مواد اولیه مطلوب برای تولید پارچه؛ صنعت نساجی یکی از قدیمی ترین و بزرگترین صنایع جهان است. این صنعت از انواع مواد خام برای تولید پارچه، پوشاک و سایر محصولات نساجی استفاده می کند.
پارچه یکی از مهم ترین و کاربردی ترین اختراعات بشر به حساب می‌آید. این کالا تنوع بالایی دارد و یکی از علل عمده آن تنوعی است که در ماده اولیه تولید پارچه وجود دارد. اما سؤال اینجاست که ماده اولیه برای تهیه پارچه چیست؟ مواد مختلفی در تولید پارچه استفاده می شوند. از الیاف طبیعی همچون پشم، پنبه و ابریشم گرفته تا الیاف مصنوعی چون نایلون و پلی استر و ریون در تولید پارچه لباس شما استفاده می شود. مواد طبیعی همچون پشم، پنبه، ابریشم، کتان و کنف نرمی و لطافت قابل توجهی دارند که همین ویژگی‌ها باعث شده که مردم از پارچه‌هایی با الیاف طبیعی بیشتر استقبال کنند. البته این به معنای نادیده گرفتن و بی ارزش بودن الیاف مصنوعی نیست. با افزایش تقاضای مردم برای خرید انواع لباس‌های با کیفیتی که ماده اولیه آن از جنس مواد مرغوب تشکیل شده، بسیاری از نساجی‌ها به مواد اولیه مصنوعی روی آورده اند که در این میان پارچه استوک و کیلویی نیز در صنعت نساجی ها وجود دارد مانند پارچه های تریکو، این به این معنا نیست که این پارچه ها کیفیت نامطلوبی دارند بلکه پارچه هایی هستند که ممکن است در فرایند تولید دچار مشکلاتی مانند زدگی، نخ در رفتگی و... شده باشند.
صنعت نساجی از انواع مواد اولیه مطلوب برای تولید پارچه استفاده می کند. انتخاب ماده اولیه به خواص مطلوب محصول نهایی بستگی دارد. الیاف طبیعی مانند پنبه، ابریشم و پشم به دلیل نرمی، راحتی و توانایی تنظیم دمای بدن معروف هستند. الیاف مصنوعی مانند پلی استر، نایلون و اکریلیک به دلیل استحکام، دوام و مقاومت در برابر چین و چروک و جمع شدگی شناخته شده اند. ترکیب الیاف مختلف با هم می تواند منسوجات جدیدی با خواص منحصر به فرد ایجاد کند. برای تولیدکنندگان نساجی مهم است که مواد اولیه را با دقت انتخاب کنند تا محصولاتی با کیفیت بالا تولید کنند که نیازهای مصرف کننده را برآورده کند.
در این مقاله به مواد اولیه مختلف مورد استفاده در صنعت نساجی و خواص آنها می پردازیم.
پنبه:
پنبه یکی از مواد اولیه مطلوب برای تولید پارچه از پرمصرف ترین الیاف طبیعی در صنعت نساجی است که از گیاه پنبه به دست می آید و به دلیل نرمی، راحتی و قابلیت جذب آن شناخته شده است. همچنین پنبه برای تولید طیف گسترده ای از محصولات نساجی مانند حوله، ملحفه و لباس استفاده می شود. الیاف پنبه به راحتی رنگ می شود و می توان آن را با الیاف دیگر مانند پلی استر ترکیب کرد همچون پارچه متقال تا استحکام و دوام آن را افزایش دهد.
پلی استر:
پلی استر نوعی الیاف مصنوعی است که به طور گسترده در صنعت نساجی استفاده می شود. این ماده از یک ماده پتروشیمی به نام اتیلن گلیکول و اسید ترفتالیک ساخته شده است. پلی استر به دلیل استحکام، دوام و مقاومت در برابر چین و چروک و جمع شدگی شناخته شده است. برای تولید طیف گسترده ای از محصولات نساجی مانند پوشاک، مبلمان منزل و پارچه های صنعتی همچون پارچه برزنت استفاده می شود. پلی استر همچنین به راحتی رنگ می شود و می توان آن را با الیاف دیگر مانند پنبه ترکیب کرد تا خواص آن را بهبود بخشید.
ابریشم:
ابریشم یکی از الیاف طبیعی است که از پیله کرم ابریشم به دست می آید. به خاطر نرمی، لطافت و ظاهری درخشان معروف است. ابریشم برای تولید طیف وسیعی از محصولات نساجی لوکس مانند لباس، روسری و ملافه استفاده می شود. ابریشم به راحتی رنگ می شود و می توان آن را با الیاف دیگر مانند پنبه یا پلی استر ترکیب کرد تا دوام آن افزایش یابد.
