اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری در گفت‌وگویی درباره ادعای برخی از ارگان‌ها و نهادها مبنی بر کمک به دولت در دوران تحریم به‌ویژه در بحث فروش نفت، گفت: «از ابتدای تحریم‌ها در سال 97 مساله ما این بود که چگونه باید نفت را بفروشیم و پول آن را چگونه جابه‌جا کنیم. علاوه بر نفت، پتروشیمی و فولاد هم تحریم شد. یعنی تمام کالاهای تامین‌کننده ارز برای کشور تحریم شد. کشتیرانی که باید کالاها را جابه‌جا می‌کرد و بنادری که کالا باید وارد آن می‌شد، همه تحریم شد.» وی با اشاره به اینکه خیلی‌ها مدعی بودند با وجود تحریم، ما می‌توانیم نفت صادر کنیم اما دولت نمی‌خواهد این کار را به آنها بدهد، تاکید کرد: «ما با آقای زنگنه توافق کردیم تا به آنها مجوز بدهیم اما هیچ‌کس نتوانست حتی یک بشکه نفت بفروشد جز سردار شهید سلیمانی که در مقطعی این کار را کرد.»جهانگیری با اشاره به کمک‌های شهید سلیمانی ادامه داد: «سردار سلیمانی در جلسه‌ای که آنها مدعی فروش نفت بودند، گفت چرا بی‌خود ادعا می‌کنید، هیچ کدام‌تان نمی‌توانید نفت را بفروشید. بنابراین، وزارت نفت خودش واقعا عمل کرد. روش‌های خوبی پیدا کرد و راه‌های خوبی را رفت و الان وضع فروش نفت خوب است. از مرداد فروش نفت ما خوب شده است یعنی نسبت به آن چیزی که بد بود، خوب شد.»معاون اول رئیس‌جمهوری در گفت‌وگویی تفصیلی با «ایرنا» با بیان اینکه مقداری در جابه‌جایی پول مشکل داریم که برای آن هم روش‌هایی طراحی شده است، گفت: «این فروش که الان داریم، اگر سال 98 هم داشتیم، شرایط‌مان بهتر بود. الان گشایش‌هایی در فروش داریم. البته هیچ کشوری به‌طور رسمی از ما نفت نخریده است.»جهانگیری ادامه داد: «سیاست فشار حداکثری به گفته مقامات‌آمریکا، نه برای نشاندن ایران پای میز مذاکره بلکه برای فروپاشی ایران و نظام سیاسی حاکم بر آن طراحی شده و با شدت و حدت تمام در دستور کار قرار گرفته بود. »
ارتباط اقتصاد و سیاست خارجی
وی با بیان اینکه هیچ جای دنیا نیست که اقتصاد با سیاست خارجی رابطه یک به یک نداشته باشد، افزود: «به هر میزان که سیاست خارجی به سمت تنش و مشکل می‌رود، وضع اقتصادی سخت می‌شود و به هر میزان اقتصاد بزرگ و توانمند می‌شود، می‌تواند پشتوانه محکمی برای مسائل سیاست خارجی باشد. برای همین هدف‌گذاری اول حل مسائل سیاست خارجی بود.»معاون اول رئیس‌جمهوری، هدف‌گذاری دوم را حل مسائل داخلی برشمرد و گفت: «حل مسائل داخلی، تفاهم ملی و انسجام داخلی برای دولت بسیار مهم بود. مساله سوم نیز حل مسائل اقتصادی بود که در این بخش تا سال 96 دستاوردها در این هدف‌گذاری‌ها مثبت بود.» جهانگیری افزود: «این در حالی بود که تقریبا در مدت دو سال و نیم از چهار سال اول دولت روحانی تحریم‌های قبلی وجود داشت و هیچ تحریمی تا دی ماه سال 94 کم نشد و سال 94 (با توافق برجام در تیرماه همان سال) بود که تحریم‌ها رفع شد.»
