استراتژی و دستاوردهای حمایت از فلسطین

مقدمه

انسجام اسلامی و وفاق بین امت اسلامی از اهداف عالیه اسلامی و بزرگان دینی بوده است. توحید عامل اتحاد انسان هاست و بدین سبب اگر همه انسان ها خدای مشترکی داشته باشند، مرز میان انسان ها از میان می رود. خود اسلام هم از این مسئله خاطره روشنی دارد که تا چه اندازه تعدد خدایان قبایل، به جنگ و دو دستگی میان هر یک از قبایل انجامید. با ظهور اسلام و ندای همبستگی و گردآمدن اعراب حول محور عقیده توحیدی و تشکیل تئوکراسی دینی، ساختار چندگانه و گسست آفرین حیات اجتماعی اعراب تبدیل به وحدت و همسازگرایانه اعراب مسلمان شد. متأسفانه باگذشت زمان و تسلط جاهلان بر افکار توده مردم در بسیاری از دوره های تاریخی، رواج قشری گری، دخالت حداکثری سیاست در بسیاری از عرصه های زندگی مردم و فعالیت دشمنان جهان اسلام، آتش منازعات دوچندان شد. اهمیت این مسئله در زمان کنونی به مراتب بیشتر از گذشته قابل درک است. تا آنجا که مرحوم کاشف الغطاء اساس اسلام را بر دو سخن استوار می داند: کلمه توحید و توحید کلمه. اهمیت مسئله وحدت و دفاع از حقوق مردم فلسطین، آیت الله زنجانی را بر آن داشت زمانی که بنا به دعوت مفتی فلسطین حاج امین الحسینی سفری به فلسطین داشت؛ سخنرانی معروفی در آن سرزمین کرد که به «خطبه ناریه» معروف شد. او علی رغم مخالفت مفتی فلسطین، وارد تل آویو شد و در جمع آنان سخنرانی کرد. جهان اسلام در عصر حاضر با هجوم هجمه های دشمنان بسیاری چه در داخل و چه در خارج جهان اسلام مواجه است.

از زمانی که سرزمین فلسطین به اشغال صهیونیست درآمد این موضوع، به عنوان مسئله نخست دنیای اسلام مبدل گشت. اندیشه و نقشه اشغال سرزمین فلسطین در سال 1840 میلادی آشکار شد و اجرای آن به ویژه در زمان قیمومیت انگلیس بر کشور فلسطین سرعت بیشتری گرفت و در سال 1948 میلادی به اوج خود رسید تا اینکه کشوری نامشروع به نام اسرائیل در این سرزمین مبارک پا گرفت.

نظام اشغالگر قدس با حمایت ها و پشت گرمی های آشکار و پنهان استکبار جهانی، همه تلاش خود را به کار بسته است تا موضوع اشغال و تصرف این سرزمین، به محاق فراموشی سپرده شود. ازاین رو دنیای اسلام جنایت های سازمان یافته رژیم صهیونیستی را و همچنین مظلومیت و درد کشیدن مردم ستمدیده این خطه را فراموش نخواهد کرد و هرسال در جمعه آخر ماه مبارک رمضان در روز جهانی قدس، حمایت همه مسلمانان در اقصی نقاط کره زمین از مردم فلسطین به نمایش گذاشته می شود.

موضوع حمایت از آرمان فلسطین بر پایه مبانی دین اسلام ازجمله اساسی ترین مسائل انقلاب اسلامی است و می توان گفت اولین مسئله سیاست خارجی ایران از اول انقلاب تاکنون حمایت از مستضعفین و مقابله با استکبار می باشد. بنابراین جنگ با فلسطین جنگ با موجودیت اسلام و سرنوشت فلسطین با سرنوشت کل امت اسلامی مرتبط و مبنای دفاع از فلسطین به موضوعی عقیدتی تبدیل شده است، نه یک راهبرد سیاسی و موقت؛ درنتیجه مسلمان ها به عنوان یک وظیفه اخلاقی انسانی و دینی بدان می نگرند.

برای تحقق آرمان فلسطین و آزادی قدس شریف از دست صهیونیسم دو راهکار دیده شده است: نخست مبارزه عملیاتی و میدانی که در این راه از زمانی که مردم فلسطین به نقشه صهیونیست ها برای اشغال سرزمین خود پی بردند تا به امروز، با اشکال و شیوه های گوناگون با این رژیم به مبارزه برخاستند، تشکیل احزاب و جنبش های مقاومت بیشتر پس از مسئله اشغال بوده است که می توانیم به مهم ترین آن ها مانند جنبش مقاومت فتح، جبهه آزادی خلق، انتفاضه اول و انتفاضة اقصی اشاره کنیم. دوم ابعاد علمی مقاومت و جلوگیری از تفرقه و تشتت آرا است. در این مسیر اندیشه های نظری و آکادمیک متفکران و عالمان جهان اسلام در بررسی و تبیین ستمی که بر مردم فلسطین می رود، بعد علمی و اندیشه های مقاومت را تقویت می بخشد؛ ازاین رو بررسی ابعاد علمی پیروزی میدانی رزمندگان جبهه مقاومت در رویارویی با دشمن مشترک، هم فکری و هم افزایی و هم اندیشی عالمان امت اسلامی را طلب می کند.

