به گزارش خبرگزاری فارس، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و حنیف اتمر سرپرست وزارت خارجه افغانستان یکشنبه شب (21 اردیبهشت ماه) تلفنی گفت‌و‌گو کردند. در این گفتوگوی تلفنی آخرین تحولات سیاسی این کشور و ابتکار منطقه‌ای برای صلح در افغانستان مورد گفت‌و‌گو و تبادل نظر قرار گرفت. طرفین در این تماس تلفنی توافق کردند تا دو کشور با همکاری یکدیگر و با تشکیل هیأتی، حادثه به وقوع پیوسته در مرز مشترک ایران و افغانستان را مورد رسیدگی قرار دهند. محمدجواد ظریف در 2 ماه اخیر با حنیف اتمر و دیگر مقامات افغانستان و همچنین برخی همتایان و از جمله دبیرکل سازمان ملل در پی اختلافات سیاسی پیش آمده پس از انتخابات اخیر در افغانستان به رایزنی پرداخت.
صبح شنبه 13 اردیبهشت ماه یک خبرگزاری محلی افغانستان در خبری مدعی شد 50 تن از مهاجران افغان که به‌صورت غیرقانونی قصد عبور از منطقه دهانه ذوالفقار برای ورود به ایران را داشتند، از سوی نیروهای مرزی ایران بازداشت شده و پس از شکنجه به رود هریرود انداخته و نیمی از این افراد در آب غرق شده و نیمی دیگر نیز توانستند خود را نجات دهند. در همین خصوص نیز محمد عارف جلالی پزشک ارشد بیمارستان هرات عنوان کرد: پنج جسد که در آب غرق شده بودند از سوی خانواده‌های این افراد به بیمارستان هرات انتقال و پزشکی قانونی تحقیقات خود را درباره مرگ آنها آغاز کرد. بررسی‌های پزشکی قانونی نشان داد که هیچ کدام از این افراد مورد ضرب و شتم قرار نگرفته و حتی جای گلوله در بدن آنها نیست و این افراد تنها در آب غرق شده‌اند. همزمان مرزبانی نیروی انتظامی ایران، ادعاهای مبنی بر بازداشت و شکنجه مهاجران غیرقانونی افغان در مرز ایران و افغانستان از سوی مرزبانان ایرانی را به شدت تکذیب کرد. به گزارش شنبه‌شب مرزبانی ناجا، در پی انتشار کلیپی از سوی کانال و شبکه‌های معاند و ضد انقلاب درخصوص به رودخانه انداختن اتباع افغان توسط مرزبانان ایرانی، خبر بلافاصله مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد چنین موضوعی در مرزهای مشترک ایران و افغانستان رخ نداده و صحت ندارد.
بیانیه وزارت خارجه افغانستان
همزمان وزارت خارجه افغانستان در بیانیه‌ای با اشاره به تماس تلفنی وزیران خارجه ایران و افغانستان درباره حادثه رخ داده در مرز دو کشور مرتبط با سرنوشت تعدادی از افغان‌ها که قصد داشتند غیرقانونی وارد ایران شوند، اعلام کرد که در صورت ضرورت، هیات‌های تعیین شده از سوی دو طرف در محل حادثه، شهرهای مشهد و هرات جلسه مشترک برگزار خواهند کرد. به گزارش «ایسنا» بر اساس این بیانیه، هر دو طرف با تاکید بر توافقات قبلی مبنی بر آغاز کار تحقیقات مشترک در مورد حادثه، پیرامون وقوع آن ابراز تاثر و تاسف کرده و درباره مشخص ساختن تیم‌های بررسی‌کننده صحبت کردند. دو طرف همچنین تفاهم کردند که در صورت ضرورت، هیات‌های دو جانبه در محل حادثه، شهرهای مشهد و هرات جلسه مشترک برگزار خواهند کرد. هدف از این تحقیق دریافت حقایق، اتخاذ تصمیم بعدی در روشنایی آن و پیدا کردن راه‌حل برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است.
یادداشت رسمی ایران به افغانستان
پیش‌تر سخنگوی وزارت خارجه ایران ضمن تکذیب ادعاها درباره اتباع افغان، گفت که امروز(17 اردیبهشت) در یادداشتی رسمی به سفارت افغانستان در تهران آمادگی مقامات ذی‌ربط ایرانی برای همکاری مشترک با طرف افغانستانی برای بررسی ادعاهای مطرح شده اعلام شد. به گزارش خبرگزاری فارس، سید‌عباس موسوی در پاسخ به پرسشی درخصوص وقوع حادثه برای برخی شهروندان افغانستان در منطقه مرزی با ایران تاکید کرد: همان‌گونه که پیش‌تر توسط مقامات مختلف کشورمان بیان شد اخبار منتشره مبنی بر اینکه تعدادی از اتباع افغانستان توسط مرزبانان ایرانی مجبور به بازگشت به افغانستان با عبور از رودخانه هریرود شده و دچار حادثه شده‌اند را قویا تکذیب می‌کنیم.