تورم تک‌رقمی
وی با بیان اینکه تورم را با وجود تحریم‌ها تک‌رقمی کردیم، تصریح کرد: «در این مدت، رشد اقتصادی مثبت شد به‌گونه‌ای‌که در سال 95 بالاترین رشد اقتصادی را در سطح دنیا داشتیم. در طول هشت سال قبل دولت یازدهم، متوسط اشتغال 14 هزار شغل بود ولی ما به بالای 500 هزار شغل متوسط در سال رسیدیم. در مجموع، یک اقتصاد رشد مثبت و اشتغال‌زا حاکم شد.»
دامنه خطرناک جنگ اقتصادی
در ادامه جهانگیری با اشاره به برخی سنگ‌اندازی‌ها عنوان کرد: «واقعیت این است که در همان دوره اول، بعد از برجام عده‌ای در داخل کشور سعی کردند به هر روش ممکن چوب لای چرخ دولت و استفاده از منافع برجام بگذارند. برجام می‌توانست در همان ماه‌های ابتدایی میلیاردها دلار پول برای سرمایه‌گذاری به ایران بیاورد.» وی به سفر رئیس‌جمهور چین به ایران اشاره کرد و گفت: «رئیس‌جمهور چین در آن زمان به ایران آمد. اصرار داشتیم توافقی که انجام می‌شود را کمی معطل کنیم اما مسوولان همراه رئیس‌جمهور چین در همان سفر، اصرار داشتند قرارداد راه‌آهن برقی تهران به مشهد حتما امضا شود و توافق با یک بانک چینی برای دادن 30 میلیارد دلار خط اعتباری در آن سفر امضا شود که امضا شد. کشورهای مختلفی مانند کره‌جنوبی توافقات سنگینی با ایران انجام دادند اما عده‌ای با هر روشی تلاش کردند دولت را در استفاده از این منابع دچار مشکل کنند.»
نقش رئیس‌جمهور در باقی ماندن برجام
جهانگیری با بیان اینکه ما سعی کردیم در سیاست‌گذاری‌های‌مان شرایطی که معیشت مردم را حفاظت می‌کند، اعمال شود، گفت: «کارهای زیادی هم انجام گرفت اما شرایط مردم بسیار سخت بود. ما تلاش کردیم برجام به هم نخورد. این یک هدف‌گذاری بود. اگر یادتان باشد در مجلس پشت تریبون می‌رفتند، برجام را آتش می‌زدند و می‌خواستند دولت را وادار کنند که برجام را به هم بزند اما دولت سعی کرد برجام را نگه دارد و رئیس‌جمهور در باقی ماندن برجام خیلی نقش داشت.»
وی با اشاره به اینکه شرایط اقتصادی را برای چگونگی کمک‌رسانی به اقشار مختلف مردم بررسی کردیم، ادامه داد: «در این سه سال به‌رغم فروش بسیار کم نفت، آسیب‌دیدن وضعیت درآمدهای دولت و کاهش یافتن میزان درآمدهای ارزی دولت، سعی کردیم از اینکه فشار بیشتری بر مردم وارد شود، جلوگیری کنیم. همین میزان کالایی که صادر می‌کنیم، قیمتش کمتر شد و هزینه واردات بسیار بالا رفت یعنی اگر کالایی را 100 دلار می‌فروختیم با این شرایط 80 دلار می‌فروختیم و اگر کالایی را 100 دلار وارد می‌کردیم اکنون 120 تا 130 دلار آن را می‌خریم.»جهانگیری با بیان اینکه کرونا در کشورهای پیشرفته هم پدیده جدیدی بود، یادآور شد: «کرونا در کشور بسیاری از شغل‌ها را از بین برد. 50 درصد شاغلان در بخش خدمات است. خدمات بیشترین آسیب را دید و بیش از یک میلیون شغل در بخش خدمات، هتل‌ها، رستوران‌ها و آمد و رفت‌های بین شهری و... را از دست دادیم.»وی با تاکید بر اینکه اکنون از سختی کار تا حد زیادی عبور کرده‌ایم، بیان کرد: «عده‌ای سعی می‌کنند مردم را نسبت به آینده مایوس و ناامید کنند اما شرایط فعلی دست‌کم به ما این علامت را می‌دهد که افق‌های روشنی پیش‌روی کشور است و کشور می‌تواند مسائل خود را با دنیا حل کند.»
