طب سنتی، مزاج افـراد را به 9 دسته تقسیم می‌کند.
به گزارش ، خراسان نوشت:«مزاج معتدل»، بهترین و مناسب‌ترین مزاج ممکن است. مزاجی که در آن، عناصر چهارگانه تشکیل دهنده بدن، با نسبتِ متعادل و برابری در کنار هم قرار می‌گیرند و نسبت به هم واکنش نشان می‌دهند. دسته بعد، چهار گروهِ مزاجی گرم، سرد، خشک و تـر است که هر کدام، از غلبه یکی از عناصر چهارگانه در بدن حاصل می‌شوند و گروه بعدی، مزاج‌های مرکبند که به چهار مزاج گرم و خشک یا صفراوی؛ گرم و تر یا دموی؛ سرد و خشک یا سوداوی و سرد و تر یا بلغمی، دسته‌بندی می‌شوند. با هم، جزئیات جسمی و خلقی مزاج‌های گوناگون را در گفت‌وگو با دکتر «سید سعید اسماعیلی» پزشک و محقق طب اسلامی بررسی می‌کنیم.
مزاج گرم
جثه در گرم‌مزاج‌ها: به شکل کلی افراد با مزاج گرم وخشک، جثه لاغرتری دارند؛ در حالی که افراد با مزاج‌های گرم و تر، از جثه درشت‌تری برخوردارند. معمولا در مزاج گرم وتر، پوست بدن سرخ تر است و عروق برجسته تر به نظر می‌آید.
گرم و تر؛ دَمَوی
خوش‌مشرب، صبور اما با خشمی توفانی!
افراد با مزاج گرم، در ارتباط و معاشرت‌های اجتماعی، خوش مشرب و موفق هستند. به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند و شوخ طبع اند. منتها در عین صبوری، اگر عصبانی شوند، خشمشان توفانی است و به اصطلاح خون جلوی چشمشان را می‌گیرد. البته می‌توان با تربیت و تمرین، رفتارهای پرخاشگرانه را تعدیل کرد. در بدن این افراد، تولید خون بیشتر است. خون زیاد در سرخی چهره و چشم‌ها نمایان است واین ویژگی در فصل بهار شدیدتر می‌شود. در این افراد خونریزی از بینی یا شدت خونریزی در دوره ماهانه در زنان، بیشتر مشاهده می‌شود. بنابراین حجامت بهاری برای تعدیل حجم خون، به این افراد توصیه می‌شود. افراد دموی به واسطه همین حجم زیاد خون در بدن، ممکن است رفتارهای مخاطره آمیز داشته باشند و به خودشان یا دیگران آسیب بزنند. حجامت، تحریک هیجانات به ویژه در فصل تابستان را کاهش می‌دهد. در فصل گرم سال، مصرف زیاد گوشت، شیرینی و ادویه باعث تحریک و عصبی شدن دموی‌ها می‌شود، در حالی که مصرف ماست، دوغ، کاهو، شربت سکنجبین و ریواس، بسیار مفید است.
گرم و خشک؛ صفراوی
چالاک و مسلط بر احساسات
افرادی با این مزاج، سریع و فرز و چالاک اند اما ممکن است زود عصبانی شوند که البته مدت آن طولانی نخواهد بود و عصبانیتشان به سرعت فروکش می‌کند. بنابراین می‌توان در لحظه عصبانیت، این افراد را مدیریت کرد. نوشیدن یک لیوان شربت خنک و شستن دست و صورت با آب سرد، از عصبانیت آن‌ها می‌کاهد. این افراد در فصول گرم سال مشکلاتی دارند؛ چرا که تولید صفرا افزایش پیدا می‌کند و باعث عصبی شدنشان می‌شود و در اصطلاح صفرایشان بالا می‌زند. پرهیز از خوردن غذاهای چرب، شیرین ، تند و تیز و سرخ‌کردنی در فصل تابستان، برای تعدیل روحیه افرادی با مزاج صفراوی، مفید و موثر است ومصرف میوه‌هایی مانند هندوانه و خوردنی‌های خنکی مثل آب دوغ‌خیار که گرمی مزاج را تعدیل می‌کند، بسیار مناسب است.
مزاج سرد
جثه در سردمزاج‌ها: معمولا افراد با مزاج سرد و تر، اندام درشت و چاقی همراه با چربی دارند. زیاده روی در مصرف خوراکی‌هایی مثل خیار، ماست و دوغ باعث مشکلاتی مثل خواب آلودگی برای آن‌ها می‌شود. خوردن سردی برای سردمزاج‌ها ، ممکن است حافظه را ضعیف کند و به مشکلات گوارشی و نفخ منجر شود. معمولا افراد سردمزاج تمایل بیشتری به خوراکی‌های گرم دارند.
سرد و تر؛ بلغم
بی‌خیال و خواب‌آلوده
بلغمی‌ها در فصل تابستان حال عمومی بهتری دارند و در فصل زمستان بیشتر به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند. در بین سرد مزاج‌ها، سرد و ترها خونسردترند و دیرتر عصبانی می‌شوند.
سرد و خشک‌ها؛ سوداوی
زودرنج و شکننده
مهم ترین ویژگی سوداوی‌ها ، این است که خاطرات نامطلوب، بیشتر در حافظه شان می‌ماند. افراد حساس و زودرنجی که در فصل پاییز، مشکلات خلق و خویی عمیقی مثل افسردگی، سراغشان را می‌گیرد. در زمستان هم معمولا دچار مشکلات پوستی می‌شوند. مناسب ترین فصل برای افرادی با مزاج سرد و خشک، بهار است. حذف غذاهای سودازا برای این گروه اهمیت زیادی دارد به ویژه در پاییز. گل گاوزبان، استوقودوس و خاکشیر، هم خشکی پوست را کم می‌کند و هم خلق و خو را بهبود می‌بخشد، زیرا خشکی مزاج بر خلق و خو تاثیر زیادی دارد.