1. تعریف مفاهیم

1-1. تقریب

تقریب از واژه «قرب» که ضد بعد است و نزدیکی زمانی و مکانی را می رساند اخذ شده است و به معنی نزدیک کردن آمده است (ابن منظور، 1416ق: 11/ 82) اما در اصطلاح تقریب به معنای تقریب مذاهب اسلامی می باشد و نکاتی از آن استخراج می شود: تقریب به معنای نزدیک شدن و نزدیک سازی پیروان مذاهب اسلامی به منظور آشنایی با یکدیگر از طریق تحقق همدلی و برادری دینی بر پایه اصول مشترک و مسلم اسلامی است (نخی، 1395: 1/ 31) علامه محمدتقی قمی، از بنیان گذاران تقریب در دوره معاصر تقریب را این گونه تعریف می کند: «هدف ما اندماج مذاهب فقهی در یکدیگر نیست، زیرا اختلاف امری است طبیعی. .. و در این گونه اختلافات، زیانی نبوده؛ بلکه موجب توسعه ی فکری و فراهم آمدن تسهیلات و گشایش رحمت الهی خواهد بود» (تهوری، 1382: 66) آیت الله تسخیری: تقریب مذاهب به معنای نزدیک شدن پیروان مذاهب اسلامی باهدف شناخت مشترکات یکدیگر و توسعه آن به منظور دستیابی به اخوت دینی بر اساس اصول مسلم و مشترکات اسلامی و نیز معذور نمودن یکدیگر در نقاط مورد اختلاف است (سلماسی، 1397: ص 30).

1-2. وحدت

وحدت در لغت به معنای یکی شدن و باهم شدن است (ابن منظور، 1416 ق: 15 / 231) اما در اصطلاح به معنای اشتراک مسلمانان در منافع و رعایت کردن اصول عدالت و انصاف در حق یکدیگر (آل کاشف الغطا، 1388: 56)؛ تعاون و همکاری میان پیروان مذاهب اسلامی بر پایه اصول مسلم مشترک ثابت اسلامی و اتخاذ موضع یکسان به منظور تحقق اهداف و مصالح عالیه امت اسلامی و موضع گیری متحد در برابر دشمنان اسلام ضمن احترام به تعهدات عقیدتی، قلبی و عملی هر یک از مسلمانان نسبت به مذهب خویش است (نخی، 1395: 1/ 31) وحدت و اتحاد به معنی همبستگی، همگرایی، یگانگی، موافقت و وحدت یعنی تبدیل گسستگی به همبستگی؛ واگرایی به همگرایی. وحدت مطلوب و حقیقی آنگاه ماندگار است که بر پایه تقریب بین باورهای آن مذاهب استوار باشد. از سوی کسانی که به رغم اجتهادات مختلف مشترکات بسیاری دارند و چشم انداز و هدف اصلی آنان سعادت دنیوی، اخروی و قرب الهی باشد (آقانوری، 1387: ص 13).

وحدت مبانی قرآنی و روایی مختلفی دارد که تنها به عنوان به برخی از آن ها اشاره می شود. قرآن توحید را به عنوان مهم ترین اصل وحدت مسلمانان معرفی می کند. خداوند در آیه 63 سوره انفال می فرماید: «وَأَلَّف بینَ قلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مَا أَلَّفْتَ بَینَ قُلُوبِهِمْ وَلکن اللَّهَ أَلَّفَ بَینَهُمْ إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکیمٌ». یا در سوره مبارکه آل عمران آیه 103 بیان می شود: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْکرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ علَیکمْ إِذْ کنتُمْ أَعدَاءً فَأَلَّفَ بَینَ قُلُوبِکمْ». نکته ای که حائز اهمیت است آن است که بین وحدت و اخوت اسلامی که بیشتر تأکیدات قرانی بر آن استوار است تفاوت وجود دارد. وحدت اسلامی بیشتر توجه دارد به بعد سیاسی- اجتماعی؛ اما اخوت اسلامی به بعد عاطفی توجه دارد.

1-3. تمایز تقریب و وحدت

بین تقریب مذاهب و وحدت مسلمانان تفاوت وجود دارد. تقریب مقدمه وحدت مسلمانان است. وحدت اسلامی دو پایه عقیدتی و عملی دارد (واعظ زاده خراسانی، 1374، ص 28). تقریب به معنای نزدیک شدن پیروان مذاهب اسلامی جهت آشنایی با اصول و معتقدات یکدیگر جهت زدودن اختلافات است و وحدت اشتراک مسلمانان در منافع و رعایت کردن اصول عدالت و انصاف در حق یکدیگر می باشد. اگر اتحاد مسلمانان را با توجه به اهداف و آرمان های قرآن و سنت نبوی و سیره بزرگان دین نگریسته شود مسئله، یک مسئله «راهبردی» خواهد بود و با عنوان تقریب از آن یاد می شود. از سوی دیگر در موضوع اتحاد مسلمانان، مسئله دشمن مشترک مطرح است و مطرح شدن این دشمن مشترک یکپارچگی مسلمانان می تواند «راهکاری » برای مقابله با سیاست های ایجاد تفرقه از سوی دشمنان باشد که در این صورت، مسئله تقریب و وحدت راهکار به خود می گیرد و از آن با عنوان وحدت اسلامی یاد می شود.