ضرورت حل مسائل بین‌المللی
معاون اول رئیس‌جمهور با بیان اینکه اکنون این پیام به دنیا داده شده است که مردم ایران، پای انقلاب و کشور خود ایستاده‌اند و می‌توانند در مقابل سختی‌ها تحمل و آن را مدیریت کنند، گفت: «این افق روشن پیش‌روی ما است که در آینده بتوانیم مسائل بین‌المللی را هم حل کنیم. من مطمئنم با حل مسائل بین‌المللی، شرایط اقتصادی کشور به سرعت به مسیر اصلی خود برخواهد گشت.»
آمریکا می‌خواهد به برجام بازگردد
جهانگیری در پاسخ به این سوال که چه میزان از سیاست و روابط خارجی در دست دولت است و دولت چقدر می‌تواند مسائل بین‌المللی را حل کند، اظهار کرد: «این کار دشواری است و من نمی‌توانم بگویم دولت می‌تواند 100 درصد این کار را انجام دهد چون اگر قرار بود دولت بتواند، تا الان کار را تمام کرده بود. تدبیر دولت این است که حتما اجماع در داخل به‌وجود بیاید. مساله‌ای به این مهمی بدون اجماع در داخل، دوباره هزینه‌های جدیدی را برای کشور درست می‌کند.»وی اضافه کرد: «اگر یکی، دو ماه بیشتر تلاش کنیم که همه نیروها و همه قوای موثر روی شیوه به تفاهم برسند، خوب است. مقام معظم رهبری از ابتدا اعلام کردند اگر بشود تحریم‌ها را یک ساعت زودتر رفع کرد هم نباید تاخیر اتفاق بیفتد و این جهت‌گیری مهمی است که تحریم‌ها را عزتمندانه برطرف کنیم.»
معاون اول رییس‌جمهور با بیان اینکه آمریکایی‌ها از برجام بیرون رفتند و تحریم ها را شروع کردند، تصریح کرد: «ما تعهدات خود را تا سال 98 به صورت کامل اجرا کردیم و پس از آن بود که برخی از تعهدات خود را در چارچوب برجام کم و اعلام کردیم به محض اینکه تحریم‌ها را بردارید، ما هم به برجام برمی‌گردیم. الان هم فکر می‌کنم آمریکایی‌ها دنبال راهکاری هستند تا به برجام برگردند. »
با یک میلیون بشکه هم می‌شد بودجه را اداره کرد
جهانگیری در پاسخ به سوالی درخصوص انتقادات منتقدان و اینکه معمولا بخش اعظم مشکلات را ناشی از ناکارآمدی و نه تحریم ارزیابی می‌کنند و نقش کارشکنی‌های داخلی در عدم پیشبرد برنامه‌های دولت گفت: «دوره دو سال و نیم اول دولت آقای دکتر روحانی را با دوره دو سال و نیم آخر دولت آقای احمدی‌نژاد که در هر دو دوره یک گونه تحریم حاکم بود، پیش‌روی ماست. در آن دو سال و نیم، میزان اشتغال 14 هزار نفر، رشد اقتصادی منفی 7 درصد و نرخ تورم 40 درصد بود. اما در دو سال و نیم آغاز دولت یازدهم، رشد اقتصادی ما مثبت، اشتغال ما حدود 400 هزار شغل سالانه بود و همه شاخص‌های اقتصادی مثبت شد.»
