفاده کنیم.
من اعتقاد دارم با وجود هجمه‌ای که از سوی دنیای مد غربی به سمت پوشاک ایرانی و اسلامی وارد شده اما باز هم ما در این عرصه می‌توانیم حرف اول را بزنیم.
اگر فضای رقابتی سالم بین طراحان عرصه مد ولباس ایجاد شود و آن‌ها را به طراحی طرح‌ها زیبا و نوآورانه با الهام گرفتن از طرح‌ها و نمادهای ایرانی‌اسلامی تشویق کنیم می‌تواند تأثیر بسیار شگرفی در عرصه مد و طراحی داشته باشد.
در جشنواره‌هایی نظیر جشنواره مد و لباس فجر هم می‌توانیم این استعدادهای نو را شناسایی و جذب کنیم تا به سمت فضای رقابتی و غیررقابتی بروند. همان طور که اشاره داشتید در حال حاضر بسیاری از خانم‌های ما به سمت استفاده از پوشش چادر رفته‌اند و این اقبال به دلیل تنوعی است که در این حوزه شکل گرفته و مدل‌های متنوعی که ارائه شده است. به اعتقاد من اگر تلفیقی از هنر و علم در طراحی لباس و پوشش وجود داشته باشد ما می‌توانیم جامعه زنان‌مان را بیشتر به سمت استفاده از این پوشش چادرهای زیبا و با رنگ‌های متنوع سوق دهیم.
بیشتر بخوانید:
به بحث لباس اقوام اشاره داشتید؛ لباس اقوام هم از زیبایی و تنوع رنگ بسیار خوبی برخوردار است و هم پوشش مناسبی دارد. اشاره داشتید که بنا دارید بیشتر از لباس اقوام در طراحی الگوهای مد و لباس بهره بگیرید. درباره برنامه‌های‌تان برای استفاده بهتر از الگوهای لباس اقوام بیشتر توضیح می‌دهید؟
در جشنواره امسال با نگاه ویژه‌ای که با توجه به تنوع قومیت‌ها به لباس و پوشش اقوام در سراسر کشور وجود دارد، مبنای جشنواره را به سمت گلستان و خراسان شمالی قرار دادیم.
دلیل این انتخاب چیست؟
این استان‌ها به لحاظ قدمت و سابقه تاریخی مهد تمدن 7 هزار ساله هستند و از ویژگی‌های‌شان تنوع قومیتی با آداب و رسوم مختلف است که در واقع به صورت رنگین‌کمانی از اقوام مختلف ایران زمین هستند. این دو استان انتخاب شدند تا سبک پوشش را به این سمت سوق بدهیم.
همان طور که می‌دانید لباس اقوام در سراسر کشور هم پوشیده است و هم تنوع زیادی دارند و هم به لحاظ رنگ از جذابیت بصری بالایی دارند. ما می‌توانیم از لباس اقوام ایده بگیرم و در جوامع بین‌المللی هم می‌توانیم با همین لباس اقوام بخشی از تاریخ و فرهنگ و هویت چندین هزار ساله ایران را معرفی کنیم و حتی در قالب ساماندهی می‌توانیم بخشی از بازار لباس پوشیده دنیا را هم با معرفی لباس اقوام در دست بگیریم چراکه لباس اقوام ما از تنوع و زیبایی فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
به نظرم حتی ما می‌توانیم از طریق لباس اقوام علاوه بر معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی، صدور این فرهنگ و تمدن را هم به سراسر دنیا داشته باشیم و به نظر می‌رسد لباس اقوام ما آنقدر جذاب هست که در سطح بین‌المللی خواهان داشته باشد؛ البته مشروط به این که بتوانیم آن را به درستی معرفی کنیم. نظر شما در این باره چیست؟
بله دقیقاً همین طور است. من فکر می‌کنم صنعت مد ما پتانسیل زیادی دارد. اگر از این صنعت حمایت شود می‌تواند شکوفا شود. صنعت مد ما هم پشتوانه و سرمایه فرهنگ و تمدن چندین هزار ساله ایرانی را دارد و هم سرمایه انسانی خلاقی که این دو در کنار هم می‌تواند صنعت مد ایران را در سطح بین‌المللی هم مطرح کند.
* به اعتقاد من اگر تلفیقی از هنر و علم در طراحی لباس و پوشش وجود داشته باشد ما می‌توانیم جامعه زنان‌مان را بیشتر به سمت استفاده از این پوشش چادرهای زیبا و با رنگ‌های متنوع سوق دهیم