1-4. اخوت اسلامی

در اهمیت اخوت اسلامی در روایت های دینی مطالب بسیاری را می توان یافت. امام صادق(ع) به خوش خلقی و گفتار نیک با مخالفان دستور می داد. در جای دیگر می فرماید راضی کردن مردم و مخالفان بسیار آسان است چراکه هزینه آن فقط خوش زبانی است. ائمه(ع) یکی از شروط اصلی تشیع را صلح، صفا و دوستی با مسلمانان می دانستند (آقانوری، 1387: ص 203). از بین مستشرقین افراد متعددی به آن پرداخته اند که به عنوان نمونه به سخنان جان دیوید پورت اشاره می شود. جان دیوید انگلیسی می گوید: «محمد یک عرب ساده، قبایل پراکنده کوچک، برهنه و گرسنه کشور خود را به جامعه یکپارچه ای و باانضباط بدل ساخت و در میان ملل روی زمین آن ها را با صفات و اخلاق تازه ای معرفی کرد و در کمتر از سی سال با این روش امپراتوری قسطنطنیه را مغلوب کرد و سلاطین ایران را از بین برد... اگر در آن روزگاران رسول گرامی اسلام با قبایل پراکنده و گرسنه فتوحاتی انجام داد، امروزه پیروانش تا چه اندازه ازخودگذشتگی داشته اند؟ آیا دست کم در سایه اخوت اسلامی خود را حفظ می کنند؟» (سجادی، 1386، ص 41) به ظن نویسنده برای حمایت از مردم ستمدیده فلسطین در درجه اول باید مسلمانان ایران و جهان نسبت به مردم فلسطین احساس اخوت دینی کنند و درد و غم آنان را درد و غم خود بدانند و سپس وحدت اسلامی خودبه خود محقق خواهد شد. متأسفانه هنوز مسلمانان دیگر سرزمین ها به احساس اخوت دینی با فلسطینیان نرسیده اند.

رهبر انقلاب در بیانات گوناگون به تبیین مفهوم وحدت پرداخته اند. در اندیشه ایشان مقصود از وحدت هرگز دست کشیدن از عقیده و مذهب خود و اعتقاد به مذهب و عقیده دیگری نیست؛ بلکه تکیه بر نقاط مشترک در عین داشتن نقاط افتراق است. این اتحاد یک سخن شعاری نیست؛ بلکه بر اساس مبانی محکم و مشترک مانند یکی بودن معارفی مانند توحید معاد و همچنین احکام مشترک مانند حج نماز روزه و دشمنان مشترک اهداف و آرمان های یکسان استوار است (بیانات 25/ 7 1390).

2. نگاهی مختصر به چگونگی تشکیل دولت اسرائیل

در سال 1914 میلادی و همزمان با شروع جنگ اول جهانی، امپراتوری عثمانی تصمیم گرفت در کنار دولت آلمان وارد جنگ شده و با نیروهای متفق بجنگد. در این نبردها، نیروهای مشترک انگلیس و فرانسه در فلسطین و سوریه بر عثمانی ها غلبه کردند و بعد از مدتی این دول با مشاهده ضعف امپراتوری عثمانی تصمیم به تجزیه امپراتوری عثمانی گرفتند. بر همین اساس در انگلستان و فرانسه طبق قرارداد سایکس پیکو ضمن تقسیم متصرفات دولت عثمانی در خاورمیانه، دو بخش آن را در شرق مدیترانه به بین النهرین میان خود تقسیم کردند. فرانسه، سوریه و لبنان را به تملک درآورد و انگلستان، فلسطین و عراق را تحت قیمومیت خود قرار داد. سرانجام در 10 اوت 1 920 دولت عثمانی پیمان سور که مقرر می داشت مناطق عرب نشین تحت سلطه عثمانی نظیر الجزایر، فلسطین، لبنان، سوریه، اردن و عراق می بایست تحت قیمومیت دولت های انگلیس و فرانسه را پذیرفت.

اگر نگاهی به عقب داشته باشیم باید گفت در سال 1879 کنگره بال به رهبری هرتزل روزنامه نگار و نویسنده مجاری تبار و مؤسس صهیونیسم سیاسی مدرن، در سوئیس برپا گردید. در این کنگره هدف صهیونیسم مبتنی بر ایجاد یک کشور یهودی در فلسطین به طور رسمی علنی شد. کنگره بال در اعلامیه چهار ماده ای خود بر تسریع مستعمره کردن فلسطین توسط یهودیان، گردآوری یهودیان جهان در فلسطین، جلب نظر حکومت وقت عثمانی و کسب رضایت این دولت برای مستمعر سازی سرزمین فلسطین تأکید داشت (کرمی، 1383: ص 71). یکی از دستاوردهای مهم کنگره بال، ارائه برنامه های عملی و فراهم نمودن اسباب و ملزومات تحقق اهداف این کنگره یعنی ایجاد سازمان استعمار و مذاکره بود. سازمان برای جنبش صهیونیستی اولویت اول را داشت؛ زیرا در صورت فقدان یک ساختار شبه دولتی، فعالیت های صهیونیست ها شکل منسجم به خود نمی گرفت؛ به همین دلیل یک نهاد شبه دولتی به نام سازمان جهانی صهیونیست تأسیس گردید. استعمار نیز ابزار و نهادهای لازم برای مستعمره کردن فلسطین را به وجود می آورد. ظهور صهیونیسم در واقع حاصل تلاش بورژوازی یهود برای در اختیار گرفتن یهودیان جهان و همبستگی با قدرت های بزرگ بود. هرتزل مسئله بازگشت یهودیان به ارض موعود و ایجاد کشور اسرائیل را به طور رسمی مطرح کرد، اما او بیشتر خواهان استعمار این سرزمین بود. بر همین اساس وی صهیونیست را به عنوان یک مکتب ناسیونالیستی استعماری معرفی کرد. هدف او از استعمار و ناسیونالیست فقط سرزمین فلسطین نبود؛ بلکه او برای این هدف سرزمین های دیگری مانند موزامبیک و کنگوی بلژیک را نیز در نظر داشت. سرانجام سازمان جهانی صهیونیست در سال 1905، فلسطین را برای اسکان دائم یهودیان جهان برگزید. به تدریج کار سازمان یافته و هماهنگ صهیونیست های عمل گرا و سادگی و بی خبری اعراب منطقه، فلسطین را آبستن بحرانی نمود که محصول و آرامش منطقه را برای همیشه از بین برد. همزمان با توافق پنهانی اعراب و بریتانیا برای اضمحلال درونی خلافت عثمانی، صهیونیست ها در لندن به طور مخفیانه و پوشیده گفتگوهای پنهانی برای تهیه و تنظیم اعلامیه بالفور جهت تأسیس دولت یهود در سرزمین فلسطین را ادامه دادند. قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 29 نوامبر 1947 پیرامون طرح کمیته فلسطین برای تقسیم آن به دو منطقه، یکی تحت حکومت یهودیان و دیگری تحت حکومت فلسطینیان صورت گرفت. طبق این طرح فلسطین به دو بخش تقسیم می شد. قدس و پیرامون آن تحت نظارت بین المللی باقی ماند. این طرح در همان روز و سال با 33 رأی موافق در برابر 13 رأی مخالف در سازمان ملل به تصویب رسید.

