وضعیت قرمزتپکو روی تابلوی زرد

ورود هپکو

تولید تجهیزات ‌سنگین ‌هپکو (تپکو) در سال 92 وارد بازار پایه زرد فرابورس شد. چندی است که این نماد متوقف شده و این توقف چندین بار تمدید شده است. در آخرین اطلاعیه‌ای که روز دوشنبه سازمان فرابورس در این ارتباط منتشر کرده، گفته شده است: «پیرو انتشار اطلاعیه ادامه تعلیق نماد معاملاتی ناشر در تاریخ 24/ 06/ 1399 به استحضار می‌رساند به‌رغم پیگیری‌های انجام شده ابهامات موجود در وضعیت شفافیت اطلاعاتی ناشر، برطرف نشده است. لذا تعلیق نماد معاملاتی ناشر به مدت 10 روز دیگر (تا تاریخ 21/ 07/ 1399) تمدید می‌گردد.» اولین بار تعلیق نماد تپکو در تاریخ 24 تیر 99 بوده و تاکنون چندین بار تمدید شده است. فرابورس این تعلیق را به استناد ماده 19 مکرر 1/  12 مکرر 4 دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات انجام داده است.در این ماده تصریح شده است که در سه مورد زیر فرابورس‌ ایران نماد معاملاتی را حداکثر به مدت 10 روز کاری تعلیق و موضوع را حسب مورد به عموم اطلاع رسانی می‌کند؛ در صورتی که ظنّ وقوع جرائم موضوع ماده 46 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران درخصوص اطلاعات ارائه شده یا معاملات اوراق بهادار در بازار عادی وجود داشته باشد. همچنین در صورت وقوع معاملاتی که منجر به ایجاد ظن تغییرات مدیریتی/  سهامداری موثر در کنترل شرکت شود و در نهایت در صورتی که نیاز به بررسی وضعیت شفافیت اطلاعاتی ناشر وجود داشته باشد.

زهرا زارع، مدیر نظارت بر ناشران بازار پایه فرابورس ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درخصوص وضعیت هپکو می‌گوید: شرکت تولید تجهیزات سنگین هپکو از جمله شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بود که پس از لغو پذیرش در تاریخ 25 شهریور سال 92 در بازار پایه فرابورس ایران درج نماد شد. پس از انتقال سهام به سازمان خصوصی‌سازی شرکت اقدام به برگزاری مجمع عمومی عادی به‌طور فوق‌العاده جهت انتخاب اعضای هیات‌مدیره کرد. او ادامه می‌دهد: در مجمع مذکور که در تاریخ 28 آبان 98 برگزار شد، اعضای حقوقی هیات‌مدیره انتخاب شدند لیکن نمایندگان اشخاص حقوقی جهت عضویت در هیات‌مدیره معرفی نشدند، مضاف بر آن مدیرعامل شرکت هم استعفا کرد. با توجه به این موضوعات امکان بارگذاری اطلاعات و توضیح درخصوص اخبار و شایعات برای شرکت وجود نداشت.

این مدیر فرابورس ایران ادامه می‌دهد: با این حال در 24 تیر 99 اخباری از شرکت مبنی بر اینکه 55 درصد از سهام هپکو به سازمان تامین اجتماعی واگذار شده، منتشر شد. به همین دلیل فرابورس ایران نماد شرکت را مطابق بند 7 ماده 13 مکرر 2 دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران متوقف کرد تا تاییدیه اخبار را بتواند از مراجع ذی‌صلاح اخذ و در حدود اختیارات از طریق سامانه کدال منتشر کند. در این بین نقل و انتقال سهام به سازمان تامین اجتماعی صورت گرفت که با توجه به حضور سهامدار جدید در شرکت هپکو، مجددا مجمع عمومی عادی به‌طور فوق‌العاده جهت انتخاب اعضای هیات‌مدیره برگزار و اعضای حقوقی انتخاب شدند.

