مسعود رضوانی؛ کارشناس ارشد گیاهان دارویی
وزوز گوش
وزوز گوش مشکلی میباشد که در آن فرد صداهایی همچون وزوز، زنگ یا سایر صداها گه بنظر میرسد در منشاءشان گوش یا سر است، میشوند. وزوز گوش یکی از مشکلات شایع است و معمولا از هر 5 نفر 1 نفر به این مشکل دچار میشود. وزوز گوش خود به تنهایی بیماری محسوب نمیشود، بلکه میتواند نشانه ابتلای افراد به سایر بیماریها و مشکلات از جمله از دست دادن شنوایی وابسته به سن، آسیب دیدن گوش،جسم خارجی درگوش و مشکلات سیستم گردش خون باشد. وزوز گوش توسط بسیاری از افراد نادیده گرفته میشود و این در حالی است شنیدن صدای وزوز در گوش خود نشانهای مهم از بیماریهای مختلف است که حتما باید زیر نظر پزشک متخصص بررسی و علت آن مشخص شود و سپس اقدام به درمان علت اصلی آن کرد.
یکی از مهمترین علل وزوز گوش بالا رفتن سن میباشد. بالا رفتن سن معمولا توام با کاهش شنوایی است که یکی از اصلیترین نشانههای آن وزوز گوش است. اگر فردی برای مدت طولانی در معرض صدای بلند قرار بگیرد ممکن است دچار این عارضه گردد
عفونت گوش
دستگاه شنوایی انسان از سه بخش گوش بیرونی، میانی و درونی تشکیل شده است. گوش بیرونی یا خارجی: که به چشم دیده میشود، عامه مردم این قسمت را لاله گوش مینامند وشامل پرده گوش (صماخ)، مجرای گوش و لاله گوش است وارتعاشات اصوات را میگیرد و به پرده صماخ انتقال میدهد. یکی از وظایف گوش بیرونی حفظ گوش از طریق جرم گوش میباشد؛ این جرم مخصوص، گوش را از پوست اطراف سوراخ گوش در مقابل عفونتها محافظت میکند. گوشها مادهای شبیه موم ترشح میکنند تا از داخل گوش محافظت نمایند. اگر ترشح موم خیلی زیاد باشد، سفت میشود و ممکن است گوش را به درد بیاورد و اگر خودتان بخواهید موم سفت شده را از گوش خارج کنید به گوشتان آسیب خواهد رساند. گوش میانی: شامل صندوق صماخ و استخوانچههای چکشی، سندانی و رکابی است و به واسطه این استخوانها ارتعاشات اصوات را به گوش درونی منتقل میکند که از آنجا به وسیله عصب شنوایی به مغز منتقل خواهد شد.مهمترین کار گوش میانی گرفتن امواج صوتی است که گوش خارجی میگیرد و آنها را به لرزش تبدیل میکند و به گوش درونی میفرستد و این عمل را با استفاده از پرده گوش که گوش بیرونی را از گوش میانی جدا میکند انجام میدهد. گوش درونی یا داخلی: در ارتباط با مغز و اعصاب شنوایی است.
شاید ذکر این نکته نیز جالب باشد که علاوه بر شنوایی وظیفه مهم دیگر گوش حفظ تعادل بدن است. برای مثال وقتی سرتان را تکان میدهید مایع داخل کانالها نیز حرکت میکند؛ مایع، موهای ریز را حرکت میدهد و موها پیام عصبی وضعیت سر را به مغز میفرستند در کمتر از یک ثانیه مغز میفهمد سرکجاست و به کدام ماهیچهها باید پیامها را مخابره کند تا بدن بتواند تعادلش را حفظ کند.
عفونت گوش ممکن است در هر یک از سه بخش فوق که در اینجا به شرح کار آنها پرداخته شد اتفاق بیافتد. در طب مدرن گوش را به اجزای خرد تقسیم میکنند (مانند آنچه که در اینجا آمده است) اما از دیدگاه طب سنتی گوش یک واحد غیر قابل تفکیک است و دیدگاه کلی نسبت به آن دارند بنابراین در طب مدرن برای عفونت در هر بخش گوش یک داروی ویژه و خاص تجویز میگردد اما در طب سنتی معمولا تفاوت تجویزها بسیار ناچیز است.
یکی از مهترین داروهایی که در طب سنتی و حتی در طب مدرن برای خشک کردن عفونتهای حاد گوش توصیه و تجویز میگردد عنبر النساء میباشد. این داروی سنتی به حدی قوی است که در طب مدرن زمانی که پزشکان برای خشک و ریشهکن کردن عفونت از تمامی آنتی بیوتیکهای شیمیایی باز میمانند اقدام به توصیه و تجویز آن میکنند.