خنثی‌سازی تحریم‌ها
جهانگیری با بیان اینکه دولت در شورای‌عالی امنیت ملی، ستادی به نام ستاد مقابله با تحریم ایجاد کرد که خودم مسوول آن ستاد هستم، تاکید کرد: «در آنجا تقریبا هفتگی جلسه برگزار می‌شود. اختیارات ستاد هم اختیارات خوبی است. در این ستاد سیاست‌گذاری می‌شود که چگونه تحریم‌ها دور زده شود. ریسک‌هایی را هم مسوولان می‌پذیرند و کسی که می‌خواهد با این شرایط نفت بفروشد، به هر حال ریسک دارد؛ اینکه چگونه بفروشد، روی کشتی پرچم دیگری نصب کند و با پرچم دیگر این کار را انجام دهد. تصمیمات مهمی در این ستاد گرفته شد.»
وی با بیان اینکه خیلی‌ها مدعی بودند که ما می‌توانیم نفت صادر کنیم اما دولت نمی‌خواهد این کار را به‌دست آنها بدهد، تصریح کرد: «مخصوصا خیلی نیشدار هم گفته می‌شد که دولت نمی‌خواهد و من مانده بودم که اینها چگونه آدم‌هایی ملی هستند که این‌گونه درباره کسانی که همه زندگی‌شان را وقف این نظام و انقلاب کردند، تهمت می‌زنند.»
معاون اول رئیس‌جمهور افزود: «هر کدام مدعی شدند ما با آقای زنگنه توافق کردیم تا به آنها مجوز بدهیم. زمانی وزیر نفت محاسبه کرد که اگر قرار بود آنها صادرات داشته باشند، روزی هشت میلیون بشکه مجوز داده شده بود. همه دست‌شان بالا رفت و هیچ‌کس نتوانست حتی یک بشکه نفت بفروشد. تنها کسی که توانست در مقطعی به ما کمک بکند، سردار سلیمانی بود.»معاون اول رئیس‌جمهور در پاسخ به سوالی درباره دوگانه‌های ایجاد شده درخصوص خنثی‌سازی تحریم یا رفع تحریم و رویکرد دولت در این زمینه بیان کرد: «درباره رفع تحریم رویکرد اصلی ما همان رویکرد رهبر معظم انقلاب است که گفته‌اند حتی اگر یک ساعت زودتر بتوانیم، تحریم‌ها را عزتمندانه برطرف کنیم، کمترین تردیدی به خود راه نمی‌دهیم اما تا زمانی که تحریم‌ها هستند، سیاست ما خنثی‌سازی تحریم‌هاست.»
ممانعت از ورود دلار به ایران
جهانگیری در بخش دیگری از این گفت‌وگو به ماجرای ارز4200 تومانی اشاره کرد و درخصوص اظهارات مطرح شده درباره تبعات این ارز گفت: «از اواخر سال 96 فشارهای ترامپ علیه اقتصاد کشور شروع و کشور با یک تلاطم جدی در بازار سکه و ارز مواجه شد. سال 95 هم دوره کوتاهی تلاطمی داشتیم. در آن زمان همه سیاست‌های اقتصادی درباره نرخ سود بانکی و افزایش آن اتخاذ شد تا مردم به جای خرید دلار، پول خود را به بانک‌ها ببرند. بعد گفتند این همه هزینه به کشور تحمیل شد درحالی‌که هیچ اتفاقی نیفتاد و دلار مسیر رشد خود را طی کرد.»وی اضافه کرد: «در سال 96 کشورهایی که ما از آنها دلار وارد کشور می‌کردیم، مانع از ورود آن به کشور شدند در این مقطع قیمت ارز در بازار افزایشی شد. رئیس‌جمهور به بانک‌مرکزی اعلام کرد برای اینکه قیمت ارز بالا رفته کاری بکند. بانک‌مرکزی گفت که دستش بسته است. زمانی که چند میلیارد دلار اسکناس داشتیم، بانک‌مرکزی روزی بیش از 100 تا 150 میلیون دلار در بازار مداخله می‌کرد و به اندازه آن ارز ذخیره داشت اما در این مقطع کشورها واردات ارز را به روی کشور ما بستند.» معاون اول رئیس‌جمهور اضافه کرد: «دستگاه‌های امنیتی هم گزارش دادند جریانی توسط برخی کشورهای منطقه می‌خواهد با اعلام خروج ترامپ از برجام به بازار ارز هجوم بیاورد و قیمت وحشتناکی ایجاد کند. قیمت ارز 6 هزار تومان شد درحالی‌که دلار در شب عید 3800 و 4200 تومان بود.»