3. چرایی اهمیت فلسطین برای جهان اسلام

امروز جهان غرب با معرفی ایدئولوژی جهانی سازی درصدد جایگزینی بازار به جای خدای واحد  که بر کل عالم حکم می راند  است، آن هم بر اساس اقتضائات قدرتش و نه رحمانیتش. توحید و بازار هیچ همدردی، هیچ احساس و هیچ وقتی نمی شناسد و این همان چیزی است که اعتراضات و تظاهرات مردم به خاطر آن است. توحید دینی به مراتب بهتر است؛ زیرا هر دو وجه را می شناسد هم وجه رحمانیت و هم وجه جباریت را. البته از این نباید نتیجه عکس گرفت که همدردی صرفاً در میان انسان های مذهبی یافت می شود؛ اما توحید پاسخی خرسندکننده تر به نیازهای متنوع انسان ها دارد تا صرف بازار. حال، ما مسلمانان، در قرن بیست و یکم در برخی مسائل غیراصولی اسلام یعنی مسائلی که جزء مسلمات اسلام (توحید، معاد، نبوت) نمی باشند؛ مانند دشمن مشترک یا مسئله فلسطین می توانیم به وحدت برسیم. آینده ماحصل آرزوهای ماست و بیش از همه، آرمان عدالت ما را برمی انگیزاند. عدالت نه تنها در مسائل اقتصادی یا سیاسی خود را نشان می دهد، به ظن نویسنده احساس همدردی با مستضعفین و دردمندان مسلمان در کشور فلسطین، حمایت های مالی از آن ها و همچنین ابراز انزجار از رژیم کودک کش اسرائیل به نوعی عدالت اخلاقی ما را نشان می دهد. فلسطین امروزه به دو دلیل به مسئله نخست دنیای اسلام تبدیل شده است و توجه به این دو امر می تواند در ایجاد همسازگری مسلمانان نقش مهم و کلیدی را ایفا کند. دلیل نخست آن است که فلسطین به عنوان قطعه ای از خاک امت اسلامی محسوب می گردد و به نظر همه متفکران اسلامی اگر قطعه ای از خاک اسلامی به وسیله دشمنان اسلام جدا شد و حاکمیت دشمنان بر آن محقق گردید همه، وظیفه مجاهدت و تلاش برای آزادی آن قطعه جداشده از خاک اسلامی را دارند. شیخ طوسی در آثار خود به مشروعیت دفاع از مسلمانان و مظلومان پرداخته است و در کتاب النهایه دو مصداق جهاد مشروع و لازم را ذکر می کند. اول هنگام تهدید جامعه و سرزمین اسلامی توسط دشمن که بیم نابودی جامعه اسلامی را می برد و دوم تهدید گروهی از مسلمانان توسط دشمن (طوسی 1359 شمسی: ص 289). طبق آیه 10 سوره حجرات، افزون بر حفظ مرزهای جغرافیایی یک دولت اسلامی، حفظ استقلال و حاکمیت واجب است. دلیل دوم مسئله دفاع از فلسطین و تلاش برای محو دولت صهیونیست، مسئله مرتبط با مصالح و منافع همه ملت های مسلمان است؛ زیرا اساساً تشکیل دولت صهیونیست در این نقطه از دنیای اسلام باهدف بلندمدت استکباری بوده تا در بلندمدت تداوم سلطه استعمار گران در دنیای اسلام باقی بماند و به کارگیری این سیاست در گذشته خواست استعماری دولت انگلیس بوده و زمانی که گوی استکبار از دست انگلیس به دست آمریکا افتاد این آمریکایی ها بودند که بیشترین استفاده را کردند، ازاین رو مسئله دولت صهیونیست، مسئله مرتبط با مصالح ملت های منطقه است و با سرنوشت غیر فلسطینی ها در سرتاسر دنیای اسلام پیوند دارد (رهبری، 25/9/80).

