عامل پنهان گریز مالیاتی

 این آمار در حالی منتشر شده است که بسیاری از اصناف نسبت افزایش در میزان مالیات پرداختی خود اعتراضاتی را مطرح می‌کنند و حتی برخی اصناف به سمت دور زدن پرداخت مالیات از طریق راه‌هایی مثل کارت به کارت کردن یا دریافت نقدی وجوه می‌روند. البته باید تاکید کرد که سازمان امور مالیاتی برای محاسبه مالیات تمام تراکنش‌های یک حساب را بررسی می‌کند و عدم استفاده از پوز نمی‌تواند مانع اخذ مالیات شود. از طرف دیگر برخی معتقدند اعتراضات اصناف به افزایش مالیات‌هایشان وارد نیست به این دلیل که در سال‌های گذشته رقم واقعی مالیات را پرداخت نمی‌کردند. در این بین یکی از انتقاداتی که مطرح می‌شود این است که در شرایطی که اقتصاد ایران تورم‌های بالایی را تجربه می‌کند و هزینه‌های جاری اصناف و بنگاه‌ها بسیار افزایش یافته، بیشتر شدن مالیات می‌تواند آنها را زیان‌ده کند. بنابراین تلاش برای دور زدن قوانین و خودداری از پرداخت مالیات چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. در چنین شرایطی انتظار می‌رود سیاستگذار اقتصاد را به شکلی مدیریت کند تا به‌طور قطعی و کامل مقبولیت لازم برای دریافت مالیات را داشته باشد و پرداخت‌کنندگان مالیات این اطمینان را پیدا کنند منافع پرداخت مالیات به آنها و کل جامعه خواهد رسید. سازمان امور مالیاتی در گزارشی به آخرین وضعیت مالیات پرداخت‌شده توسط اصناف پرداخته است. براساس این گزارش، 6/ 50درصد اصناف معاف از مالیات هستند و مالیات 4/ 19درصد از اصناف بین صفر تا پنج میلیون تومان، 7/ 9درصد بین پنج تا 10میلیون تومان، 5/ 8درصد بین 10 تا 20میلیون تومان، 8/ 3درصد بین 20 تا 30میلیون تومان و تنها 8درصد از اصناف مالیات 30میلیون تومان به بالا پرداخت می‌کنند. در مجموع 80درصد اصناف و مشاغل، کمتر از 10میلیون تومان در سال مالیات پرداخت می‌کنند. همچنین مطابق گزارش سازمان امور مالیاتی، حدود چهار میلیون پرونده مالیاتی اصناف در سال گذشته، صفر بوده است. همچنین یک‌میلیون و 500هزار پرونده مالیات بین صفر تا پنج میلیون تومان و تنها 631هزار پرونده، مالیات بالاتر از 30میلیون تومان داشته‌اند. 5/ 3میلیون مورد از اصناف تبصره100 را تکمیل کرده‌اند و از ارائه اظهارنامه معاف شدند. سهم مالیات ابرازی اظهارنامه‌های مودیان، معادل هشت‌هزار و 900میلیارد تومان و سهم مالیات مقطوع تبصره100، معادل 17هزار و 400میلیارد تومان است.

متوسط مالیات پزشکان؛ 35میلیون تومان

همچنین بررسی سرانه مالیات مقطوع مودیان مشمول تبصره ماده100 قانون مالیات‌های مستقیم در سال1401 نشان می‌دهد، پزشکان و دندانپزشکان به‌طور متوسط در سال 35میلیون تومان، مالکان نمایشگاه‌های اتومبیل و نمایندگی شرکت‌های خودرو 16میلیون تومان، دفاتر اسناد رسمی 14میلیون تومان، بنگاه‌های املاک 10میلیون تومان، مالکان رستوران‌ها و طلافروشان مالیات 9میلیون تومانی پرداخت می‌کنند. سایر اصناف نیز مالیاتی بین 8 تا یک‌میلیون تومان در سال مالیات پرداخت می‌کنند.

34درصد طلافروشان مالیات نمی‌دهند

طبق آمارهای منتشرشده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور 34درصد طلافروشان مالیات پرداخت نمی‌کنند. همچنین 40درصد طلافروشان مالیات بین یک تا 15میلیون تومان، 16درصد از طلافروشان مالیاتی بین 15 تا 30میلیون تومان، 6درصد طلافروشان مالیاتی بین 30 تا 50میلیون تومان و تنها 4درصد از طلافروشان مالیاتی بیش از 50میلیون تومان در یک سال پرداخت می‌کنند. در همین رابطه «مهدی موحدی بیک‌نظر»، سخنگوی سازمان امور مالیاتی با اشاره به اینکه در سال1400، سرانه مالیاتی توسط افراد فعال در حوزه طلا جواهر ابراز شده، حدود 6میلیون و 700هزار تومان بوده، از افزایش مالیات ابرازی این صنف در سال1401 به بیش از 24میلیون تومان خبر داده است. به گفته او از مجموع 23هزار واحد صنفی، بیش از 7800واحد یعنی حدود 34درصد از کل صنف طلا و جواهر، مشمول مالیات صفر هستند؛ البته برای برخی از اصناف، ممکن است حدود 80درصد مشمول مالیات صفر شوند. در واقع میزان درآمد این واحدها به‌قدری پایین است که نیازی به پرداخت مالیات از سوی آنها نیست.

آن روی سکه اعتراضات مالیاتی اصناف

پس از اعلام میزان مالیاتی پرداختی توسط اصناف مختلف، بسیاری این میزان مالیات را با کارمندان مقایسه می‌کنند و معتقدند درحالی 80درصد اصناف با درآمدهای بسیار بالاتر مالیاتی کمتر از 10میلیون در سال پرداخت می‌کنند که مالیات پرداختی کارمندان در سال حدود 5 الی 6میلیون تومان است. از طرف دیگر برخی اصناف نسبت به افزایش مالیات وضع‌شده بر درآمدشان اعتراض‌هایی را وارد کردند و در واکنش به این موضوع دست به اقداماتی از جمله خودداری از استفاده از پوز و اجبار مشتریان به کارت به کارت یا دریافت نقدی وجوه زده‌اند. البته به گفته سازمان امور مالیاتی، در محاسبه مالیات تمامی تراکنش‌های یک حساب بررسی می‎شود و تنها ملاک اخذ مالیات، پوز نخواهد بود. برخی نیز اعتقاد دارند این اصناف در سال‌های گذشته مالیات کمتری نسبت به میزان واقعی آن پرداخت کردند؛ در نتیجه افزایش مالیات آنها پس از تغییرات انجام‌شده چندان دور از ذهن نیست.

با این حال برخی معتقدند در شرایطی که اقتصاد ایران تورم‌های بالایی را تجربه می‌‎کند، چنین اقداماتی برای خودداری از پرداخت مالیات چندان دور از انتظار به نظر نمی‌رسد. درواقع در برخی موارد به علت افزایش هزینه‌های جاری، بالا رفتن میزان مالیات پرداختی می‌تواند حتی منجر به زیان‌ده شدن یک بنگاه اقتصادی شود. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود سیاستگذار ضمن استفاده از ابزار مالیاتی به‌عنوان منبع اصلی کسب درآمدهای پایدار، شرایط اقتصادی را به نحوی مدیریت کند که مقبولیت لازم برای دریافت مالیات از سوی افراد را داشته باشد و از طرف دیگر بالا بردن تعرفه‌های مالیاتی آسیبی به کسب‎‌وکارهای مختلف وارد نکند.