موسوی افزود: به‌رغم بی‌ارتباط بودن موضوع به ایران و با توجه به درخواست مقامات افغانستان، این وزارتخانه به دلیل روابط برادرانه مبتنی بر اصول حسن نیت و حسن همجواری بین دو کشور، روز چهارشنبه طی یادداشتی رسمی به سفارت جمهوری اسلامی افغانستان در تهران آمادگی مقامات ذی‌ربط در ایران را برای همکاری مشترک با طرف افغانستانی برای بررسی ادعاهای مطرح شده اعلام کرد. سخنگوی وزارت خارجه تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران مرزهای خود با افغانستان را مرزهای صلح و دوستی دانسته و بر عزم و اراده خود برای تداوم روابط دوستانه و برادرانه با کشور جمهوری اسلامی افغانستان بر اساس احترام متقابل تاکید می‌کند.
عباس موسوی روز یکشنبه 14 اردیبهشت در پی انتشار برخی اخبار در رسانه‌های افغانستان درخصوص وقوع حادثه برای تعدادی از شهروندان این کشور که با عبور از رودخانه مرزی قصد ورود غیر قانونی به خاک جمهوری اسلامی ایران را داشته‌اند، ضمن ابراز همدردی با خانواده جانباختگان تصریح کرد: این حادثه در خاک افغانستان رخ داده و مرزبانی جمهوری اسلامی ایران وقوع هر اتفاقی در این ارتباط در خاک کشورمان را رد کرده است.
موسوی روز دوشنبه 15 اردیبهشت ماه نیز با بیان اینکه در تماس نزدیک با مقامات افغانستان هستیم، گفته بود: برخی درصدد بر هم زدن شرایط در منطقه و بین ایران و افغانستان هستند. موسوی تاکید کرد: اعلام کردیم نهایت همکاری را با مقامات افغانستان خواهیم داشت که مسائل روشن شود. معتقدم اطلاعات اولیه اعلام شده درست بوده و مرزبانی و مقامات ما و افغانستان گفتند موضوع در دست بررسی است و ان‌شاءالله ابعاد این موضوع هم روشن خواهد شد. پیش از این نیز یک مقام پزشکی افغانستان و سرکنسولگری ایران در هرات، اخبار منتشره درباره بازداشت، شکنجه و انداختن مهاجران در رودخانه «هریرود» توسط هنگ مرزی ایران را تکذیب کرده بودند.
واکنش سخنگوی دولت ایران
از سوی دیگر، سخنگوی دولت ایران نیز ضمن ابراز تاسف و تسلیت به بازماندگان قربانیان حادثه مهاجران افغانستانی، بر لزوم ساماندهی ترددهای غیرقانونی از مرزها و همکاری تهران و کابل برای جلوگیری از بروز چنین مسائلی تاکید کرد. علی ربیعی روز دوشنبه در نشست خبری با بیان اینکه چنین حادثه‌ای که معلوم نیست به چه علت رخ داده است، نباید موجب تفسیرهای غلط شود، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران پذیرای بیش از 3 میلیون افغانستانی است و تاکنون هیچ‌گاه اقدام به بازداشت و طرد گسترده اتباع افغان نکرده است، مگر افرادی که جرائمی مثل همه جای دنیا مرتکب می‌شوند.
سخنگوی دولت ایران با اشاره به درمان رایگان افغان‌ها در زمان شیوع ویروس کرونا و اشتغال هزاران نفر از اتباع افغانستان در ایران یادآور شد: هیچ گاه اتفاقاتی که در اردوگاه‌های کشورهای مختلف و حتی در منطقه مشاهده میشود، در ایران دیده نمی‌شود و تهران در زمان اِشغال افغانستان همواره در کنار مردم این کشور بوده است. ربیعی با بیان اینکه عده‌ای با نیت شوم در پی برهم زدن روابط دوستانه ایران و افغانستان هستند، خاطرنشان کرد: قطعا امنیت جان شهروندان افغانستانی برای ایران بسیار مهم است و باید دو طرف با اقدامات مناسب از بروز این‌گونه حوادث جلوگیری کنند.