مسئولیت مشترک نیز یکی دیگر از پشتوانه های حمایت مسلمانان از مردم مظلوم فلسطین است. پیامبر اسلام (ص) می فرماید: «مَن اَصبَحَ وَ لَم یَهتَمَّ بِاُمورِ المُسلِمینَ فَلَیسَ بِمُسلِم (الکافی، ج 2، ص 164، ح 5)» یا در جایی دیگر می فرماید: «من سمع رجلاً ینادی یا للمسلمین فلم یجبه فلیس بمسلم (همان جا)». نویسنده پژوهش حاضر بهترین تفسیر برای این حدیث را، خطبه 27 نهج البلاغه می داند. در این خطبه امام علی (ع) می فرماید: شب و روز در نهان و آشکارا شمارا [اهل کوفه] به نبرد با این قوم [سپاهیان شام] فراخواندم گفتم که پیش از آن که سپاه و سرتان کشند بر آن ها بتازید. به خدا سوگند به هیچ قومی در خانه هایشان تاخت نیاوردند مگر آنکه زبون خصم گشتند. شما نیز آن قدر از کارزار سرد برتافتید کار را به گردن یکدیگر انداختید و یکدیگر را نصرت ندادید تا هرچه داشتید به باد یغما رفت و سرزمینتان جولانگاه دشمنانتان گردید (خطبه 27نهج البلاغه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، 1389ص83).

این پیام امام، متناظر بر اتفاقات و حوادثی است که در اواخر عمر ایشان در جامعه عراق افتاد. معاویه بعدازآنکه در ماجرای حکمیت، خود را به عنوان خلیفه بر مسلمان ها تحمیل کرد و برای نشان دادن عزم مدیریت و نبود امنیت در مناطق تحت سیطره امام، دست به یکسری اقداماتی زد که اصطلاحاً به آن ها غارات گفته می شود، امام هرچه مردم کوفه را به جهاد با این اقدامات معاویه تشویق کرد، متأسفانه گوش به سخنان امام نداده و خانه نشینی را به جنگیدن در میدان جهاد ترجیح دادند و امام به درستی می فرمایند که هر قومی که در خانه های خودشان باشند و جلوی دشمن به مقاومت بلند نشوند این دشمن است که وارد خانه های آن ها می شود. ما از همین خطبه ما می توانیم این را برداشت کنیم که امروزه دشمن، یعنی رژیم صهیونیستی وارد خانه مسلمان ها یعنی فلسطین شده است و نشستن در خانه با این منطق که بعد مکانی سرزمین ما از فلسطین باعث می شود که اسرائیلی ها وارد منطقه ما نشوند، بس خیالی واهی است. با تمسک به این سخنان گوهربار امام در این خطبه ما باید اولاً مجهز به جدیدترین و مدرن ترین وسایل و امکانات دفاعی باشیم و در درجه بعد با دشمن شناسی و بصیرت کافی به مقابله دشمن در مرزهای جهان اسلام برویم.

در ادامه این خطبه زمانی که سفیان بن عوف که با سپاه خود به شهر انبار آمده بود و حسان بن حسان البکری را کشته بود و مرزدارها فرار کرده بودند و به زنان مسلمان و اهل کتاب دست درازی شده بود، امام می فرماید شنیده ام که یکی از آن ها بر زن مسلمان داخل شده و دیگری بر زنی از اهل ذمه و خلخال، دستبند، گردنبند و گوشواره اش را ربوده است و آن زن جز آنکه انا لله گوید و او ترحم جوید، چاره ای نداشته است. آن ها پیروزمندانه با غنائم  بی آنکه زخمی بردارند و قطره ای از خونشان ریخته شود  بازگشتند. اگر مرد مسلمانی پس ازاین رسوایی از اندوه بمیرد نه تنها نباید ملامتش کرد؛ بلکه مرد را سزاوارتر است.

«زیاد النخاله» دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین در مراسم افتتاحیه سی و پنجمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی فلسطین و قدس را محور وحدت اسلامی دانست. ایشان فرمودند: «فلسطین با ابعاد مختلف قرآنی و تاریخی، ریسمان محکمی است که امت باید به آن چنگ بزند (www.tasnimnews.com)».

با ادله ذکرشده نتیجه گرفته می شود که حمایت از مردم فلسطین ازنظر انسانی و دینی بر مسلمانان دیگر واجب است.

4. دستاوردهای حمایت از فلسطین به عنوان محور وحدت اسلامی

4-1- حفظ موجودیت اسلام: نگاه اسلام به امت به عنوان یک مجموعه واحد است. خداوند در سوره انبیا آیه 92 می فرماید: «إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکمْ فَاعْبُدُونِ». حال به دوراز برداشت های مختلفی که از امت در این آیه شده است این آیه بر وحدت و یگانگی جامعه انسانی و حذف هرگونه تبعیض و جدایی دعوت می کند. در جهان حاضر استعمار با استفاده از ضعف داخلی مسلمانان در بدنه این پیکر نفوذ کرده و امت واحده را تبدیل به امت تفرقه نموده است. مسئله جنگ عقیدتی و طایفه ای به شدت از سوی دشمن پیگیری می شود و دست به دامن اختلاف افکنی شده اند که به نوعی کار شیاطین است. حمایت از ملت و انتفاضه فلسطین می تواند این نقشه شوم دشمنان را خنثی کند.