 به گفته زارع با عنایت به اینکه در این مدت شرکت صورت‌های مالی خود را منتشر نکرده و اخبار و شایعاتی در مورد شرکت منتشر شده که لازم است به تایید اعضای هیات‌مدیره منتخب شرکت برسد تداوم تعلیق نماد ادامه یافته است. بر اساس گفته‌های زارع شرکت فرابورس برای حمایت از حقوق سهامداران هپکو با مقام‌های ذی‌صلاح مکاتباتی انجام داده و امیدواریم با معرفی نمایندگان اشخاص حقوقی عضو هیات‌مدیره و مدیرعامل، شرکت بتواند نسبت به اخذ توکن و ارائه اطلاعات تکمیلی در مورد آخرین وضعیت خود اقدام کند تا مسیر بازگشایی نماد این شرکت بعد از تعلیق‌های صورت‌گرفته هموار و امکان‌پذیر شود.

دست به دست شدن چندباره مالکیت هپکو

چند بار واگذاری ناموفق، گرفتاری‌های زیادی برای شرکت هپکو اراک که عنوان نخستین و بزرگ‌ترین کارخانه تولید ماشین‌آلات راهسازی، کشاورزی و معدنی در ایران و خاورمیانه را یدک می‌کشید، به وجود آورد. اولین واگذاری در سال 85 رخ داد که مطابق آن این تولیدی بزرگ به شرکت واگن‌سازی کوثر واگذار شد. دومین واگذاری در سال 96 و به شرکت هیدرو اطلس صورت گرفت و در نهایت در مهر 98  مالکیت این شرکت به دستور رئیس‌جمهوری به سازمان خصوصی‌سازی انتقال یافت. در تاریخ 6 خرداد 99 نامه‌ای از طرف رئیس سازمان خصوصی‌سازی خطاب به معاون وزیر صمت در فضای رسانه‌ای منتشر شد که حکایت از انتقال شرکت هپکو به ایمیدرو داشت.هر چند بعد از آن اعلام شد که شرکت هپکو به جای ایمیدرو به تامین اجتماعی بابت رد دیون واگذار شده است.

در واگذاری اول در سال 1385 معادل 72/ 60 درصد سهام شرکت تولید تجهیزات سنگین، هپکو به قیمت 4/ 70 میلیارد تومان به شرکت خصوصی واگن‌سازی کوثر واگذار شد، اما بعد از این واگذاری مشکلات عدیده تولیدی، مالی و کارگری چنان سرباز کرد که سازمان خصوصی‌سازی مماشات خود را کنار گذاشت و شرکت را از مالک خصوصی پس گرفت. میرعلی اشرف عبدالله‌پوری حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی وقت درخصوص تغییر مالک اول هپکو گفته بود: «شرکت هپکو در سال 86 فروخته شد، اما خریدار به اقساط عمل نکرد که شکایت سازمان خصوصی‌سازی را در پی داشت. با وجود صدور حکم به نفع خصوصی‌سازی اما در وصول مطالبات موفقیتی حاصل نشد و در چند مرحله این دارایی دوباره برای فروش آگهی شد که خریداری برای آن وجود نداشت. با توجه به تمدید وکالت خریدار برای سازمان خصوصی‌سازی و عدم موفقیت در عرضه سهام در چند مرحله مزایده درنهایت توانستیم از طریق مذاکره خریداری برای این شرکت پیدا کنیم که به همان قیمت پایه و با شرایط متفاوت بازپرداخت اقساط امیدواریم به‌زودی به نتیجه برسد.»

با وجود این حواشی و ابهامات واگذاری دوم بیش از اولی بود به‌طوری که نادر قاضی‌پور، سخنگوی کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای اصل 44 قانون اساسی مجلس در آن زمان گفته بود: «شرکت هپکو براساس شاخص‌های اهلیت مالی و اهلیت تخصصی واگذار نشده است. این شرکت به فردی واگذار شده که بدهی بانکی، مالیاتی و تامین اجتماعی داشته و ممنوع‌الخروج بوده است. طبق گزارش کمیسیون هپکو تنها با 10 میلیون تومان و بدون تضمین بانکی واگذار شده است. در ابتدای واگذاری، فرد خریدار تلاش کرده با فروش اموال مازاد کارخانه، بدهی دولت را پرداخت کند که این اقدام تخلف است.»

