به قلم : مهرنوش رجایی ؛ روانشناس تربیتی
تحریریه زندگی آنلاین : وقتی صحبت از قانون و وجود یک‌سری مقررات خاص در جامعه می‌شود، نگاه همگان به سمت افراد جوان و بزرگسالی می‌رود که ملزم به رعایت قوانین مختلف در جامعه هستند، البته مواقعی نیز دیده می‌شود که برخی از افراد بر این باورند که:
«بچه‌ها چون کوچک هستند و سن کمی دارند، نباید به آنان سخت گرفت تا مجبور به رعایت چیزی شوند. با بزرگ‌تر شدن‌شان خود به خود قوانین را یاد می‌گیرند». هر چند که بسیاری از قوانین فقط مختص بزرگسالان است و کودکان از آن معاف هستند، اما به طور کلی وقتی پای قانون به میان می‌آید، استثنایی وجود ندارد، چرا که در سطح جامعه برای هر مقطع سنی قوانینی وجود دارد که همه ملزم به رعایت آن هستند، اما با این تفاوت که وقتی قانون برای کودکان مطرح می‌شود، منظور قوانین خشک و دست و پا گیری نیست که مانع رشد آنان شود، بلکه وجود یک سری قوانین ساده و شناساندن آن به کودکان است که نقش بسیار مهمی در تربیت و ادامه رشد آنان دارد.
بیشتربخوانید:
تفهیم قانون را به کودک‌تان از خانه آغاز کنید
خانه اولین مکانی محسوب می‌شود که می‌توان کودکان را با آموزش درست و بجا، ملزم به انجام رفتارهای مختلفی که باید رعایت کنند، ولی شاید با طفره رفتن از انجام آن سرباز می‌زنند، نمود. به تعبیری آموزش قانون به کودکان را می‌توان این طور تعریف کرد:
«تاکید به انجام یک‌سری موارد فردی و اجتماعی به کودکان، که نه تنها در دوران کودکی، بلکه در چگونگی عملکرد آنان در بزرگسالی نقش بسیار مهمی دارد».
پس با توجه به اهمیت این موضوع خانه اولین جایی است که می‌توان کودکان را با قوانین مختلف آشنا ساخت و یک شناخت کلی در کودکان نسبت به ضرورت وجود قانون ایجاد نمود. اما فراموش نکنید که برای قانون‌مند کردن فرزندتان باید خود الگو و نمونه‌ای باشید که کودک‌تان از شما یاد بگیرد و الگوبرداری کند. در غیر این صورت نمی‌توان انتظار داشت که بچه‌ها نسبت به این موضوع احساس مسئولیت داشته باشند.
بیشتربخوانید:
تعیین زمان خواب کودکان؛ به عنوان اولین قانون در خانه
تعیین زمان مشخص برای خواب کودکان یکی از مواردی است که می‌توان به عنوان اولین گام برای تفهیم قانون به بچه‌ها در نظر گرفت. به عنوان مثال وقتی شما برای ساعت خواب و بیداری کودک‌تان وقت و زمان مشخصی را تعیین می‌کنید و او را از همان ابتدا به این رویه عادت می‌دهید، رفته‌رفته به طور طبیعی خودش نیز در همان ساعت تمایل به خوابیدن دارد و صبح نیز در ساعت مشخصی خود به خود بیدار می‌شود. در واقع تعیین زمان خواب و بیداری کودکان و عادت دادن آنان به این رویه باعث می‌شود که فرزند شما بداند برای رفتن به مهد کودک باید ساعت مشخصی آماده باشد. همچنین هنگام شروع مدرسه نیز این موضوع برایش قابل هضم خواهد بود که به وقت و راس ساعت معینی در مدرسه حاضر باشد. که حضور به موقع او در مدرسه هم جزء قوانینی محسوب می‌شود که بچه‌ها ملزم به رعایت آن هستند.