4-2- آینده جهان اسلام و بازیابی عزت و هویت حقیقی مسلمانان: وحدت مسلمانان برای آینده جهان اسلام و عزت و هویت جوامع اسلامی اهمیت دارد (نیلساز، 1399: ص 101). در گذشتۀ تمدن اسلامی که خبری از استعمار و استکبار نبود و تعصب و خودخواهی بین علما و پیروان آنان به شدت امروزین خود نبود؛ مسلمانان دارای هویت و عزت واقعی بودند تا آنجا که سنگ بنای فرهنگی و تمدنی را نهادند که به مدت چند قرن یکه تاز جهان عصر خود بود. ولی امروزه با ضعف و نخوت داخلی، استعمار از این چالش استفاده کرده و هویت فرد مسلمان را نشانه گرفته است. در شرایط فعلی علی رغم ظرفیت های بالای کشورها و امت های اسلامی برای نیل به همگرایی و عزت اسلامی، دشمن با ایجاد تفرقه نیل به این امر را از آنان گرفته است. هویت اسلامی ریشه در صدر اسلام و شخص پیامبر (ص) و آیین وی و قرآن کریم و اهل بیت(ع) دارد. هویت اسلامی امری آمیخته و نهادینه شده در وجود مسلمان و به تعبیری، مؤلفه اصلی مسلمانی است. میزان قوت و استحکام این مؤلفه به هماهنگی انسجام و سازگاری اجزای تشکیل دهنده آن باهم و با عالم خارج بستگی مستقیم دارد. هویت اسلامی ترکیبی از تمامی یافته های مسلمان از اسلام و تجربیات تاریخی آن است. این هویت از سویی ریشه درگذشته های تلخ و شیرین و عظمت تمدن مسلمانان و یافته های سیاسی فرهنگی و اقتصادی آن دارد و از سوی دیگر نگرشی بر موجودیت کنونی آنان و تلاش بر حفظ و تقویت آن در آینده دارد. وظیفه مسلمانان برای بهره مندی از این امکانات حفظ وحدت در برابر دشمن مشترک یعنی آمریکا، انگلیس و صهیونیسم است. امروز جهانی شدن تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و هویت جوامع در ابعاد مختلف ملی و مذهبی دارد. در این فرآیند حفظ هویت اسلامی از تهاجم بیگانه و تقویت آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ازجمله عوامل تأثیرگذار دراین باره جنبش های اسلامی معاصر در جهان اسلام به ویژه جنبش های اسلامی فلسطین است. در طول قرن اخیر موضوع فلسطین و دفاع از کیان هویت اسلامی آن از مهم ترین مباحث سیاسی جهان اسلام بوده است. تمسک به سمبل های هویتی آن مانند مسجد الأقصی، جایگاه مهمی در مبارزات مردم فلسطین و جنبش های اسلامی آن نظیر جنبش حماس و جهاد اسلامی داشته است (غفاری، 1391: ص 47).

با توجه به سوابق تاریخی، امروزه جریان های فکری نظیر ناسیونالیستی و سوسیالیستی در کشورهای اسلامی در برابر جریان فکری اسلامی و جنبش های اسلامی عقب نشینی کرده و به حاشیه رانده شدند. این گونه جنبش های اسلامی آموزه های اسلام و مبانی آن را پایه و اساس تحقق حرکت تحول و راه حل بنیادین برای رسیدن به اهداف جهان اسلام می دانند. برای مثال پیروزی های حزب الله لبنان در مقابل غاصبان قدرتمند در سال های 2001 و 2006 میلادی نشان داد که اگر اعراب در جنگ های پیشین به جای ناسیونالیسم عرب بر اسلام به عنوان ایدئولوژی مبارزه کرده بودند؛ نه تنها بخش هایی دیگر از خاک خود را از دست نمی دادند؛ بلکه عرصه را بر سر صهیونیست ها تنگ تر می کردند. پیروزی های حزب الله باعث شد که فلسطینیان در روش و تاکتیک مبارزه و در اصل استقامت، امید و نشاط بیشتری پیدا کنند.

4-3- ضعف در کابینه اسرائیل: شکست ایهود باراک نخست وزیر مستعفی رژیم صهیونیستی در انتخابات روز هجدهم بهمن ماه 97 در برابر رقیبش آریل شارون رهبر حزب لیکود، ناشی از چند علت اساسی بود:

اولاً: پایداری انتفاضه الاقصی در برابر نیروهای تادندان مسلح اسرائیل.

ثانیاً: ناتوانی و ضعف باراک در برقراری آرامش در منطقه؛ زیرا که او نتوانست در وعده هایی که در هنگام مبارزات انتخاباتی خود به مردم داده بود (صلح در مقابل زمین) موفقیتی به دست آورد.

از دیگر نکات مثبت این انتفاضه که درسی عبرت انگیز به اعراب داد، اینکه اعراب در مذاکرات خود با اسرائیل باید در روند مذاکرات طوری عمل کنند که این روند در راستای اهداف ملت فلسطین باشد. از قواعد بازی مشروع برای آزادی اراضی اشغالی و برپائی دولت مستقل فلسطینی با پایتختی قدس شریف استفاده نمایند و با هرگونه سیادت و حاکمیت مطلق صهیونیست ها بر حرم شریف به هر قیمتی که باشد مقابله کنند. به طوری که از سال های پیشین تاکنون شاهد بوده ایم، هرسال، هرماه و هر روز، مصیبتی طاقت فرسا بر سر ملت مسلمان فلسطین وارد آمده است و هر بار بخش هایی هم از سرزمین آن ها و حتی سرزمین های دیگر کشورهای عربی و اسلامی(مانند:جولان و جنوب لبنان) توسط زورگویان صهیونیستی اشغال شده بود و با افزایش این حرص و آزهای صهیونیستی به سرزمین ها و منابع طبیعی اعراب و منطقه، جو ناامیدی و بی آرمانی بر محافل فلسطینی و عربی حاکم می شود. به هرحال قیام انتفاضه از سال های پیش تاکنون، روشن ساخت که ملت ستمدیده فلسطین تصمیم دارد تا رسیدن به تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شریف، همچنان مبارزات خود را ادامه دهد و روی کار آمدن دولت های مختلف در رژیم صهیونیستی هیچ چیز را عوض نخواهد کرد و تمامی ابزارهای نظامی اسرائیلی ها تأثیری در این اراده حق طلبانه آن ها نخواهد گذاشت (توکلی، 1380: 233).