این اتفاقات موجب شد شرکت هپکو اراک به‌عنوان قدیمی‌ترین و مجهزترین واحد تولیدکننده ماشین‌آلات راهسازی و عمرانی در کشور از سال 1395 گرفتار بحران‌های مالکیتی و مدیریتی شود و طی این سال‌ها ظرفیت خطوط تولید با کاهش شدید مواجه یا حتی متوقف شوند و کارگران آن هم همواره در شرایط بلاتکلیفی بابت حقوق‌های معوقه قرار گیرند. از همین رو یکم مهر 1398 هیات واگذاری بنگاه‌های دولتی با توجه به عدم توانایی سهامدار خصوصی شرکت هپکو در اداره شرکت و برای جلوگیری از ادامه مشکلات فعالیت تولیدی این شرکت، مقرر کرد سهام واگذار شده به بخش خصوصی، به دولت منتقل شود. قرار بر این بود که سازمان خصوصی‌سازی سهام برگشت شده به دولت در هپکو را که معادل 72/ 60 درصد سهام است از طریق تابلوی فرابورس به بخش خصوصی و عمومی واگذار کند. اما نوسانات و تصمیم‌گیری عاجل درخصوص هپکو به اینجا ختم نشد و خرداد امسال براساس مصوبه ستاد تسهیل تولید و رفع موانع مقرر شد مالکیت شرکت هپکو به سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) منتقل شود تا اصلاح ساختار صورت گرفته و بعد از سودآوری شرکت و رونق تولید برای سومین‌بار در آینده واگذار شود. در همین راستا به منظور رونق تولید در شرکت هپکو در جلسه‌ای در حضور معاون اول رئیس‌جمهور مقرر کرد شرکت یاد شده در اختیار سازمان توسعه صنایع معدنی (ایمیدرو) قرار گیرد که متعاقبا شرایط پیشنهادی برای تحقق این امر در قالب نامه مورخ 13 خرداد 1399 سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت خطاب به معاون اول رئیس‌جمهور برای طرح و تصویب در هیات وزیران ارائه شد.

با وجود این باز یک تصمیم جدید دیگر ذی‌نفعان شرکت هپکو را یکباره غافلگیر کرد. زمانی که در جلسه 14 تیر 1399 هیات وزیران سهام متعلق به دولت در شرکت هپکو بابت تهاتر دیون دولت به سازمان تامین اجتماعی، به این سازمان واگذار شد. اتفاقی که باز نمی‌توان آن را خط پایان داستان پر فراز و فرود انتقال‌های مالکیت‌ شرکت هپکو دانست.  در مصوبه جلسه 14 تیر 1399 هیات وزیران، سازمان تامین اجتماعی مکلف شده مازاد بر 17 درصد سهام واگذار شده را تا پایان سال 99 به بخش غیردولتی واگذار کند، موضوعی که باعث شده وضعیت مالکیت و مدیریت شرکت هپکو همچنان در آینده با ابهام و سوال مواجه شود.دست به دست شدن پرشمار و پرسوز و گداز هپکو تنها یکی از مسائل چندگانه این شرکت به شمار می‌رود و باید به دیگر مشکلات این شرکت اشاره کرد. به‌عنوان مثال موضوع بدهی‌های کلان بانکی با استفاده از وثیقه قرار دادن دارایی‌های هپکو را می‌توان در صورت‌های مالی این شرکت ردیابی کرد. رقم این بدهی‌ها موجب شده که حقوق صاحبان سهام در برخی موارد به رقم‌های بسیار پایینی برسد.