برنامه‌ریزی برای تماشای تلویزیون و استفاده از کامپیوتر و اینترنت
یکی از موارد دیگری که نیاز است در منزل بر اساس یک اصول و قاعده خاص با آن برخورد شود، تماشای تلویزیون و استفاده از کامپیوتر و اینترنت است که اگر غیر از این رفتار شود، بچه‌ها بدون توجه به زمان و ساعت در نظر گرفته شده، ساعت‌ها خود را با تلویزیون و یا بازی‌های کامپیوتری و یا اینترنت سرگرم می‌کنند و حتی اصرار دارند که خوردن صبحانه، ناهار و شام خود را حین بازی و سرگرمی با این ابزارها انجام دهند، در حالی که لازم است تا در این مورد و برای استفاده از این ابزارها، شرایط و قوانینی در نظر گرفته شود. در واقع شما می‌توانید با توجه به سن فرزندتان و با اولویت‌بندی کارهایی که لازم است تا او در طول روز انجام دهد، قوانینی را برای او در نظر بگیرید که در یک تایم مشخص و از پیش تعیین شده بتواند با کامپیوتر، تلویزیون و ... سرگرم شود و بهره لازم را ببرد.
بیشتربخوانید:
ایجاد نظم و دوری از ریخت و پاش
ریخت و پاش و نامرتبی از جمله مواردی است که امروزه بسیاری از والدین به عنوان یک ایراد بزرگ در فرزندان‌شان مطرح می‌کنند، به شکلی که در بسیاری از مواقع دیده می‌شود که به ناچار باید با نوک انگشتان به اتاق بچه‌ها پا گذاشت؛ همه چیز تلنبار بر روی هم و کمد و میز تحریر خالی از وسایل!
در واقع لازم است تا والدین با جدیت بیشتری به این مشکل توجه داشته باشند.
پس وجود قوانینی در این خصوص لازم‌الاجرا است و باید از همان ابتدا با جدیت بیشتری به آن توجه نمود، البته فراموش نکنید که بچه‌ها در این مورد به شدت از شما الگوبرداری می‌کنند و اگر شما در خانه نظم و قاعده خاصی داشته باشید، بچه‌ها از همان کودکی با یادگیری و پیروی از شما توجه بیشتری به این موضوع خواهند داشت، به عنوان مثال آویزان کردن لباس‌های بیرون به جالباسی، قرار دادن سایر لباس‌ها در کمد، گذاشتن کفش در جاکفشی، مرتب کردن تخت و ... همه نمونه‌هایی هستند که خیلی از بچه‌ها نسبت به آن بی‌توجه می‌باشند، اما همه اینها نیاز به ایجاد قوانینی دارد که اگر از همان کودکی با جدیت بیشتر و به شکل واضح و روشن بچه‌ها را از انجام درست این گونه رفتارها آگاه کنید، تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.
همچنین برای بچه‌های کوچک‌تر می‌توانید با گذاشتن شرط و ترغیب آنان به جمع کردن اسباب‌بازی‌هایشان که اگر انجام دهند، شما به قول و وعده خود عمل می‌کنید، اما در غیر این صورت وعده شما عملی نخواهد شد، مصمم بودن خود را نسبت به قانونی که در این رابطه گذاشته‌اید، نشان دهید که نقش بسیار مهمی در عملکرد کودکان دارد.
ایجاد حس همکاری و مشارکت در خانه
حس همکاری و مشارکت از جمله موارد دیگری است که در زندگی‌های جمعی مورد توجه بسیار می‌باشد و لازم است کودکان از همان ابتدا در محیط خانه نسبت به آن شناخت و درک کافی پیدا کنند، به عنوان مثال کمک کردن کودکان برای پهن کردن سفره غذا و یا جمع کردن میز صبحانه، جمع کردن لباس‌های خشک شده از روی شوفاژ، آب دادن به گلدان‌ها و مشارکت در آوردن خریدهای انجام شده توسط والدین از داخل ماشین به خانه نمونه‌هایی از یاری و کمک رساندن کودکان است که باید با ایجاد قوانینی در این زمینه کودکان و نوجوانان را نسبت به آنها مسئول دانست. تصور کنید قرار است فرزندتان با قبولی در دانشگاه مدتی را در خوابگاه به همراه دیگر هم‌سن‌و‌سالان خود زندگی کند و یا به طور دسته جمعی و گروهی به سفر برود.
آنچه که در این شرایط از اهمیت خاصی برخوردار است، برخورداری از حس همکاری و مشارکت داشتن در فعالیت‌های گروهی می‌باشد که اگر شما در منزل با ایجاد قانون برای مشارکت و همکاری اعضای خانواده با یکدیگر، فرزندتان را آگاه و مسئول بار آورده باشید، قطعا بچه‌ها خود را با شرایط پیش‌رو هماهنگ ساخته و حتی علاقه‌مند هستند تا در جمعی که قرار دارند، از توانایی‌های مختلف خود بهره برده و نیز برای دیگران الگو باشند.