4-4- افزایش روح اعتمادبه نفس فلسطینیان: جنبش های مختلف و متفاوتی در سرزمین فلسطین علیه اسرائیل صورت گرفته است که مهم ترین آن ها، انتفاضه دوم است. این جنبش با حمایت های مسلمانان دیگر دنیا روح اعتماد و نبض فلسطینیان را بیش ازپیش تقویت کرد. درعین حال روح اعتمادبه نفس و اطمینان را میان ملل عرب و مسلمان برای وصول به اهداف و عزت نفس خویش به آنان بازگرداند. انتفاضه الاقصی رغم پیام هایی که در بردارد، به ملل جهان تفهیم کرد که مسلمانان مبارز فلسطینی هرگز تسلیم فشارهای بین المللی و غرب طرفدار سیاست، نخواهد شد و وحدت خویش را در قبال مسئله فلسطین نه فقط به منصه ظهور رسانده؛ بلکه دست از آن هم نخواهد کشید.

5. استراتژی حمایت از فلسطین

برای رسیدن به این همگرایی و همراهی با مردم مظلوم فلسطین عالمان و نخبگان جهان اسلام در اولویت اصلی قرار دارند. عالمان  با معرفی منابع و اندیشه های فقهی، کلامی، تاریخی و...  هر یک از مذاهب اقدام بزرگی در راستای کم رنگ کردن تعصبات مذهبی که خود بزرگ ترین مانع تقریب و وحدت اسلامی است می کنند. همان گونه که حضرت امیر فرموده اند: «اضربوا بعض الرای ببعض یتولد منه الصواب» (تمیمی آمدی، ص 158).

در کنار نقش عالمان نباید از نقش مهم و تأثیرگذار رسانه ها غفلت کرد. امروزه صهیونیسم با تسلط بر غول های رسانه ای بین الملل جنایات خود را از انظار مردم جهان پنهان می کند و واقعیت را به نحو دیگر پوشش خبری می دهد. تأسیس شبکه های خبری بین الملل اسلامی و مجهز به مدرن ترین وسایل و نیروهای متخصص خبری، نقش بسیار بزرگی در خنثی کردن این سیاست استعمار و اسرائیل می توانند ایفا کنند.

راهکار دیگر، برگزاری کنفرانس ها و همایش هایی در حمایت از مردم مظلوم فلسطین و محکوم کردن سیاست های ظالمانه رژیم اسرائیل است. خوشبختانه نظام جمهوری اسلامی ایران در هفته وحدت و با برگزاری کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی به این مهم همیشه توجه داشته است و حتی برخی از این کنفرانس ها مانند کنفرانس 33 اختصاص به مسئله فلسطین داشت. یا ابتکار امام خمینی (ره) در نام گذاری آخرین جمعه ماه مبارک رمضان به نام روز «قدس» عاملی شد برای راهپیمایی جهانی مسلمانان در حمایت از مردم این سرزمین و اینکه به دنیا نشان دهند که مسلمانان دیگر مناطق جنایات رژیم صهیونیستی را فراموش نکرده اند و همه ساله در پشتیبانی مسلمانان فلسطین وارد عرصه شده و دست به راهپیمایی می زنند و رسانه های جهان را به پوشش خبری این اتفاق عظیم دعوت می کنند.

اعلام برائت از مشرکان و دشمنان در سطح جهانی با کمک از ظرفیت بالای مراسم و مناسک حج، یکی دیگر از راهکارهای وحدت و همراهی با مردم فلسطین می باشد. امام خمینی (ره) یکی از فلسفه های مهم حج را تحکیم وحدت میان مسلمانان جهان دانسته و می فرمایند: «دانشمندان و روحانیون باید مسائل اساسی سیاسی و اجتماعی خود را با دیگر برادران در میان بگذارند» (موسوی خمینی، 1385: ج10، ص 62). مناسکی که سالی یک بار و با حضور میلیون ها مسلمان از اقصی نقاط دنیا در کشور عربستان سعودی برگزار می گردد. مسلمانان در این روزهایی که کنار یکدیگر جمع می شوند می توانند اقدامات این رژیم کودک کش را به گوش دنیا رسانده و در مراسمات مختلف انزجار خود را از آن نشان دهند.

گرامیداشت روز قدس نه تنها حمایت از ملتی مظلوم است؛ بلکه مقابله با نظامی است که ظالمانه و غیراخلاقی میلیون ها انسان را از زادگاه خود خارج کرده و ادعای همزیستی مسالمت آمیز با آنان می کند. حمایت مالی از مردم و احزاب فلسطین اقدام دیگری است. سید حسن نصرالله در سخنرانی خود در هفته ی وحدت به این مهم به درستی اشاره کرده اند: هر انسان آزاده ای، چه مسلمان یا غیرمسلمان، هرکسی که اندیشه و احساسی دارد، نباید بگوید این موضوع به من ارتباطی ندارد. حال اگر این انسان مسلمان باشد اصلاً نمی تواند بگوید به من چه ارتباطی دارد. توجه به این موضوع نیز از مصادیق مداخله در امور دیگران نیست. سرزمینی اشغال شد، مردمی سرگردان و مظلوم واقع شدند، مقدساتی هتک شد و فراتر از همه، دشمن، تهدیدی برای همه ی کشور های همسایه، مردم منطقه و حتی امت اسلام است. در چنین شرایطی آیا می توان گفت به ما چه ارتباطی دارد یا آنکه من بی طرفم؟ ابداً! این ارزشی است که رسول خدا آن را زنده کرد و بر اساس آن باید بگویید وظیفه داریم به مسئولیتمان در قبال فلسطین آگاه باشیم.