سوداگری روی املاک و تسهیلات

اولین صورت مالی شرکت هپکو در سامانه کدال مربوط به سه ماه اول سال 86 است. طبق این آمارها جمع حقوق صاحبان سهام به میزان 6/ 45 میلیارد تومان بوده که از مابه‌التفاوت 210 میلیارد تومان دارایی (شامل 2/ 32 میلیارد دارایی غیرجاری) و 9/ 164 میلیارد دارایی غیرجاری به دست آمده است. تسهیلات دریافتی بلندمدت این شرکت در این زمان با 118 درصد رشد نسبت به پایان سال مالی 85 به رقم 98 میلیون تومان می‌رسد. به بیان دیگر به محض واگذاری مالک شروع به اخذ وام می‌کند.

در تاریخ سه ماه اول سال 95 یعنی اواخر مدیریت مالک خصوصی اول بدهی بلندمدت بانکی این شرکت 5/ 185میلیارد تومان و تسهیلات مالی جاری آن 253 میلیارد تومان شده است. در مقابل حقوق صاحبان سهام به منفی 4/ 64 میلیارد تومان می‌رسد که به بیان دیگر نشان می‌دهد در این تاریخ بدهی‌های شرکت 64 میلیاردتومان از دارایی‌های آن بیشتر می‌شود. جالب اینکه رقم تسهیلات تقریبا به اندازه دارایی‌های غیرجاری این شرکت که رقم آن 332 میلیارد بوده، می‌شود. 6 ماه بعد وضعیت بدتر می‌شود. رقم تسهیلات جاری به 328 میلیارد تومان می‌رسد که تقریبا برابر 93 درصد کل بدهی‌های جاری این شرکت است. حقوق صاحبان سهام هم در این تاریخ مطابق با صورت‌های مالی پایان 9 ماهه سال 95 به منفی 3/ 145 میلیارد تومان بالغ می‌شود. دراین تاریخ زیان انباشته شرکت به رقم 382 میلیارد تومان رسیده بود که تقریبا برابر با کل دارایی‌های شرکت می‌شد.

در تاریخ 4 خرداد سال 96 مجمع عمومی برگزار و مطابق آن مالک اصلی جدید (هیدرواطلس) و اعضای هیات‌مدیره اعلام می‌شود.

طبق صورت‌های مالی شرکت هپکو در پایان خرداد به میزان 7/ 451 میلیارد زیان انباشته داشته که حدود 55 میلیارد بیشتر از کل دارایی‌های شرکت بوده است. بدهی بانکی جاری 184 میلیارد تومان‌ و بدهی بانکی غیرجاری (تسهیلات مالی بلندمدت) شرکت در این تاریخ هم به 6/ 377 میلیارد تومان رسیده که تنها بخش غیرجاری آن 1/ 14 میلیارد تومان با کل دارایی‌های شرکت فاصله دارد. هپکو با این شرایط واگذار می‌شود و اگر صورت‌های مالی پایان سال را مشاهده کنیم متوجه می‌شویم که دارایی‌های جاری شرکت به 250 میلیارد تومان کاهش یافته که به نوعی می‌توان آن را سرمایه‌زدایی به حساب آورد. جمع حقوق صاحبان سهام هم به رقم منفی 356 میلیارد تومان رسیده است.در آخرین صورت‌های مالی شرکت که مربوط به سه ماه اول سال 98 است، می‌بینیم، 2/ 2 هزار میلیارد تومان دارایی این شرکت تنها مربوط به دارایی غیر جاری آن می‌شود. در کنار این میزان دارایی با 623 میلیارد تومان زیان انباشته مواجهیم. شرکت همچنان 369 میلیارد تسهیلات مالی جاری و 359 میلیارد تومان تسهیلات مالی بلندمدت دارد. با این حال حقوق صاحبان سرمایه به دلیل احتمالا تجدید ارزیابی دارایی‌ها به رقم 149 میلیارد تومان رسیده است.

با وجود اینکه آخرین صورت مالی هپکو مربوط به بهار سال 98 بوده، سهام این شرکت تا روز 23 تیر ماه امسال در بازار زرد فرابورس معامله شده است. در این روز 93 میلیون سهم در کف قیمتی 558 تومان و در صف فروش معامله شده بود.