آمریکا پیش‌‌تر با ارائه قطعنامه تروئیکای اروپایی مخالفت کرده بود. واشنگتن معتقد است که صدور چنین قطعنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای پیش از انتخابات نوامبر در ایالات متحده آمریکا می‌تواند خطر تشدید تنش در منطقه را به همراه داشته باشد. همچنین قطعنامه‌‌‌های صادره منجر به کاهش روند همکاری‌‌‌های ایران و آژانس می‌شود. در متن پیشنهادی تروئیکا، از روند همکاری‌‌‌ها میان ایران و آژانس انتقاد و از رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته شده که گزارش جامع‌‌‌تری را از فعالیت‌‌‌های اتمی ایران ارائه کند. در صورتی که قطعنامه تازه‌‌‌ای علیه ایران در نشست این هفته شورای حکام تصویب شود، اولین قطعنامه پس از 18 ماه درباره ایران است.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، این اقدام تروئیکای اروپایی را غیرمنطقی خواند. اولیانوف در پیامی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «دیپلماسی، به کلی فراموش شده و با اقدامات تبلیغاتی جایگزین شده است. راه عادی‌‌‌سازی شرایط در دستان تروئیکای اروپا (آلمان، فرانسه و انگلیس) و آمریکاست اما آنها مانع مذاکرات می‌‌‌شوند که به راحتی می‌تواند نگرانی‌های اعلامی‌‌‌شان درباره موضوعات هستهای در ایران را برطرف کند.» اما در مقابل هیات اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی در وین در بیانیه‌‌‌ای در جلسه روز سه‌‌‌شنبه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ابراز نگرانی درباره فعالیت‌‌‌های هستهای ایران، خواستار پایبندی تهران به تعهدات برجامی شد که مدعی است، بیش از پیش از آن فاصله گرفته است.
نمایندگی اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی در وین گفت: «اطمینان یافتن از اینکه ایران به یک سلاح هستهای دست پیدا نکند، یک اولویت امنیتی مهم برای اتحادیه اروپاست.» در ادامه این بیانیه آمده است: «اتحادیه اروپا نسبت به راهکاری دیپلماتیک برای مساله هستهای ایران متعهد است. ما از تمامی کشورها می‌‌‌خواهیم که از اجرای قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل حمایت کنند.» نمایندگی اتحادیه اروپا در ادامه ادعاهایش آورده است: «مایه تاسف ماست که ایران تصمیمات لازم برای بازگشت به تعهدات برجامی را اتخاذ نکرده است. خطر بروز بحران اشاعه تسلیحات اتمی در منطقه در نتیجه رویه هستهای ایران رو به افزایش است.» اتحادیه اروپا همچنین در شورای حکام از ایران خواست که بیانیه مشترک مارس 2023 خود با آژانس را اجرا کند. نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صبح روز دوشنبه با حضور نمایندگان 35 کشور عضو این شورا در وین آغاز به‌‌‌کار کرد و تا روز جمعه ادامه دارد.
واکنش ایران چه بود؟
از سوی دیگر، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی روز سه‌‌‌شنبه در سفر به شهرکرد در جمع خبرنگاران چهارمحال و بختیاری در خصوص احتمال صدور قطعنامه در نشست شورای حکام گفت که اگر قطعنامه صادر کنند، عکس‌‌‌العمل نشان میدهیم. وی با اشاره به اینکه جلسه شورای حکام هر سه ماه یک‌بار برگزار می‌شود، گفت: «مدیرکل وظیفه دارد به موجب مصوبه شورای امنیت عملکرد قطعنامه 2231 را که همان متن برجام است هر سه ماه یک‌بار به شورای حکام و هر 6 ماه یک‌بار به شورای امنیت و سازمان ملل گزارش دهد.»