رئیس‌جمهور خواست نرخ ارز ترجیحی را اعلام کنم
جهانگیری با اشاره به تصمیم‌گیری‌ها درخصوص تثبیت قیمت دلار ابراز کرد: «بحث‌های زیادی در این زمینه انجام و جلسات متعددی برگزار شد. اجماع این بود که برای وضع موجود باید کاری انجام دهیم و از بالا هم دستور بود که دولت کاری انجام دهد. فشار مجلس هم بود که دولت باید راهی پیدا کند. هیچ راهی جز تجربه قدیم و تکرار شده‌ای که یک ارز ترجیحی گذاشته شود، نبود تا سیاست‌های متناسب با شرایط جدید اتخاذ شود.»
وی با اشاره به اعلام نرخ ارز ترجیحی بیان کرد: «یکی از کارهای من این است که مصوبات دولت را ابلاغ کنم. تمام مصوبات دولت و تصمیمات دولت را بنده ابلاغ می‌کنم. آن شب هم که تصمیم‌گیری شد، اعضای دولت و شخص رئیس‌جمهور از من خواستند که من در این زمینه مصاحبه و اطلاع‌رسانی کنم.»
معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد: «رئیس‌جمهور هم در جایی گفته است که من از فلانی خواستم. گفتند تاثیر حرف شما بیشتر است و اعلام از طرف دولت یعنی اینکه بانک‌مرکزی دیگر تنها نیست و دولت پشت آن ایستاده است و دولت واقعا باید با تمام ظرفیت می‌آید.»
لزوم اصلاح راهکارهای اقتصادی
جهانگیری با بیان اینکه در همه دولت‌های بعد از انقلاب تاکنون ما ارز ترجیحی و ارز آزاد داشته‌ایم، توضیح داد: «در دولت مهندس موسوی ارز ترجیحی هفت تومان بود. در دولت آقای هاشمی دوره‌های ارزی هر سال تغییر می‌کرد و آخرش هم ارز ترجیحی 175 تومانی، ارز 300 تومانی و 800 تومانی هم بود. در دوره آقای خاتمی یک دوره طولانی ارز ترجیحی 175 تومانی بود. ارز 800 تومانی بود و در دوره‌ای تک‌نرخی شد. در دوره آقای احمدی‌نژاد که وفور ارز هم بود و در دوره طولانی ارز 800 تومان بود، 1200 تومان شد و به 2400 و بالاتر از 3 هزار تومان هم رسید.»وی با بیان اینکه همیشه با این روش اقتصادی مخالف بوده‌ام، عنوان کرد: «من جزو افرادی هستم که همواره معتقد به سازوکارهای علمی اقتصاد هستم. الان هم معتقدم به محض برگشت ثبات به اقتصاد کشور و درست شدن شرایط اقتصادی، همه تصمیمات گرفته شده از آن 2500 تعرفه کالای ممنوع شده گرفته تا ارز ترجیحی که همه اینها در شرایط جنگ اقتصادی اعمال می‌شود و برای دوران عادی نیست، همه باید اصلاح شود و اقتصاد کشور به مسیر واقعی خود برگردد.»