عنبرالنساء همان مدفوع الاغ میباشد. این که مکانیسم فعالیت ضد میکروبی عنبرالنساء چگونه میباشد که تا این حد قدرت آنتیبیوتیکی قوی دارد تاکنون پوشیده مانده است و آنچه که ما امروز تجویز میکنیم تنها میراث حکما و اطبایی است که از گذشته سینه به سینه به ما رساندهاند. طرز استفاده از عنبرالنساء بدینگونه میباشد که میبایست 2 الی 3 عدد عنبرالنساء را همراه با خاکشیر و اسپند، بر روی زغال افروخته انداخته و یک قیف و یا یک گلدان سفالی که (ته آن سوراخ باشد) را بر روی آن قرار داده و جریان دود را به سمت گوش هدایت کرد.این کار را میبایست روزی یک بار بسته به میزان عفونت گوش انجام داد اما معمولا کمتر از یک هفته میتواند شدیدترین نوع عفونتها را نیز خشک کند.
در مورد کاربرد دیگر عنبرالنساء میتوان به این مسئله اشاره کرد که از این داروی سنتی در عفونتهای حاد واژینال بانوان نیز دقیقا به همین طریق کاربرد دارد
گرفتگی بینی
با توجه به پیش رو بودن فصل زمستان یکی از مشکلات بسیار شایع در اکثر افراد جامعه گرفتگی بینی میباشد.گرفتگی بینی نیز شاید یک عارضه نگران کننده نباشد اما در طولانی مدت میتواند آزار دهنده باشد. همچنین این عارضه از آنجایی که میتواند با تجمع مخاط بینی همراه باشد برای آنان که طالب زیبایی هستند شاید اصلا خوشایند نباشد.
گرفتگی بینی میتواند در اثر عوامل مختلفی مانند ابتلا به آسم، انحراف استخوان بینی، حساسیت به گرده گلها یا برخی عوامل طبیعی و شرایطی خاص، تنگی یا گشادی عروق اطراف مجاری بینی، وجود پولیپ، سینوزیت، سرماخوردگی، وجود کثیفی و جِرم در مجاری، غبار یا آلودگی بیش از حد هوا، حتی کمبود رطوبت هوا برخی از عوامل ایجاد گرفتگی در بینی به وجود آید.
اگر فردی دارای انحراف بینی نیست، سادهترین و مؤثرترین کار برای حذف مخاط، شستوشوی مجاری بینی با مخلوط آب و نمک است. این کار علاوه بر باز کردن مجرای بینی سبب ضدعفونی و پاکسازی مجرای بینی نیز میگردد. شستوشوی مجرای بینی تا حدی مفید است که توصیه میگردد حتی افرادی که دارای گرفتگی بینی نیز نمی باشند نیز هفتهای 2 الی 3 بار انجام دهند.
بسیاری از افراد پس از گرفتگی بینی به داروخانهها مراجعه کرده و اولین و تنها راهکار را استفاده از داروهایی از قبیل قطرههای موسوم به منیلافرین، فنیلافرین، منتون و قرص پزودوافدرین میدانند..
روغن بذر کتان بهترین عصاره طبیعی و گیاهی برای پیشگیری و درمان خشکیها و التهابهای پوستی ناشی از فصل پاییز و زمستان است. این روغن از آنجا که از دانههای کتان تهیه می شود حاوی مقدار قابل توجهی ویتامین f است که می تواند تاثیر زیادی در بهبود آسیبهای پوستی و خشکیهای ناشی از سردی هوا داشته باشد. به گفته درمانگران طب سنتی مالش روغن بذر کتان روی پوست برای درمان خارش پوست و برطرف شدن لکهای پوستی موثر است. از طرفی ترکیب روغن بذر کتان با روغن یا عصاره گیاه اسفرزه میتواند بهترین داروی موضعی برای درمان دردهای ناشی از سیاتیک و نقرس باشد. چکاندن یک قطره از روغن بذر کتان در بینی در روزهایی که دچار سرماخوردگی و آنفلوآنزا هستید به باز شدن گرفتگی بینی و درمان التهابهای آن کمک میکند. اگر فردی در اثر سرمای هوای فصل زمستان دچار گرفتگی بینی همراه با سر درد شده است توصیه میگردد به نسبت مساوی روغن بذر کتان و خشخاش را مخلوط کرده و سپس استفاده نماید که مخلوط این دو روغن علاوه بر خاصیت باز کردن مجرای بینی سبب فرو نشاندن سردرد نیز میگردد.