به گزارش «ایسنا»، اسلامی افزود: «این گزارش شامل دو بخش برجام و پادمانی است، طبیعی است در بخش پادمان یک روال طبیعی برابر ضوابط پادمان و انپیتی داریم، البته آژانس در ایران مستقر و بازرسی‌‌‌ها را انجام می‌دهد، طبق همان ضوابط کار ما جریان دارد که هیچ‌گاه متوقف نبوده و نخواهد ماند.» وی با بیان اینکه بخش دیگر مربوط به بخش برجامی بوده، توضیح داد: «طبیعی است در برجام طرفی مانند آمریکا وجود دارد که تعهداتی داشته و به تعهدات خود عمل نکرده است، از برجام خارج شده و هم خود تعهدات را انجام نداده و هم اجازه همکاری دیگران با ایران را نداده است.» اسلامی تاکید کرد: «بر اساس ماده 36 برجام این حق قانونی را داریم که اگر طرفین به تعهدات خود برنگشتند و عمل نکردند ما هم کاهش تعهدات را داشته باشیم؛ اکنون در فاز کاهش تعهدات هستیم و ملاک برای ما قانون اقدام راهبردی مجلس برای رفع تحریم‌‌‌هاست.»
اسلامی با تاکید بر اینکه ما در چارچوب قانون ملی کار می‌‌‌کنیم در چارچوب پادمان و انپیتی نیز هستیم، گفت: «اگر گزارش آن مغایرتی می‌دهد به دلیل این است که آنها در برجام به تعهدات عمل نکردند که لازم است به تعهدات خود برگردند ما هم تعهدات خود را انجام میدهیم.» وی در نهایت تاکید کرد که اگر قطعنامه دهند یا فشار سیاسی بیاورند قطعا عکس‌‌‌العمل نشان میدهیم.
در بیانیه گروسی چه آمده بود؟
همچنین رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه آغازین خود در نشست شورای حکام آژانس در وین در رابطه با برنامه هستهای ایران با اشاره به سفر اخیرش به تهران و توافق با مقام‌‌‌های جمهوری اسلامی ایران درباره تداوم اجرای بیانیه 4 مارس برای حل‌‌‌وفصل تمامی مسائل باقیمانده، خواستار تداوم تعاملات و گفت‌‌‌وگوهای فی‌‌‌مابین در سطح بالا، در دولت جدید ایران شد. به گزارش «ایرنا»، رافائل گروسی روز دوشنبه از دولت جدید در ایران خواست که به گفت‌‌‌وگوهای سطح بالا و تعاملات فنی ادامه دهد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به تدابیر جبرانی ایرانی در برجام، ادعاهای سیاسی درباره برنامه صلحآمیز هستهای کشورمان را تکرار کرد و مدعی شد: «ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از جمله ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا 60درصد در حال افزایش است. آژانس تداوم دانش خود را در رابطه با تولید و موجودی سانتریفیوژها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم از دست داده است.» وی افزود: «بیش از سه سال از توقف موقت اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران می‌گذرد و بنابراین آژانس قادر به دسترسی (نظارت) تکمیلی در ایران نبوده است.» وی همچنین با تکرار ادعای پادمانی مدعی شد: «هیچ پیشرفتی در حل و فصل مسائل پادمان باقیمانده وجود نداشته است. ایران توضیحات فنی معتبری برای حضور ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در ورامین و تورقوزآباد به آژانس ارائه نکرده یا آژانس را از مکان(های) فعلی مواد هستهای و/یا تجهیزات آلوده مطلع نکرده است.»
مدیرکل آژانس اضافه کرد: «ایران هنوز کد اصلاحی 3.1 را اجرا نمی‌‌‌کند، زیرا اعلام کرده است که اجرای آن را به حالت تعلیق درآورده است. این مسائل پادمانی باقیمانده ناشی از تعهدات ایران ذیل توافق‌نامه پادمان جامع است و باید حل و فصل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که تضمین دهد برنامه هستهای ایران منحصرا صلحآمیز است.» گروسی بار دیگر نارضایتی خود از تصمیم ایران برای لغو مجوز تعدادی از بازرسان آژانس را که بر اساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده 9 موافقت‌نامه جامع پادمان بین ایران و آژانس صورت گرفت، اعلام کرد. گفتنی است که ایران دو سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تعلل طرف‌‌‌های اروپایی در عمل به تعهداتشان در این توافق، گام‌‌‌هایی را تحت نظارت آژانس برای کاهش تعهداتش برداشت تا توازن در اجرای این توافق را برقرار کند.
