در محیط‌های صنعتی و خطرناک، ایمنی تجهیزات و افراد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از این تجهیزات، گلندهای ضد انفجار هستند که به‌طور ویژه برای محیط‌هایی با خطر انفجار و انتشار گازها و مواد آتش‌زا طراحی شده‌اند. استانداردهای مختلفی برای تولید و استفاده از این گلندها وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استاندارد ATEX است. این مقاله به بررسی جزئیات گلندهای ضد انفجار، استاندارد ATEX و نقش این تجهیزات در بهبود ایمنی محیط‌های صنعتی می‌پردازد.
گلند ضد انفجار چیست؟
گلند ضد انفجار (Explosion Proof Gland) قطعه‌ای است که برای اتصال کابل‌ها به تجهیزات برقی در محیط‌های خطرناک استفاده می‌شود. این نوع گلندها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که جلوی انتشار هرگونه جرقه، حرارت یا جرقه الکتریکی را که ممکن است باعث ایجاد انفجار شود، بگیرند. این گلندها به‌طور معمول در صنایعی مانند نفت و گاز، پتروشیمی، معدن و صنایع شیمیایی استفاده می‌شوند.
ویژگی‌های گلندهای ضد انفجار
گلندهای ضد انفجار به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در شرایط خاص بتوانند از ورود گازها، بخارات یا گرد و غبار خطرناک به داخل تجهیزات جلوگیری کنند. این ویژگی‌ها عبارتند از:
- جلوگیری از ورود گازها و مواد آتش‌زا: این گلندها با ایجاد یک سد فیزیکی از ورود گازها و مواد آتش‌زا به داخل دستگاه‌ها جلوگیری می‌کنند.
- مقاومت در برابر حرارت و جرقه: مواد استفاده شده در تولید گلندهای ضد انفجار معمولاً مقاوم به حرارت و جرقه هستند.
- مقاومت مکانیکی بالا: گلندهای ضد انفجار باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که تحت فشار و نیروهای مکانیکی مقاوم باشند و به درستی کار کنند.
- حفاظت در برابر نفوذ آب و گرد و غبار: علاوه بر مقاومت در برابر انفجار، این گلندها معمولاً دارای درجه حفاظتی IP بالایی هستند تا از نفوذ آب و گرد و غبار جلوگیری کنند.
استاندارد ATEX چیست؟
استاندارد atex چیست ؟ استاندارد ATEX یکی از مهم‌ترین استانداردها در زمینه تجهیزات ضد انفجار است. این استاندارد که مخفف عبارت "Atmosphères Explosibles" است، در اتحادیه اروپا برای تجهیزات و سیستم‌هایی که در محیط‌های خطرناک (با پتانسیل انفجار) استفاده می‌شوند، تدوین شده است.
استاندارد ATEX دو دستورالعمل اصلی دارد:
- دستورالعمل 2014/34/EU (ATEX 114): این دستورالعمل مربوط به تولیدکنندگان تجهیزات است و مشخص می‌کند که تجهیزات ضد انفجار باید چه مشخصات و تست‌هایی را گذرانده باشند.
- دستورالعمل 1999/92/EC (ATEX 137): این دستورالعمل مربوط به کارفرمایان و محیط‌های کاری است و الزاماتی را برای استفاده ایمن از تجهیزات در محیط‌های خطرناک تعیین می‌کند.
طبقه‌بندی محیط‌های خطرناک براساس استاندارد ATEX
محیط‌های خطرناک براساس ATEX به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- Zone 0, Zone 1, Zone 2: برای مناطقی که گازها و بخارات آتش‌زا وجود دارند.
- Zone 0: محیطی که دائماً در آن مخلوط انفجاری گاز و هوا وجود دارد.
- Zone 1: محیطی که احتمال حضور مخلوط انفجاری گاز و هوا در آن زیاد است.
- Zone 2: محیطی که مخلوط انفجاری گاز و هوا در آن به‌ندرت حضور دارد.