پشم:
پشم یکی از الیاف طبیعی است که از پشم گوسفند یا سایر حیوانات مانند بز و آلپاکا به دست می آید. به دلیل گرما، نرمی و توانایی تنظیم دمای بدن شناخته شده است. از پشم برای تولید طیف وسیعی از محصولات نساجی مانند لباس، پتو و فرش استفاده می شود. پشم همچنین به راحتی رنگ می شود و می توان آن را با الیاف دیگر مانند پلی استر ترکیب کرد تا دوام آن افزایش یابد.
کتان
بافت کتان نیز همچون بنبه مواد اولیه مطلوب برای تولید پارچه است اما نسبت به پنبه مقاومت بالاتری داشته و زودتر از پنبه تمیز می شود به همین دلیل مناسب در فصول مختلف است. این محصول در ایران کشت نمی شود (فرانسه، هلند و بلژیک چند صادر کننده اصلی کتان در دنیا هستند) و سطحی صاف و درخشنده دارد. رنگرزی کتان شباهت زیادی به روند رنگرزی پنبه دارد اما در حالت پارچه انجام می‌شود. میزان جذب کتان و پنبه تقریباً یکسان است. با این تفاوت که کتان سریع تر از پنبه خشک می شود. به همین دلیل است که بیشتر حوله ها را از کتان می سازند.
نایلون:
نایلون نوعی الیاف مصنوعی است که اولین بار در دهه 1930 معرفی شد. این ماده از یک ماده پتروشیمی به نام اسید آدیپیک و هگزامتیلن دی آمین ساخته شده است. نایلون به دلیل استحکام، دوام و مقاومت در برابر چین و چروک و جمع شدگی شناخته شده است. برای تولید طیف وسیعی از محصولات نساجی مانند پوشاک، جوراب ساق بلند و پارچه تریکو و پارچه های صنعتی استفاده می شود.
اکریلیک:
اکریلیک یکی از الیاف مصنوعی است که از نظر بافت و ظاهر شبیه به پشم است. این ماده از یک ماده پتروشیمی به نام اکریلونیتریل ساخته شده است. اکریلیک به دلیل گرما، نرمی و توانایی حفظ شکل خود شناخته شده است. این الیاف برای تولید طیف وسیعی از محصولات نساجی مانند ژاکت، پتو و فرش استفاده می شود.
ویسکوز
الیاف ویسکوز هادی حرارت هستند و جذب رطوبت آنها نسبتاً بالا است. برای مثال جذب رطوبت ویسکوز در مواردی حدود 50 درصد بیش از پنبه است. از آنجایی که ویسکوز یک محصول طبیعی نیست، به مرور خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده و اتوکشی در آنها حیاتی خواهد بود.
فرایند تولید پارچه در یک نگاه
به صورت کلی می‌توان گفت که صنعت نساجی و فرایند تولید پارچه سه مرحله کلی را پشت سر می‌گذارد. این مراحل شامل ریسندگی، بافندگی و تکمیل هستند. البته هرکدام از واحدهای ذکرشده پروسه طولانی و مهمی دارند که کیفیت در تمام جزئیات آنها اهمیت زیادی در کیفیت نهایی پارچه تولید شده دارد. همچنین دستگاه‌ها و ماشین های مختلفی در تمامی فرایند تولید پارچه در مراحل مختلف به کار می‌رود که سرعت و کیفیت پارچه نهایی را تعیین می‌کند.
در واحد ریسندگی مواد خام و متریال اولیه برای تولید پارچه شامل پشم، ویسکوز، پلی استر، پنبه و سایر موارد مراحل متعددی را پشت سر می‌گذارند تا تبدیل به نخ شوند.این مرحله تمام ناخالصی‌هایی که در مواد اولیه وجود دارد گرفته می‌شود و بعد نخ با کشش و تاب مناسب به مرحله دیگر یا واحد بافندگی ارسال می‌گردد.
در واحد بافندگی تمامی نخ‌ها وارد دستگاه بافندگی می‌شوند و البته قبل از آن مقاومت تمام نخ‌ها سنجیده می‌شود و بعد از آنکه کیفیت نخ و مقاومت آنها تایید شد، توسط ماشین‌های بافندگی پارچه مورد نظر تولید می‌شود. نهایتا پارچه‌های تولید شده باید فرایند تکمیل را پشت سر بگذارند. همچنین در این واحد تمامی پارچه‌ها شسته می‌شوند و حذف آلودگی‌های روی پارچه انجام می‌گیرد. علاوه بر آن چاپ طرح‌های مختلف، پلیسه کردن پارچه، براق کردن پارچه و مواردی مانند این‌ها در واحد تکمیل انجام می‌گیرد.