جمهوری اسلامی ایران همواره تاکید کرده که تدابیر صورت گرفته برگشت‌پذیر بوده و هر زمان که سایر طرف‌‌‌ها به طور کامل به تعهداتشان عمل کنند، ایران نیز متقابلا رفتار خواهد کرد. بعد از ارائه بیانیه مدیرکل آژانس، نمایندگی ایران در وین در یادداشت توجیهی خود نسبت به گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصریح کرد که فشارهای چند کشور خاص باعث تغییر گزارش‌‌‌های آژانس شده‌‌‌اند. نمایندگی دائم ایران در دفتر سازمان ملل متحد در وین تاکید کرد که ارزیابی‌‌‌های آژانس بر پایه اطلاعات غیرموثق رژیم اسرائیل است.
گفت‌وگوی سازنده گروسی و باقری
در ادامه رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حاشیه نشست فصلی شورای حکام در نشست خبری با رسانه‌‌‌ها در خصوص رایزنی اخیر خود با باقری‌کنی، سرپرست وزارت امور خارجه ایران گفت: «جمعه گذشته با باقری‌کنی به صورت تلفنی گفت‌وگو کرده و تمایل خود را برای تداوم همکاری‌‌‌های فی‌‌‌مابین اعلام کردم.»
به گزارش خبرگزاری تسنیم، گروسی با سازنده توصیف کردن این گفت‌وگو بیان کرد: «بعد از حادثه بالگرد انتظار می‌رود برای یک دوره محتاطانه ارتباط مجدد برقرار شود. من یک تیم فنی را برای آغاز پیشنهادهایی که در ششم مه در ایران درباره آن گفت‌وگو کرده بودیم، به ایران اعزام کردم. هنگام ورود آنها این حادثه تلخ به وقوع پیوست و آنها بازگشتند. من قصد داشتم ارتباط مجددی را با او به‌‌‌عنوان سرپرست وزارت خارجه برقرار کنم و از تمایل خود برای ادامه کار بگویم.»
مدیرکل آژانس در پاسخ به سوالی در خصوص تلاش کشورهای اروپایی برای تصویب قطعنامه علیه ایران در نشست شورای حکام تصریح کرد: «من باید در این زمینه کاملا بی‌طرف باشم.» گروسی ادامه داد: «من به فشار اعتقادی ندارم. من به متقاعد کردن اعتقاد دارم. باید ایران را متقاعد کنم که این (تعامل) بهترین اقدام است. اعتماد به خودی خود وجود ندارد، بلکه باید ایجاد شود. من آماده‌‌‌ام تا با احترام به حاکمیت ایران وظایف خود را در این رابطه انجام دهم.» وی تاکید کرد: «من با سرپرست وزارت امور خارجه ایران در این باره صحبت کرده‌‌‌ام. اکنون دو سناریو وجود دارد، یک اینکه ممکن است اوضاع پیچیدهتر شود و دیگر اینکه ممکن است چنین نشود. بنابراین، کار من این نیست که فقط حرف بزنم و باید وظیفه راستی‌‌‌آزمایی را هم انجام دهم. اگر قطعنامه تصویب شود، روز بعد از آن باید تلاش کنیم تا به بهترین روش همکاری با ایران دست یابیم، چراکه بدون آن اوضاع پیچیدهتر خواهد شد.» وی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره اینکه ممکن است با صدور قطعنامه علیه ایران همکاری‌‌‌ها با آژانس پایان یابد، اظهار کرد: «شکی ندارم که ایران به همکاری با آژانس ادامه خواهد داد. این یک تعهد قانونی است... آنها یک کشور عضو هستند. آنها طرف قرارداد انپیتی هستند.» گروسی همچنین بیان کرد که ما کار را ادامه میدهیم و بعد از انتخابات ایران باید با مقامات جدید کار کنیم.