- Zone 20, Zone 21, Zone 22: برای مناطقی که گرد و غبار آتش‌زا وجود دارند.
- Zone 20: محیطی که دائماً در آن مخلوط انفجاری گرد و غبار و هوا وجود دارد.
- Zone 21: محیطی که احتمال حضور مخلوط انفجاری گرد و غبار و هوا در آن زیاد است.
- Zone 22: محیطی که مخلوط انفجاری گرد و غبار و هوا در آن به‌ندرت حضور دارد.
نحوه انتخاب گلند ضد انفجار مناسب
انتخاب یک گلند ضد انفجار مناسب برای محیط‌های خطرناک بستگی به عوامل مختلفی دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد:
- نوع محیط: باید ابتدا نوع محیط خطرناک مشخص شود (گازی یا گرد و غبار) و سپس بر اساس نوع محیط و منطقه خطر (Zone) گلند مناسب انتخاب شود.
- مواد ساخت گلند: گلندهای ضد انفجار از مواد مختلفی مانند فلز، پلاستیک و مواد کامپوزیتی ساخته می‌شوند. انتخاب ماده مناسب بستگی به شرایط محیطی مانند دما، رطوبت و فشار دارد.
- سطح حفاظتی (IP): گلندهای ضد انفجار باید دارای درجه حفاظتی مناسبی باشند تا از نفوذ گرد و غبار و آب جلوگیری کنند. انتخاب سطح حفاظتی IP مناسب اهمیت زیادی دارد.
- گواهینامه ATEX: تجهیزات ضد انفجار، از جمله گلندها، باید دارای گواهینامه ATEX باشند تا از عملکرد ایمن آن‌ها در محیط‌های خطرناک اطمینان حاصل شود.
اهمیت گلندهای ضد انفجار در صنایع
در صنایعی مانند نفت و گاز، پتروشیمی و صنایع شیمیایی، که محیط‌های کاری با خطر انفجار گازها و مواد شیمیایی مواجه هستند، استفاده از گلندهای ضد انفجار نه‌تنها الزامی است، بلکه به حفظ ایمنی کارکنان و تجهیزات کمک شایانی می‌کند. گلندهای ضد انفجار در این صنایع نقش حیاتی دارند زیرا هرگونه نقص در اتصال کابل‌ها و تجهیزات برقی می‌تواند منجر به جرقه و در نهایت انفجار شود.
مزایای استفاده از گلندهای ضد انفجار
- ایمنی بالا: گلندهای ضد انفجار از تجهیزات و کارکنان در برابر خطرات انفجاری محافظت می‌کنند.
- مقاومت در برابر عوامل محیطی: این گلندها معمولاً دارای مقاومت بالایی در برابر حرارت، فشار و شرایط نامساعد محیطی هستند.
- عمر طولانی تجهیزات: با استفاده از گلندهای مناسب، عمر تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در محیط‌های خطرناک افزایش می‌یابد.
- رعایت استانداردها: استفاده از گلندهای ضد انفجار با استانداردهای جهانی مانند ATEX و IECEx موجب تضمین ایمنی و کیفیت تجهیزات می‌شود.
جمع‌بندی
گلندهای ضد انفجار به عنوان یکی از مهم‌ترین تجهیزات حفاظتی در محیط‌های صنعتی و خطرناک شناخته می‌شوند. این تجهیزات با جلوگیری از ورود گازها و مواد آتش‌زا به تجهیزات برقی، نقش حیاتی در پیشگیری از وقوع حوادث انفجاری دارند. استفاده از استاندارد ATEX به عنوان یکی از معتبرترین استانداردهای بین‌المللی، تضمینی برای ایمنی و کیفیت این گلندها در محیط‌های پرخطر است. به‌کارگیری گلندهای ضد انفجار با رعایت استانداردهای ایمنی نه‌تنها از تجهیزات محافظت می‌کند، بلکه به کاهش خطرات جانی و مالی کمک می‌کند.
منبع : صهبا شاپ
https://sahba.shop/product-category/ex/anti-explosion-gland/
