اگر پلورزی محدود و به صورت یک کیست درآمده باشد علایم سندرم پلورزی در ناحیه محدودی پیدا میشوند و با تغییر وضع بیمار فرقی نمیکنند.
برای آنکه وجود مایع مسلم و نوع آن معلوم شود باید از روی علایم بالینی و رادیوگرافی محل پنکسیون را تعیین کرد. کلفت شدن پرده جنب (pleural thickening) در نتیجه رسوب فیبرین و پیدا شدن بافت فیبروزی در اثر بیماری ممتد قبلی پیدا میشود. ضخامت پرده جنب ممکن است به چند سانتی متر برسد (حتی بیش از ده سانتی متر) و دیگر اثری از مایع مانده نباشد.
علایم حاصله مانند پلورزی است اما در این صورت وضع ماتیه و محل آن ثابت است و بیمار چه نشسته باشد و چه به پهلو و یا به پشت بخوابد منطقه ماتیته و حدود آن تغییر نخواهد کرد. فرتمان نیز شنیده نمیشود و چنانچه مایعی موجود نباشد پنکسیون در محلهای متعدد نیز مایع به دست نخواهد داد.
پنوموتوراکس
ورود هوا بین دو ورقه جنب آنها را از یکدیگر جدا میسازد و ریه مبتلا را جمع میکند. تغییرات حاصله بستگی دارند به مقدار هوای واردشده در فضای جنب. اگر مقدار هوا کم باشد ممکن است علامتی به وجود نیاید و فقط در رادیوگرافی ریتین تشخیص پنموتوراکس داده شود. برعکس اگر هوا خیلی زیاد باشد ریه را به کلی جمع و از دمیدن آن جلوگیری میکند.
در نگاه: تراشه و نک قلب برحسب مقدار هوا در فضای جنب ممکن است به طرف مخالف (یعنی به طرف سالم) رانده شوند و قفسه سینه در طرف آسیبدار برجسته میشود و دندهها از هم باز می شوند. حرکات تنفسی کم شده و یا از بین میروند. اگر هوا به زیر پوست هم نفوذ کرده باشد بافتهای نرم برجسته به نظر میرسند و فرورفتگی بالای ترقوه پر میشود.
در لمس: تغییراتی که در نگاه پیدا کردهایم تایید میشوند. به علاوه طرف آسیبدار ممکن است دردناک باشد. ارتعاشات صوتی از بین میروند. اگر هوا به زیر پوست هم نفوذ کرده باشد (که آن را آمفیزم زیرپوشتی و به اصطلاح انگلیسی آمفیزم جراحی surgical emphysema مینامند) در موقع لمس در اثر جابهجا شدن و فشرده شدن هوای لای پوست خرت خرت مخصوصی حس میشود (crepitation) مثل آنکه با دست روی مقداری برف فشار دهیم.
در دق: به جای سونوریته تمپانیسم ایجاد میشود.
در سمع: صدای وزیکولر کم شده و یا از بین میرود. اگر مقدار هوای واردشده در جنب زیاد باشد، صدای برنکیال که توسط ریه جمع و منتقل شده در فضای پر از هوا میپیچد و سوفل آمفوریک را به وجود میآورد. به علت تراکم هوا در یک طرف قفسه سینه هرگونه صدا در آن میپیچد و طنین واضحی پیدا میکند.
یک علامت مشخص علامت سکه است، به این ترتیب که یک سکه را روی قفسه سینه بگذاریم و با سکهای دیگر بر آن بزنیم و در عین حال با گوشی قسمت مقابل همان طرف سینه را گوش بدهیم. در حال طبیعی فقط یک صدای گنگ میشنویم که به محض ایجاد شدن از بین میرود. اما در پنموتوراکس شدید یک صدای فلزی یا طنین واضح و طولانی ایجاد میشود مانند آنکه به یک جام فلزی زده باشیم.
پنموتوراکس ممکن است با مقداری مایع در فضای جنب نیز همراه باشد. در این صورت در قسمت پایین (بر حسب وضع بیمار) علایم وجود مایع و در قسمت بالا علایم پنموتوراکس پیدا میشود و حد بین این دو به وسیله یک سطح افقی مشخص میشود.
علل مهم پنموتوراکس عبارتند از ضربه مستقیم (شکستگی دندهها، ضربه چاقو و غیره) و غیرمستقیم (مثلا در تصادف اتومبیل) و بیماریهای ریوی شایعتر از همه پنموتوراکسی است که غالبا در جوانان ایجاد میشود و آن را نتیجه ترکیدن کیستهای کوچک هوایی ناشی از بیماریهای ریوی را پنموتوراکس خودبه خود (spontaneous pneumothorax) مینامند. منظور از «خودبه خود» آن است که پنموتوراکس در اثر ضربه و یا بهطور عمدی ایجاد نشده باشد. سابقا پنموتوراکس را بهطور عمدی برای درمان سل ایجاد میکردند و آن را پنموتوراکس مصنوعی (attificial pneumothorax) مینامند.
برای خواندن بخش اول- پلورزی و پنوموتو راکس از نگاه، تا سمع- اینجا کلیک کنید.