مقاومت فلسطین، نیازمند پول است. مقاومت مردم فلسطین در سرزمینشان، آن هم در سایه ی بحران هایی همچون بحران معیشتی، بیکاری، محاصره و هم زمان برای دورکردن خطر مشوق هایی که برای فروش اراضی در فلسطین وجود دارد، به کمک مالی نیاز دارد. متأسفانه این روز ها تاجرانی از کشور های عربی، برای خرید اراضی فلسطینان، مردم فلسطین را فریب می دهند. در چنین شرایطی یکی از اصلی ترین ابزار برای تداوم مقاومت در فلسطین این است که کسی که می تواند به فلسطینیان کمک مالی کند، واجب است ازاین گونه کمک دریغ نکند (www.farsi.khamenei.ir)».

نتیجه گیری

مسئله تقریب و وحدت اسلامی امروزه از جایگاه و اهمیت فوق العاده ای نسبت به گذشته برخوردار است. در گذشته این مسئله اگر مهم بود، متناظر با مسائل داخلی جهان اسلام مدنظر بود؛ ولی امروزه نه تنها به مسئله استراتژیک تبدیل شده؛ بلکه به خاطر حضور استعمار و استکبار جهانی در منطقه و به خصوص در خاک فلسطین، مسئله تقریب و وحدت هم مسئله ای استراتژیک است و هم راهبردی.

جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل مبانی اعتقادی و شرایط جغرافیای سیاسی که دارد، همواره در قبال فلسطین و انتفاضه آن ملت رنجدیده، موضعی حمایتی از انتفاضة در برابر رژیم صهیونیستی دارد؛ زیرا که مسئله فلسطین برای جمهوری اسلامی ایران یک مسئله استراتژیکی می باشد و در این مورد اظهارات مقامات بلندپایه ایران نسبت به این قضیه کاملاً آشکار و علنی است. لذا همواره شاهد بوده ایم رهبران ما خواستار توقف رشد سریع تر خشونت ها در قبال مسلمانان فلسطینی در انتفاضه بوده اند. نخبگان و عالمان جهان اسلام امروزه با زدودن نفاق، ریا، تعصب و پیراستن منابع فقهی خود از خرافات می توانند نقش مهمی را در حمایت از ملت فلسطین ایفا کند. برگزاری کنفرانس های مختلف اسلامی در جای جای جهان اسلام در اهمیت وحدت و دشمن ستیزی در همین راستا می تواند بسیار راهگشا باشد. رسانه می تواند به عنوان بلندگوی بزرگی در اختیار نخبگان باشد و به ایفای نقش بپردازد و در راستای تنویر افکار عمومی پیش برود. استفاده از ظرفیت بسیار مهم و استراتژیک حج یکی دیگر از اقدامات مسلمان ها در این زمینه می باشد؛ حج نه تنها یک سری مراسمات عبادی و تعظیم شعائر مذهبی است؛ بلکه می تواند با اعلام برائت از مشرکان و دشمنان جهان اسلام  که امروزه در قامت صهیونیسم، آمریکا و انگلیس خودشان را نشان داده اند  در این راستا کمک فراوانی کند و هم چنین کمک های مالی به آنان از مهم ترین این استراتژی ها می باشد.

کتابنامه

 قرآن کریم.

 نهج البلاغه.

1. ابن منظور، لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1416ق.

2. آقانوری، علی، امامان شیعه و وحدت اسلامی، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، 1387ش.

3. آل کاشف الغطاء، محمدحسین، آیین ما، ترجمه و تحقیق مکارم شیرازی، قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب، 1388ش.

4. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و دررالکلم، تصحیح سید مهدی رجایی، قم، دار الکتب الاسلامی، 1410ق.

5. توکلی، سید محسن، «انتفاضه در آیینه تاریخ»، نشریه سیاست خارجی، سال پانزدهم، شماره 1، 1386ش.

6. تهوری، مسلم، علامه محمدتقی قمی مؤسس دارالتقریب مصر، زاهدان، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در امور اهل سنت سیستان و بلوچستان، 1383ش.

7. خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1389ش.

8. سجادی، عبداللطیف، اخوت و برادری در اسلام، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1386ش.

9. شاکر سلماسی، مجید، مبانی نظری تقریب مذاهب اسلامی، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، 1397ش.

10. طوسی، محمد بن حسن، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، تهران، دانشگاه تهران، 1359ش.

11. کرمی کامکار، محمد، «امپراتوری کوچک شاهزادگان هرتزل »، مجله زمانه، شماره 20، 1383ش.

12. نخی، محمد، فرهنگ تقریب، به اهتمام عباس برومند اعلم، تهران، دانشگاه مذاهب اسلامی، 1395ش.

13. نیلساز، نصرت و همکاران، «جایگاه حمایت از فلسطین در تحقق وحدت اسلامی»، مجموعه مقالات سی و سومین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی، تهران، 1398ش.

14. واعظ زاده خراسانی، محمد، ندای وحدت، تهران، مجمع جهانی تقریب، 1374ش.

15. www.khamenei.ir

16. https: //www. tasnimnews.com